(۱-۵)
شاخص را برای توصیف اینکه چگونه کوارکها در فضای رنگ تبدیل میشوند احتیاج داریم. درحالیکه نمایش اساسی یک دوتایی با دو مولفه است، نمایش حالت اساسی یک سه تایی با سه مولفه است، بنابراین ما به شاخصهای ، و که میتوانند ۱، ۲ یا ۳ باشند برای برچسب زنی حالتهای رنگ احتیاج داریم. گاهی اوقات برای آسانی بحث به جای شاخصهای رنگ ، و از ، یا استفاده میکنیم. اگر یک رنگ خاص در یک جهت است، ترکیب مشابه با (ویژگی متقارن سازی) بدون رنگ است (تنها یک اسپین تکتایی می تواند ساخته شود). لپتونها تک تقارن رنگ یگانه هستند و بنابراین ما برای آنها شاخص رنگ نمینویسیم.
گلوئونها رنگ را از یک کوارک به کوارک دیگر انتقال می دهند. ویژگیهای فضا – زمان یک گلوئون شبیه ویژگیهای فضا – زمان یک فوتون است، اما گلوئونها بار رنگ حمل می کنند و بنابراین میتوانند آن را تغییر دهند. ذرات باردار میتوانند تکانه خود را با گسیل یا جذب یک فوتون تغییر دهند اما آنها نمی توانند به این روش بار الکتریکی خود را تغییر دهند. ذرات حامل رنگ (کوارکها یا گلوئونها) میتوانند هم تکانه و هم بار رنگشان را با گسیل یا جذب یک گلوئون تغییر دهند.
از آنجایی که گلوئونها بارهای رنگ ، یا را به دیگری ارتباط می دهند، ما به نه گلوئون احتیاج داریم. اما به هر حال ترکیب تحت چرخش در فضای رنگ ناوردا است (بنابراین بدون رنگ است) و در حقیقت هشت حالت بار رنگ مستقل برای گلوئونها وجود دارد; که معمولا گفته می شود هشت نوع گلوئون وجود دارد.
نکتهای که در اینجا وجود دارد این است که ما هنگامی که راجع به لپتونها بحث میکردیم هیچ صحبتی در مورد نوترینوی راستگرد نکردیم، اما بحث ما شامل کوارکهای راستگرد و بود که این مسئله ممکن است به این بستگی داشته باشد که بدون جرم هستند، در حالی که فرمیونهای دیگر به نظر جرمدار میرسند. اگر نوترینوهای راستگرد وجود داشته باشد یا بسیار سنگین است ویا به اندازه کافی برهم کنش ندارد تا تولید و آشکارسازی شود.
از آنجایی که حالتهای چپگرد و راستگرد فرمیونی در نمایش جداگانه قرار میگیرند، نقض پاریته را به صورت صریح خواهیم داشت زیرا نظریه تحت بازگشتپذیری اجزای اسپین نسبت به جهت حرکت ناوردا نیست. پس مدل استاندارد نقض پاریته مشاهده شده در طبیعت را به طور جزئی و به شکل زیبایی توصیف می کند.
در اینجا ما تنها یک نسل از فرمیونها را در نظر گرفتیم. دو نسل دیگر، و ذرات سنگینتری هستند که در شتابدهندهها یا برخوردهای اشعه کیهانی ایجاد شده اند و چون نیمه عمر کوتاهی دارند به سرعت به ذرات نسل اول واپاشی می کنند [۲].
۱-۴ لاگرانژی کوارک و لپتون
ابتدا یک لاگرانژی برای کوارکها و لپتونهای آزاد در نظر میگیریم. این لاگرانژی شامل یک جمله جنبشی و یک جمله جرمی برای میدان است:
(۱-۶)
که در آن جرم ذره است.
برای توصیف برهمکنشها ما به یک نظریه احتیاج داریم که تقارنهای پیمانهای را در نظر بگیرد. این به این معنی است که لاگرانژی باید تحت تبدیلات تقارن ناوردا بماند. یک تبدیل تقارن بوسیلهی یک عملگر یکانی توصیف می شود که روی میدان به صورت عمل می کند. این عملگر می تواند به صورت ترکیب خطی از مولد گروه، با ضرایب حقیقی بیان شو:.
(۱-۷)
از آنجایی که نظریه پیمانهای موضعی است، ضرایب در فضا- زمان به مکان بستگی خواهند داشت. جبر مولدها بوسیله رابطه زیر تعریف می شود:
(۱-۸)
که در آن ضرایب ساختار گروه هستند. چون تبدیل یکانی است جمله جرمی تحت تبدیل ناوردا خواهد ماند. اما اگر ما بخواهیم یک جمله جنبشی برای لاگرانژی بسازیم که تحت تبدیل تقارن ناوردا بماند باید مشتق جزئی به مشتق هموردای زیر تبدیل شود:
(۱-۹)
که ما در اینجا میدان پیمانهای داریم. تحت یک تبدیل پیمانهای، مشتق هموردا به این شکل تبدیل می شود:
(۱-۱۰)
که این بدان معنی است که مشتق هموردا روی یک میدان مانند میدان خودش به شکل عمل می کند. بنابراین جمله جنبشی فرمیون در لاگرانژی هم ناوردای پیمانهای خواهد بود. برای ساختن جمله جنبشی برای میدانهای پیمانهای ما یک تانسور قدرت میدان معرفی میکنیم:
(۱-۱۱)
که به شکل تبدیل می شود. بنابراین ما قادریم که جمله جنبشی میدانهای پیمانهای را به این شکل بنویسیم:
(۱-۱۲)
که در آن تریس، جمع روی شاخص گروه است. این جمله به نوبه خود یک جمله محتمل است که در لاگرانژی شرکت می کند. ما بالاخره میتوانیم لاگرانژی را برای یک نظریه پیمانهای را به این شکل بنویسیم:
(۱-۱۳)
در مدل استاندارد ما برای هر کوارک و لپتون یک میدان داریم.گروه تقارنی کلی میباشد. گروه فقط روی کوارکها عمل می کنند و توصیف کننده نیروی قوی هستند و میدانهای پیمانهای متناظر گلوئونها هستند و گروه برهمکنش های الکتروضعیف را توصیف می کنند [۳].
۱-۵ QCD
نظریهای که برهمکنشهای قوی را توصیف می کند یا به اختصار نامیده می شود. نظریه بوسیلهی گروه پیمانهای توصیف می شود. بوزونهای پیمانهای متناظر گلوئونها هستند. این گروه تقارن فقط روی کوارکها که میتوانند سه بار رنگ حمل کنند عمل می کند، که نمایش زیر میدان کوارک در نظرگرفته می شود:
(۱-۱۴)
اگر مولد گروه را به صورت و میدان گلوئونها را به صورت در نظر بگیریم، مشتق هموردا را میتوانیم اینگونه بنویسیم:
(۱-۱۵)
ثابت جفتشدگی برهمکنشهای قوی [۶] است. با وارد کردن این به قسمت انرژی جنبشی لاگرانژی کوارک داریم:
(۱-۱۶)
از اینجا میتوانیم ورتکس برهمکنش کوارک گلوئون را استخراج کنیم:
شکل (۱-۱)- ورتکس پایه کوارک گلوئون.
از آنجایی که یک نظریه پیمانهای غیرآبلی است، جملههای بیشتری در لاگرانژی ظاهر خواهند شد:
(۱-۱۷)
جمله جنبشی برای میدانهای پیمانهای شامل قسمت جنبشی گلوئون بعلاوهی جملات خود – برهمکنش گلوئونها خواهد بود. از آنجایی که این جمله به تنهایی نمیتواند انتشارگر گلوئون را به دست دهد، وجود جملات دیگر ضروری می شود.
در شکلهای (۱-۲)، (۱-۳) و (۱-۴) نمودارهای فاینمن[۷] مربوط به انتشارگرها، توابع موج و راسهای درگیر در برهمکنشها قرار داده شده است. در این شکلها بوزونها با خطوط نقطه چین و فرمیونها با خطوط پرنشان داده شده اند [۳].
شکل (۱-۲)- قوانین فاینمن مربوط به انتشارگرهای بوزونها و فرمیونهای مدل استاندارد.
شکل (۱-۳)- قواعد فاینمن مربوط به توابع موج فرمیونها روی ویژه حالتها (۴ شکل بالا) و توابع موج گلوئونها روی ویژه حالتها (۲شکل پایین).
شکل (۱-۴)- قواعد فاینمن از نظریه پیمانهای قوی برای راس سه گلوئونی.
۱-۶ کوارک تاپ
در مدل استاندراد کوارک تاپ شریک کوارک است. بعد از کشف کوارک در سال ، که اولین شاهد بر نسل سوم کوارکها بود، فیزیکدانها منتظر مشاهده کوارک تاپ بودند. در حدود سال بعد شتابدهنده تواترون[۸] در آزمایشگاه فرمی در آمریکا توانست انرژی لازم برای تولید کوارک تاپ را فراهم و آن را تولید کند. سرانجام آزمایشهای و آزمایشگاه فرمی وجود کوارک تاپ را در سال گزارش کردند. در ، کوارکهای تاپ میتوانند هم به صورت جفت از طریق برهمکنش قوی و هم به صورت منفرد از طریق برهمکنش ضعیف تولید شوند. کانال تولید جفت با سطح مقطع ، کانال غالب در تولید کوارک تاپ میباشد. جفت از طریق فرآیندهای نابودی کوارک- پادکوارک و اتصال گلوئون- گلوئون تولید می شود. سه مکانیزم متفاوت برای تولید کوارک تاپ منفرد در وجود دارد، کانال (که بزرگترین چشمهی تولید کوارک تاپ منفرد است)، کانال و کانال [۱].
۱-۶-۱ ویژگیهای کوارک تاپ جرم و نیمهعمر: جرم کوارک تاپ توسط آزمایشهای و با دقت خوبی اندازه گیری شده است. این جرم که خیلی نزدیک به مقیاس شکست خود به خودی تقارن الکترو ضعیف است، باعث اهمیت کوارک تاپ در جستجو برای هر گونه انحراف از مدل استاندارد می شود. در مدل استاندارد پهنای کوارک تاپ توسط رابطه زیر داده می شود:
(۱-۱۸)
که [۹] ثابت جفتشدگی فرمی، عنصر ماتریس ، جرم کوارک تاپ، جرم بوزون و ثابت جفتشدگی برهمکنش قوی است. جرم زیاد کوارک تاپ باعث کوتاه شدن نیمهعمر آن می شود . این خیلی کوتاهتر از مقیاس زمانی تشکیل یک حالت هادرونی در است. بنابراین کوارک تاپ قبل از فرایند هادرونیزاسیون از طریق برهمکنش ضعیف واپاشی می کند و در نتیجه کوارک تاپ به صورت یک کوارک آزاد وجود دارد.
جفت شدگی غیرعادی کوارک تاپ و تولید کوارک تاپ – پاد کوارک تاپ- قسمت ۳