لامبرت[۱۲۱] و دولاهیت[۱۲۲] (۲۰۰۶) در پژوهشی به بررسی این موضوع پرداختهاند که مذهب چگونه میتواند به پیشگیری، حل و مغلوب ساختن تعارض زناشویی کمک کند. آن ها ۵۷ زوج از سه مذهب (یهود، مسیحیت و اسلام) در دو ایالت کالیفرنیای شمالی و نیوانگلند انتخاب نمودهاند. نتایج بررسی آن ها نشان میدهد که مذهب میتواند در سه جهت به فرایند حل تعارض کمک کند: ۱٫ حل تعارض، ۲٫ پیشگیری از وقوع مشکل، ۳٫ آشتی در روابط.
هانسون[۱۲۳] و لندبلند[۱۲۴] (۲۰۰۶) در پژوهشی نشان دادند که آموزش مهارتهای ارتباطی و حل تعارض به زوجینی که در تعاملات زناشویی مشکل داشتند، باعث بهبود روابط زناشویی زوجین و کاهش تعارضات و افزایش سلامت روان در آنان میگردد.
وینسنت[۱۲۵]، ویشز[۱۲۶] و گری[۱۲۷] (۲۰۰۶) در پژوهش خود یک تحلیل رفتاری از فرایند حل تعارض زوجین آشفته و غیر آشفته کردند. نتایج حاکی از آن بود که زوجین آشفته در مقایسه با زوجین غیر آشفته به میزان بیشتری از رفتارهای تعارض منفی و به میزان کمی از رفتارهای حل تعارض مثبت استفاده میکنند.
بکستر[۱۲۸] و همکاران (۲۰۰۵)، در پژوهشی بیان داشتند که جهتگیری همنوایی زیاد، تعاملات و الگوهای ارتباطی با اجتناب از تعارض ارتباط دارد.
هانلر[۱۲۹] و گنکوز[۱۳۰] (۲۰۰۵)، در ترکیه پژوهشی با هدف بررسی اثرات مذهب بر رضایت زناشویی انجام دادند که نتایج نشان داد مذهب اثر عمدهای بر رضایت زناشویی دارد.
هنری و میلر (۲۰۰۴)، تحقیقی به منظور بررسی مشکلات زناشویی در میانه عمر و میزان اثر آن ها بر رضایتمندی زناشویی انجام داده اند. نتایج این تحقیق نشان داده است که رایجترین مشکلات عبارت بودند از: موضوعات مالی (۲۷%)، موضوعات جنسی (۸/۲۳%)، شیوههای برخورد با کودکان (۳/۱۵%)، صمیمیت عاطفی (۷/۱۸%)، تمیز کردن منزل (۱۸%)و ارتباط (۳/۱۵%).
شرکات[۱۳۱] در بررسی خود در سال ۲۰۰۴ نشان داد که اختلاف دینی درخانوادهها موجب بروز مشکلات برای ازدواج میشود که منجربه کاهش رضایتمندی و افزایش تعارضات زناشویی و طلاق میشود.
سیلارز[۱۳۲] و همکاران (۲۰۰۴)، بیان میکنند که رضایت مندی زناشویی برای آن دسته از زوجهایی که تاکید بر اتکا متقابل و نزدیکی دارند با سطوح بالای در میان گذاشتن اطلاعات همبستگی دارد، در حالی که رضایتمندی زناشویی برای آن دسته از زوجهایی که تاکید بر استقلال و دوری دارند، به نحو مثبتی با اجتناب از تعارض و کشمکش همبستگی دارد.
میلر، یورگاسن، سندبرگ و وایت (۲۰۰۳)، تحقیقی با هدف بررسی مشکلات زناشویی زوجها در مراحل مختلف دوره زندگی انجام داده اند. این تحقیق چهارده زمینه مشکل بالقوه را بررسی کرده است. که عبارتند از: نحوه ارتباط، برخورد با بچهها، تمیز کردن منزل، مسائل نقش جنسیتی، مسائل مالی، مسائل جنسی، موضوعات معنوی، صمیمیت عاطفی، خشونت، تعهد، ارزشها، نامادری و ناپدری بودن، تصمیم گیری و فعالیتهای اوقات فراغت. نتایج این تحقیق نشان داده است، مسائلی که اغلب بعنوان مشکل ذکر شده اند، صمیمیت عاطفی، مسائل جنسی و تصمیم گیری است و شایع ترین مشکلات گزارش شده، نحوه ارتباط و مسائل مالی بودند.
بال[۱۳۳]، آرمیستید[۱۳۴] و آستین[۱۳۵] (۲۰۰۳)، رابطه میان ابعاد مذهب را با عزت نفس، فعالیتهای جنسی و کارکرد روانشناختی مورد بررسی قرار دادند. آن ها الگویی از روابط را میان متغیرهای مذکور به شرح ذیل گزارش دادند. نوجوانان در سطوح مختلف خودپیروی مذهبی از لحاظ فعالیتهای مذهبی از لحاظ فعالیتهای جنسی و عملکرد روان شناختی تفاوت معنی داری نشان ندادند. نوجوانان مذهب گرا از عزت نفس بالاتری برخوردار بودند، اما از لحاظ عملکرد روان شناختی و فعالیتهای جنسی تفاوت معنی داری بین آن ها وجود نداشت.
نتایج پژوهش ساندرا و هوگای (۲۰۰۳)، در بررسی رابطه معنویت و رضایت از زندگی زنان آفریقایی آمریکایی نیز، نشان داد که زنان سطح تعصب مذهبی بالاتری نسبت به معنویت داشتند که همبستگی معنی داری با رضایت از زندگی داشت و معنویت به عنوان متغیری بود که در رضایت از زندگی زنان آفریقایی در میانسالی علیرغم سن، درآمد و سطح تحصیلات نقش داشت.
ماهانی[۱۳۶] و دیگران در تحقیقی در سال۲۰۰۲ در تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که دین موجب افزایش مشارکت کلامی و کاهش پرخاشگری کلامی و در نهایت موجب رضایتمندی از زناشویی میشود.
سارگلو[۱۳۷] (۲۰۰۲)، در پژوهشی بیان داشت که الگوهای ارتباطی با درونی شدن هر چه بیشتر ارزشهای اخلاقی و مذهبی ارتباط دارد.
کوئرنر[۱۳۸] و فیتزپاتریک[۱۳۹] (۲۰۰۲)، در پژوهشی نشان داده اند که جهتگیری مذهبی با هویت یابی نوجوانان ارتباط دارد.
ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت دادلی- گرانت، هالپرن و کاسلو (۲۰۰۱) ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺎرﺿﺎت ﺧﺎﻧﻮاده در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﻌﺎرﺿﺎت ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ.
مولینز[۱۴۰]، بروت، براکت[۱۴۱]، و هریسون[۱۴۲] طی مقالهای در سال ۲۰۰۱ به بررسی رابطه دین و ازدواج پرداختند. نتایج نشان که دیندار بودن به طور معناداری با سازگاری زناشویی رابطه دارد. آن ها معتقد بودند که اثر دیندار بودن برازدواج در گروهی که مسن تر هستند اساسی تر و بیشتر است.
تحقیق دیگری که توسط باتلر و اتل(۲۰۰۱)، در مورد نقش مذهب و نیایش بر روی زوجهای مذهبی انجام پرداختند. آن ها دریافتند که این زوجها عبادت و گرایشهای مذهبی را به عنوان یک رویداد آرامشبخش مهم قلمداد مینمایند و برای حل مشکلات سازشی خود در زندگی از عقاید مذهبی کمک میگیرند. همچنین، این زوجها اظهار داشتند که انجام عبادات مذهبی باعث کاهش احساسات خصمانه و واکنشهای هیجانی منفی میشود. از طرف دیگر، عبادات، رفتارهای ارتباطی، مشارکتی و همدلانه با دیگران را افزایش میدهد.
در تحقیقی که فیس و تامکو درسال ۲۰۰۱ بر روی زوجهایی که به طور متوسط ۹ سال از ازدواج آنان میگذشت انجام دادند ملاحظه گردید، زوجهایی که به مراسم مذهبی در روزهای تعطیل مقید هستند دارای رضایت زناشویی بیشتری میباشند.
مولیگان[۱۴۳]، جورجیو[۱۴۴]و ریس ـ اورتیز [۱۴۵](۲۰۰۰)، گزارش کردند که در بررسیشان درباره ۱۵۵ مرد، فعالیت مذهبی درونی (مثل دعا، خواندن کتاب مقدّس) به طور معناداری با رضایت از زندگی، رابطه مثبت دارد. رابطه مثبت بین مذهب و بهزیستی روانی عمومی در طول پیوستار پیر شدن انسان آشکار است.
فابریکاتور و همکاران (۲۰۰۰)، در مطالعات خود دریافتند که معنویت بر رضایت مندی کلی تاثیر میگذارد. معنویت شخصی به طور موثقی، رضایتمندی بیشتر از زندگی را پیش بینی میکند.
استوارتز[۱۴۶] (۲۰۰۰) اظهار نمود ابراز احساسات که از جمله مهارتهای ارتباطی میباشد که بر رضایت زناشویی مؤثر است.
جمع بندی
با مطالعه پیشینه نظری و پژوهشی مشخص می شود که مذهب در حل ابعادی از تعارض(حل تعارض، پیشگیری از وقوع مشکل، آشتی در روابط) تاثیر دارد و هم چنین افرادی که اعتقادات مذهبی قوی تری دارند، سازگاری بهتری با موقعیتهای زندگی دارند. پژوهشگران توانستهاند به یک ارتباط مثبت، بین سطوح بالای باورهای مذهبی و سلامت بهتر دست یابند و برخی نیز بر وجود یک رابطه علّی تأکید کردهاند، بدون آنکه هنوز شواهد قاطعی به سود این موضعگیری به دست آمده باشد. از سوی دیگر، برخی از پژوهشهای مروری به ناپایداری نتایج حاصل از ارزشیابیهای مرتبط با دینداری با دیدگاه فاعلی فرد درباره سلامت خویشتن دست یافتهاند(دادستان، ۱۳۸۵).
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱- مقدمه
به طور کلی هر تحقیق ابتدا در پی طرح مساله یا مشکلی مطرح می شود که سوالات زیادی را در ذهن محقق ایجاد می کند و موجب پیدایش فرضیاتی می شود. پژوهشگر با جمع آوری اطلاعات و آمار مورد نیاز و تجزیه و تحلیل آن ها، به پاسخ به سوالات پژوهشی و تایید و یا رد فرضیات مطرح شده می پردازد. لذا جمع آوری اطلاعات و چگونگی تجزیه وتحلیل آن ها از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و به عنوان یک مقوله از فرایند علمی است که نظریه ها در قالب آمار و ارقام علمی تجلی می یابد، ثمره آن به صورت کمی جلوه گر شده و مدل نظری تحقیق قابل سنجش و محاسبه می شود. به همین منظور در این فصل با در نظر گرفتن هدف تحقیق، روش تحقیق مشخص شده و با انتخاب جامعه آماری و نمونه مشخص و توزیع پرسشنامه به جمع آوری اطلاعات پرداخته تا بتوان روابط بین متغیرهای تحقیق را از دیدگاه شرکت کنندگان در مطالعه کشف و شناسایی کرد.
۳-۲- روش تحقیق
تحقیق حاضر از آن جهت که به بررسی و شناخت بیشتر روابط میان متغیرها در شرایط موجود میپردازد در دسته تحقیقات توصیفی قرار می گیرد. در تحقیقات توصیفی می توان ویژگیهای جامعه مورد مطالعه را از طریق بررسی پیمایشی یا نظر سنجی ارزیابی نمود.
از سوی دیگر در تحقیق حاضر محقق سعی نموده است تا با انتخاب یک جامعه آماری و نمونه مشخص، روابط میان متغیرهای تحقیق را از دیدگاه شرکت کنندگان در مطالعه کشف و شناسایی کند. نهایتاً اینکه تحقیق حاضر را میتوان در دسته تحقیقات همبستگی قلمداد کرد. تحقیقات همبستگی شامل کلیه تحقیقاتی است که در آن سعی می شود رابطه بین متغیرهای مختلف با بهره گرفتن از ضریب همبستگی کشف و یا تعیین شود (دلاور، ۱۳۷۶).
در این مطالعه، محقق با بهره گرفتن از آزمون ضریب همبستگی به تجزیه و تحلیل همبستگی بین جهتگیری مذهبی، تعارضات زناشویی و الگوهای ارتباطی زوجین شرکت کننده پرداخته است.
۳-۳- جامعه آماری، اندازه نمونه و روش نمونه گیری تحقیق
جامعه آماری عبارت است از مجموعه ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه زوجین شهر بندرعباس است.
نمونه تحقیق با بهره گرفتن از فرمول کوکران، (N=z2pq/d2=(1. 96)2(0. 5*0. 5)/(0. 57)2=300) تعداد ۳۰۰ نفر محاسبه شد. روش نمونه گیری در این پژوهش به صورت نمونه گیری در دسترس می باشد.
۳-۴- روش جمع آوری اطلاعات
روش جمع آوری اطلاعات در پژوهش حاضر میدانی و ابزار مورد استفاده، پرسشنامههای جهتگیری مذهبی(آلپورت)، تعارضات زناشویی(MCQ) و الگوهای ارتباطی(CPQ) می باشد. پرسشنامه یکی از روشهای بسیار متداول در گردآوری اطلاعات میدانی است که امر گردآوری اطلاعات را در سطح وسیع، امکان پذیر میسازد. در تحقیقات توصیفی و نیز تحقیقاتی که از گسترده جغرافیایی زیادی برخوردار باشد یا افراد جامعه آماری و نمونه آن زیاد باشند معمولاً از روشهای پرسشنامه ای استفاده می شود. روش پرسشنامه ای محتاج پیشبینیها و برنامهریزیها و تدارک امکانات و نیروی انسانی قابل ملاحظه ای است که محقق باید از وجود آن ها اطمینان خاطر داشته باشد.
مطالعات نظری در ادبیات جهتگیری مذهبی، تعارضات زناشویی و الگوهای ارتباطی زوجین با راهنمایی اساتید بزرگوار توسط محقق دنبال شد. در این راستا از کتابها و مقالات لاتین و فارسی تخصصی که به موضوع پرداخته بودند استفاده شد. دستیابی به این منابع تخصصی از طریق شبکه اینترنت و کتابخانه های دانشگاهها صورت پذیرفت. اطلاعات مربوط به اندازهگیری داده های تحقیق با پرسشنامههای معتبر جهتگیری مذهبی(آلپورت)، تعارضات زناشویی(MCQ) و الگوهای ارتباطی(CPQ) جمع آوری گردید.
۳-۵- ابزار تحقیق
ابزار مورد استفاده در این تحقیق پرسشنامههای جهتگیری مذهبی(آلپورت)، تعارضات زناشویی (MCQ) و الگوهای ارتباطی (CPQ) می باشد.
پرسشنامه جهتگیری مذهبی (آلپورت): آلپورت و راس در سال ۱۹۵۰ این مقیاس را برای سنجش جهتگیریهای درونی و برونی مذهب تهیه کردند. در مطالعات اولیه ای که بر این مبنا صورت گرفت، مشاهده شد که همبستگی جهتگیری برونی با درونی ۲۱/۰ است (آلپورت و راس، ۱۹۶۷).
در این مقیاس، گزینه ها عبارتند ۱ تا ۱۲ که جهتگیری مذهبی برونی را می سنجند از کاملا مخالف تا کاملا موافق می باشد. به این صورت که گزینه اول ( الف) کاملا مخالف، گزینه دوم (ب) تقریبا مخالف، گزینه سوم (ج) تقریبا موافق و گزینه چهارم (د)کاملا موافق را تشکیل می دهد و در ۹ ماده بعدی یعنی شماره های ۱۳ تا ۲۱ که جهتگیری مذهبی درونی را اندازه گیری می کند، پاسخ ها بر عکس است یعنی گزینه اول ( الف) را کاملا موافق، گزینه دوم (ب) را تقریبا موافق، گزینه سوم (ج) را تقریبا مخالف و گزینه چهارم (د) را کاملا مخالف در بر می گیرد (مختاری، ۱۳۸۰). این آزمون در سال ۱۳۷۸ ترجمه و هنجاریابی شده است که روایی آن در سطح مناسبی بوده است. در این پژوهش همسانی درونی آن با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ، ۶۱۱/۰ محاسبه شده است.
