موحد و همکارانش در سال ۱۳۹۰ [۹] به بررسی و تحلیل مکان‏یابی بهینه مدارس ابتدایی در شهر شادگان پرداخته‏اند. این پژوهش با هدف مکان‏یابی مناسب مدارس ابتدایی شهر شادگان و ارائه الگویی بهینه پراکندگی با بهره گرفتن از فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP) صورت گرفته است.

• • منطقه مورد مطالعه

شهرستان شادگان به مرکزیت شهر شادگان یکی از شهرستان‏های استان خوزستان است. این شهرستان با ۳۵۰۰ کیلومتر مربع از شمال و شمال غربی به شهرستان اهواز، از شرق به شهرستان خرمشهر، از جنوب به شهرستان آبادان و از جنوب شرقی به خلیج فارس محدود است. این شهر از نظر موقع ریاضی بین ۴۸ درجه و ۲۰ دقیقه تا ۴۹ درجه و ۲ دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ و ۳۰ درجه و ۱۶ دقیقه تا ۳۰ درجه و ۵۹ دقیقه عرض شمالی از خط استوا قرار گرفته است. بر طبق آمار و اطلاعات سازمان آموزش و پرورش استان خوزستان، شهر شادگان دارای ۱۳ واحد آموزشی در مقطع ابتدایی است که حجم نمونه تحقیق را شامل می‏شود. تعداد کل دانش آموزان این شهر ۲۵۴۴۲ نفر می‏باشد که از این تعداد ۷۱۳۹ نفر در مقطع ابتدایی به تحصیل اشتغال دارند.

• • محدودیت‏ها و شرایط

محدودیت­ها و شرایط مسأله عبارتند از:

• • فاصله از کاربری صنعتی

• • فاصله از کاربری تجاری

• • فاصله از خیابان اصلی

• • فاصله از پایانه‏های مسافربری

• • فاصله از پمپ بنزین

• • فاصله از کاربری بهداشتی- درمانی

• • فاصله از مراکز آتش‏نشانی

• • فاصله از مراکزنظامی

• • فاصله از مراکز اداری

• • نزدیکی به کاربری مسکونی

• • نزدیکی به کاربری فرهنگی

• • نزدیکی به فضای سبز

• • نزدیکی به کاربری ورزشی

• • نزدیکی به کاربری مذهبی

• • شعاع دسترسی

• • وزن‏دهی و تلفیق لایه‏ها

برای تعیین ضریب اهمیت (وزن) معیارها، در یک ماتریس دو به دو آن‏ها با هم مقایسه می‏شوند. در این مطالعه مقایسه زوجی لایه‏ها در نرم‏افزار Export Choice صورت می‏گیرد. پس از آن وزن‏ها و نسبت توافق را محاسبه نموده چنانچه این نسبت کمتر از ۱/۰ باشد، مقایسه قابل قبول و وزن‏های محاسبه شده استخراج می‏شود. در صورتی که نسبت توافق ما از ۱/۰ بیشتر باشد، آنگاه با اعمال تغییراتی در ماتریس دوتایی برای حد قابل قبول تنظیم می‏شود. در نهایت با ضرب وزنهای به‎دست آمده در لایه‏های موثر در مکان‏یابی در Weighted overlay و ادغام لایه‏های وزن دار در Raster calculator مکان‏های اولویت دار برای ایجاد مراکز آموزشی شناسایی شدند.

• • مزایا

می‏توان گفت با این روش به راحتی در صورت چند گزینه و تعداد معیار‏های بالا می‏توان با دقت، گزینه‏های نهایی را انتخاب کرد. این نکته مهم است که می‏توان وزن‏دهی منطقی و درستی بین معیارها و گزینه‏ها انجام داد تا در نهایت مکان انتخاب شده و اولویت‏بندی مکان‏های مدارس به‎صورت دقیق انجام پذیرد. این موضوع به برنامه ریزان کمک زیادی می‏کند تا بتوانند بر اساس داده‏های مکانی، ‏تصمیم‏ گیری کنند. علاوه بر آن مدل AHP این امکان را فراهم نموده که بتوان داده‏های کمی و کیفی را همزمان مورد بررسی قرار داد. با پیاده کردن این مدل می‏توان بهترین مکان برای احداث مدارس ابتدایی را تعیین کرد.

• • معایب

برای حل مسأله مکان‏یابی ایستگاه‏های آتش‏نشانی با بهره گرفتن از مدل‏های ‏تصمیم‏ گیری چند شاخصه باید تعدادی پیشنهاد موجود باشد تا بین آنها مقایسه صورت گرفته و بهترین حالت انتخاب شود.

1. 1. برای ارائه پیشنهاد به یک فرد خبره نیاز است.

1. 1. اگر فردی خبره تعدادی پیشنهاد برای مقایسه بدهد، لزوما این پیشنهادها بهترین پیشنهاد‏ها نخواهند بود.

1. 1. به علت معدود بودن و چندجمله‏ای غیرقطعی-سخت بودن مسأله، در نظر گرفتن و مقایسه همه حالات تقریبا غیر ممکن و وقت گیر خواهد بود. همچنین در روش AHP لازم است که یک فرد خبره وزن‏های بین لایه‏ها را تعیین نماید، اما ممکن است که آن فرد خبره مقادیری بهینه برای وزن‏ها لحاظ نکند.

      1. 1. مکان‏یابی ایستگاه‏های آتش‏نشانی

       

       

فرهمند و همکارش در سال ۱۳۸۹ [۷] به مکان‏یابی ایستگاه‏های آتش‏نشانی در شهر البرز قزوین پرداختند. برای این منظور از سامانه اطلاعات مکانی (GIS) و روش TOPSIS و SAW و مقایسه آنها با بهره گرفتن از روش بردا استفاده شده است. ابتدا به شرح روش‏های چند شاخصه مانند TOPSIS و SAW پرداخته می‏شود.

• • روش‏های چند شاخصه

در مدل‏های ‏تصمیم‏ گیری چند شاخصه (MADM) هدف انتخاب یک گزینه از بین گزینه‏های موجود است. مدل‏های MADM به دو بخش کلی تقسیم می‏شوند: