۱-۱مقدمه
کیفیت سود و به عبارتی کیفیت گزارشگری مالی، مورد علاقه کسانی است که از این گزارش ها برای تصمیم گیریهای سرمایه گذاری و انعقاد قراردادهای مختلف استفاده می کنند. علاوه بر این، می توان گفت که از دیدگاه تدوین کنندگان استاندارد، کیفیت گزارش های مالی به صورت غیر مستقیم نشان دهنده کیفیت استانداردهای گزارشگری مالی می باشد. سود گزارش شده و روابط بدست آمده از آن، معمولاً در قراردادهای حقوق، پاداش و قراردادهای استقراض مورد استفاده قرار می گیرد.
تصمیم گیری برای قراردادی که براساس کیفیت سود پایین باشد، باعث انتقال ناخواسته ثروت خواهد شد. برای مثال سودهای بیش از حد نشان داده شده که به عنوان معیار ارزیابی عملکرد مدیریت قرار می گیرد، منجر به انتقال حقوق و مزایای بیش از اندازه به مدیریت خواهد شد. به گونه ای مشابه ، سودهای متورم ممکن است ورشکستگی ناگهانی شرکت را پنهان سازد که این خود باعث اعتبار دادن نادرست از سوی اعتبار دهندگان خواهد شد. از این رو، ضروری است که اطلاعات حسابداری خصوصیات کیفی مندرج در مفاهیم نظری استانداردهای حسابداری را احراز نماید، تا موجب جابجایی غیرمنصفانه منافع ذینفعان نگردد.
از دیدگاه سرمایه گذاری،کیفیت سود پایین مطلوب نیست، چرا که نشانگر وجود ریسک در تخصیص منابع به آن بخش می باشد. کیفیت سود پایین کارایی نداشته، چرا که باعث کاهش رشد اقتصادی از طریق تخصیص نادرست سرمایه ها خواهد شد. از طرفی کیفیت سود پایین باعث انحراف منابع از طرح های با بازدهی واقعی به طرح های با بازدهی غیر واقعی می شود و در نهایت، کاهش رشد اقتصادی را در پی خواهد داشت.
گزارش های مالی از مهمترین فرآورده های سیستم حسابداری است که اهداف عمده آن فراهم آوردن اطلاعات لازم برای ارزیابی عملکرد و توانایی سودآوری بنگاه اقتصادی است. یکی از اقلام حسابداری که تهیه و ارائه می شود سود خالص است و کاربردهای متفاوتی دارد. از آنجایی که سود از مهمترین معیارهای ارزیابی عملکرد و تعیین کننده ارزش بنگاه اقتصادی تلقی می گردد، موضوع کیفیت سود مورد توجه محققان و دست اندرکاران حرفه حسابداری و مدیریت سرمایه گذاری قرار گرفته است.
۱-۱-۱معیارهای ارزیابی کیفیت سود
با عنایت به این که تعریف یکسانی از کیفیت سود ارائه نشده است، معیار ارزیابی یکسانی نیز وجود ندارد. بطور کلی می توان معیارهای ارزیابی کیفیت سود و اجزای مربوط به آن را که در سال ۲۰۰۳ توسط توسط کاترین و وینسنت ارائه شده، به صورت زیر طبقه بندی کرد : )اسماعیلی، ۱۳۸۵(
الف )مفهوم کیفیت سود مبتنی بر سری زمانی ویژگی های سود :
۱- پایداری سود.[۱]
۲- قابلیت پیش بینی سود.[۲]
۳- نوسان پذیری سود.[۳]
ب )مفهوم کیفیت سود بر اساس رابطه بین سود و اقلام تعهدی و وجه نقد
۱- نسبت وجه نقد حاصل از فعالیتهای عملیاتی[۴] به سود
۲-تغییر در کل اقلام تعهدی
۳-پیش بینی اجزای اختیاری اقلام تعهدی به کمک متغیر های حسابداری
۴- پیش بینی روابط بین اقلام تعهدی و جریانات نقدی[۵]
ج) مفهوم کیفیت سود بر اساس ویژگی های کیفی چارچوب نظری هیات استاندارد های حسابداری مالی[۶] :
۱- مربوط بودن[۷]
۲- قابلیت اتکا[۸]
د)مفهوم کیفیت سود بر اساس تاثیر گذاری در تصمیم
۱- قضاوتها و برآوردها، معیاری معکوس از کیفیت سود .