پرسشنامه تعارضات زناشویی(MCQ): این پرسش نامه که دارای ۵۴ سوال است ۷ بعد تعارضات زناشویی را می سنجد که شامل خانواده و دوستان (سوالات ۱، ۸، ۱۵، ۲۱، ۲۳، ۲۹، ۳۲، ۳۷، ۴۳، ۴۶، ۵۰)، مدیریت مالی (سوالات ۲، ۱۰، ۱۷، ۲۴، ۳۳، ۳۹، ۴۸)، ارتباط (سوالات ۳، ۱۲، ۲۶، ۲۸، ۴۱، ۴۲، ۴۷)، مسایل شخصیتی (سوالات ۴، ۷، ۲۰، ۲۵، ۳۴، ۴۵، ۳۰، ۵۲)، رابطه جنسی (سوالات ۵، ۱۳، ۱۹، ۳۵، ۴۰)، حل تعارض (سوالات ۶، ۱۱، ۱۴، ۱۶، ۲۶، ۳۶، ۵۱، ۱۸) و فرزندان و فرزندپروری (سوالات ۹، ۲۲، ۳۱، ۳۸)، است. روش نمره گذاری پرسش نامه ی لیکرت ۵ درجه ای است. مطالعات روانسنجی نشان داده است که این پرسش نامه دارای روایی محتوایی مطلوب است. در پژوهش حاضر ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسش نامه ۹۱۹/۰ محاسبه شده است.
پرسش نامه الگوهای ارتباطی (CPQ): این پرسش نامه یک ابزار خودسنجی است که به وسیلهی کریستنسن و سالاوی(۱۹۸۴) تهیه شده است. پرسش نامه دارای ۳۵ پرسش می باشد. زوجین هر رفتاری را روی یک مقیاس ۹ درجه ای لیکرت که از ۱ (اصلاً امکان ندارد) تا (خیلی امکان دارد) تنظیم شده، درجه بندی می کنند. CPQ از سه خرده مقیاس تشکیل شده است که عبارتند از: ۱- ارتباط سازنده ی متقابل ۲- ارتباط توقع / کناره گیری. ارتباط توقع / کناره گیری خود از دو بخش تشکیل شده است: ۱- توقع زن/ کناره گیری مرد و ۲- توقع مرد/ کناره گیری زن. ۳- ارتباط اجتناب متقابل. نتایج پایانی کریستنسن و هوی[۱۴۷] (۱۹۹۰) و هوی و همکارانش (۱۹۹۳)، به روش آلفای کرونباخ با ۵ مقیاس CPQ از ۴۴/۰ – ۸۵/۰ گزارش شده است. عبادت پور (۲۰۰۰)، پایایی خرده مقیاس های سازندهی متقابل ۵/۰ اجتناب متقابل ۵۱/۰ توقع مرد/کناره گیری زن ۵۳/۰ و توقع زن / کناره گیری مرد ۵۵/۰ گزارش کرد. خجسته مهر[۱۴۸] و دیگران (۲۰۰۷) میزان پایایی و روایی پرسش نامه را در شهر اهواز بررسی کردند و آلفای کرونباخ پرسش نامه ۶۰/۰ تا ۷۳/۰ محاسبه شد. روایی هم گرای پرسش نامه برای مقیاس های ارتباطی سازنده ی متقابل، اجتنابی متقابل و توقع – کناره گیری به ترتیب ۴۶/۰ – ۳۹/۰ و ۴۷/۰ محاسبه شد که همگی در سطح ۰۰۱/ ۰ معنادار بودند. ضریب پایایی این پرسش نامه در این پژوهش در یک نمونه ی ۳۰۰ نفری محاسبه و ۸۵۷/۰ به دست آمد.
۳-۶- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
در این پژوهش پرسشنامه های جمع آوری شده را وارد نرم افزار SPSS کرده و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده، از دو دسته آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شد که در بخش آمار توصیفی از شاخص های میانگین، انحراف استاندارد و ماتریس همبستگی استفاده گردید. همچنین برای سنجش پایایی ابزارها از ضریب پایایی آلفای کرونباخ استفاده و در بخش استنباطی نیز جهت تبیین و پیش بینی متغیر ملاک به وسیله متغیرهای پیش بین، روش آماری تحلیل رگرسیون چند متغیره به کار گرفته شد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
۴-۱- مقدمه
در این فصل باتوجه به اهداف و فرضیه های تحقیق که جهت بررسی آن پرسشنامه های تعارضات زناشویی با ۵۴ سوال و روایی ۹۱۹/۰ (مقدارآلفای کرونباخ) و پرسشنامه جهت گیری مذهبی با ۲۱ سوال و روایی ۶۱۱/۰ و پرسشنامه الگوهای ارتباطی با ۳۵ سوال و روایی ۸۵۷/۰ که تعداد ۳۰۰ نفر در این آزمون شرکت و پرسشنامه ها را تکمیل کردند .
اطلاعات پرسشنامه ها پس از رتبه بندی در نرم افزار spss وارد و سوالات مربوط به نوع جمعیت مانند سن، جنسیت، شغل و غیره در بخش اول بعنوان جداول توصیفی جمعیت شناختی و محاسبات مربوط به فرضیه ها در بخش آمار استنباطی آورده شده است .برای بررسی فرضیه های تحقیق از آزمون رگرسیون استفاده و نتایج مورد تحلیل قرار گرفت.
عدم امکان سبقت در طول مسیر
در این مطالعه برای رفع این محدودیت از چند جهت اقدام شده است:
الف) میتوان مقاطع محدودی در طول مسیر را برای سبق در نظر گرفت و نیازی نیست که این امکان در تمام طول مسیر فراهم باشد
ب) معمولاً فرض بر این است که در فواصل بین ایستگاه ها اتوبوس ها با حد اکثر سرعت ممکن حرکت کرده پس محل سبقت باید در محل ایستگاه ها باشد، از طرفی در محل ایستگاه ها به علت فضای اشغال شده توسط ایستگاه امکان اختصاص خط سبقت وجود نداد. در این مطالعه در خارج از محدوده ایستگاه نیز اقدام به تخصیص خط سبقت شده است. با این فرض که اتوبوس های عادی با کاهش سرعت امکان سبقت برای اتوبوس های توقف محدود را فراهم می کنند.
ج) همچنین نیاز نیست امکان سبقت در دو جهت مسیر به صورت هم زمان ایجاد شود که این خود باعث کاهش محدودیت می شود.
تخصیص اتوبوس های اضافی به خط جدید:
در این مطالعه برای رفع این مشکل بخشی از اتوبوس ها خط جدید از محل کاهش تعداد اتوبوس ها عادی تامین میگردد، با این فرض که مزیت های این اثر روش کاهش تعداد اتوبوس ها در خط عادی را پوشش میدهد.
خط عادی با ۲۰ ایستگاه
خط توقف محدود با ۵ ایستگاه
شکل۴-۱۲: مقایسه خط توقف محدود با خط عادی
۴-۶- مطالعه موردی بر روی خط یکسامان اتوبوس های تندروی تهران
در این قسمت با انجام مطالعه موردی بر روی خط ۱ سامانه اتوبوس های تندروی تهران اثرات اجرای فرضیه های این مطالعه مورد بررسی قرار میگیرد. برای این منظور ابتدا مدل ایجاد شده اعتبار سنجی شده و سپس هریک از فرضیه ها بر روی مدل پیاده سازی، و نتایج آن با حالت اولیه و سایر فرضیه ها مقایسه و تحلیل میگردد.
۴-۶-۱- شرایط خط یک: خط ۱ سامانه اتوبوس های تندروی تهران در طول خیابان های دماوند، انقلابو آزادی قرار دارد. این خط به طول ۱۸ کیلومتر در امتداد شرقی- غربی برخی از شلوغ ترین میدان ها و چهار راه های تهران مثل میدان آزادی، میدان انقلاب، چهار راه ولیعصر، میدان فردوسی، میدان امام حسین و سه راه تهرانپارس را به یک دیگر متصل می کند. این خط ۱۸ تقاطع هم سطح، ۲۷ ایستگاه در مسیر حرکت به سمت شرق و ۲۶ ایستگاه در مسیر حرکت به سمت غرب را شامل می شود. در طول ۱ روز کاری حدود بیش از ۲۵۰٫۰۰۰ مسافر به وسیله این خط جا به جا میشوند.
تمام طول این مسیر به جز تقاطع های هم سطح، پل ها و میدان ها برای اتوبوس ها به صورت اختصاصی است و به همین دلیل سرعت حرکت اتوبوس ها تقریباً یک نواخت است، لیکن به دلیل و جود چراغ قرمز های طولانی، ترافیک در تقاطع ها، مدت زمان توقف نا مشخص در ایستگاه ها و توزیع نا منظم فاصله زمانی ارسال اتوبوس به خط باعث عدم وجود یک سرفاصله زمانی یک نواخت بین اتوبوس ها در طول مسیر می شود، به طور مثال برای مدت ۵ دقیقه هیچ اتوبوسی وارد ایستگاه نمی شود و و بعد ۲ اتوبوس به صورت هم زمان به ایستگاه میرسند، این اتفاق نیز باعث افزایش میانگین زمان انتظار و تراکم بیش از اندازه در بعضی از اتوبوس ها می شود.