۲- رابطه معکوس بین کیفیت سود و تغییر استاندارد های حسابداری
۱-۲تشریح و بیان مسأله
در سال های اخیر تجدید ارائه صورت های مالی توجه بسیاری از صاحب نظران را به خود جلب کرده است.. مطالعات انجام شده در سال های ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۶ بر روی تعدادی از شرکت ها در بخش خزانه داری امریکا حاکی از این است که تعداد اقلام تجدید ارائه شده رو به افزایش می باشد و تعداد این اقلام تا کنون به هفده قلم رسیده است.تحقیقات مشابه ای که در ایران انجام شده نیز اشاره به این دارد که، درصد بالایی از شرکتهای ایرانی، به دلیل اصلاح اشتباهات حسابداری، صورتهای مالی را تجدید ارائه و رقمی را تحت عنوان تعدیلات گزارش میکنند.
ازآنجا که به نظر میرسد این روند همچنان ادامه می یابد، میتوان انتظار داشت که صورتهای مالی دوره جاری نیز در سالهای بعد دستخوش اصلاح اشتباه شود و سودی که به عنوان سود خالص دوره جاری به سود (زیان) انباشته ابتدای دوره اضافه شده و مبنای تقسیم سود بین سهامداران و اعطای پاداش به مدیران قرار گرفته است، با رقم تعدیلات اصلاح گردد. بنابراین، درصورت افزایش یا ثابت ماندن تعداد این قبیل شرکتها، بهویژه با توجه به وجود شرکتهایی که تقریبا همه ساله چنین رقمی را گزارش میکنند و نیز با توجه به اهمیت رقم تعدیلات نسبت به سود خالص دوره، این تصور میتواند به ذهن برسد که اشتباه حسابداری و اصلاح آن در دورههای آتی منافعی را برای مدیریت شرکتها به همراه دارد و اطلاعات حسابداری، علاوه بر این که عاری از اشتباه نیست، از تمایلات جانبدارانه نیز عاری نمیباشد.
این موضوع می تواند تاثیر مستقیمی بر اتکا پذیری اطلاعات مالی داشته و نیازمند توجه و بررسی دقیق تری می باشد. همراه با تجدید ارائه در شرکتها و افزایش تعدیلات، از قابلیت توان صورتهای مالی کاسته شده و تاثیر منفی بر بازار می گذارد، یعنی مدیران با تهیه صورتهای مالی تجدید ارائه شده قصد فریب بازار و جلب رضایت سرمایه گذاران را دارند. با توجه به اهمیتی که به سود تجدید ارائه شده معطوف می شود، تحقیقاتی نیز برروی ماهیت سود تجدید ارائه شده، انجام شده است و بیشتر این تحقیقات به تاثیر سود تجدید ارائه شده بر بازار، متمرکز بوده است. تجدید ارائه تعداد زیادی از اقلام صورت های مالی در شرکتها، نه تنها بر روی ارزش بازار شرکتها تاثیر می گذارد بلکه بر روی کیفیت داده های مالی آن شرکت هم موثر است زیرا این امر در دورههای قبل تبعات منفی متعددی را به همراه دارد.
رقم سود، مبنای محاسبه پاداش مدیریت، مالیات، و سود تقسیمی به سهامداران است. علاوه بر این، سود هر سهم(EPS) و نسبت قیمت به سود هر سهم(P/E) از جمله شاخصهایی است که مورد استفاده تحلیلگران و سرمایهگذاران قرار میگیرد. بنابراین، رقم سود بر مناسبات اقتصادی ذینفعان تاثیرگذار است. محتوای اطلاعاتی این تعدیلات، اصلاح یا تعدیل سودی است که در دورههای قبل مبنای تصمیمگیریهای اقتصادی قرار گرفته، اما این تعدیل، با تاخیر و پس از اتخاذ تصمیمات مرتبط ارائه میشود. از این رو، در بسیاری از موارد امکان بازاندیشی در تصمیمات گذشته و یا اصلاح جریانات نقدی مبتنی بر این اطلاعات وجود ندارد.
تحقیق حاضر درصدد است تا به این سوال پاسخ دهد که آیا سود تجدید ارائه شده با ارائه تعدیلات، بر روی کیفیت سود
بررسی مقایسهای کیفیت سود گزارش شده با سود تجدید ارائه شده شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران- قسمت ۳