۴-۶-۲ اعتبار سنجی مدل
۴-۶-۲-۱- اعتبار سنجی مدل ترافیکی در نرم افزار AINSUN : ابتدا اطلاعات زیر را که از طرح آمار برداری به دست آمده اند را وارد مدل کرده و سپس خروجی مدل شامل زمان رسیدن اتوبوس ها به هر ایستگاه را مجدداً با اطلاعاتی که از آمار برداری به دست آمده مقا یسه میگردد.
برنامه زمانی ارسال اتوبوس از ایستگاه اول: بر اساس اعلام شرکت واحد در زمان اوج تقاضا سر فاصله زمانی ارسال اتوبوس به خط ۹۰ ثانیه است.
سرعت حرکت در مقاطع مختلف مسیر:بر اساس آمار برداری انجام شده سرعت حرکت اتوبوس ها در طول مسیر به طور میانگین در طول کل مسیر با احتساب تمام توقف ها در طول مسیر ۵۰/۲۰کیلومتر بر ساعات میباشد.
برنامه زمان بندی چراغ های راهنمایی و رانندگی: برنامه زمان بندی چراغ های راهنمایی و رانندگی مطابق جدول ۴-۲است.
جدول ۴-۲: زمان سیکل چراغ های راهنمایی
| نام تقاطع | مدت سیکل | مدت فاز سبز | مدت فاز قرمز | نام تقاطع | مدت سیکل | مدت فاز سبز | مدت فاز قرمز |
| جاجرود | ۱۲۰ | ۷۰ | ۵۰ | دانشگاه | ۱۰۰ | ۵۰ | ۵۰ |
| آیت | ۱۴۰ | ۷۰ | ۷۰ | ۱۶ آذر |
۱۰
۱۰
۲/۰
آ
متمایل به سیاه
۱۵
۵
۲/۰
ب
شیری
۵
۱۵
۲/۰
پ
روشن تر ازب
۱۵
۲۵
۱/۰
ت
جدول۳- ۲- درصد جرمی نانوذرات در نانوکامپوزیت اشباع مرطوب
مراحل انجام کار به این روش به شرح زیر است:
تهیه محلولهای مس نیترات و روی استات با غلظت ۱مولار
مواد را برای ساختن نانو کامپوزیت های چهارگانه با نسبت های مشخص شده در جدول با همدیگر ترکیب شده و با بهره گرفتن از همزن مغناطیسی با شدت به مدت ۱۰ دقیقه مخلوط شده است.
سپس محلول حاصل را به مدت ۱۵ دقیقه و تحت فرکانس ۷۰ کیلو هرتز با دستگاه مافوق صوت با هم آمیخته شده است.
محلول را پس انجام مرحله ۳ به مدت ۹ ساعت درون آون در معرض دمای ۱۰۵گذاشته تا خشک شوند.
ماده آماده شده را برای حذف ناخالصیهای آن درون کوره در دمای ۵۵۰ درجه سانتی گراد و تا ۳ ساعت قرار می دهیم . نرخ تغییر دما ۷/۴ درجه سانتی گراد دقیقه بود]۴۵[.
پس از بدست آوردن نانو کامپوزیتهای فوق الاشاره در این تحقیق به هردو روش اقدام به انجام آزمایش و بدست آوردن نسبت بهینه برای زدایش فنول از پساب های صنعتی شده است.
۳-۲-۷- تهیه محلول آزمایشگاهی حاوی فنول
برای انجام آزمایش و اندازه گیری میزان جداسازی فنول نیاز به ساخت محلول با غلظت مشخص در آزمایشگاه بود. بنابراین جهت برآوردن آن اقدام به تهیه محلول مورد نظر شد به همین منظور از فنول جامد باخلوص بسیار بالا محصول شرکت مرک[۶۶] استفاده شده است. در همه آزمایشهای انجام شده محلول ppm50 این ماده در آب دیونیزه تهیه و استفاده شده است.
۳-۲-۸- شناسایی محلول مجهول
جهت استفاده از دستگاه اسپکتروفوتومتر تعدادی محلول ناظر با غلظت مشخص تهیه شد و سپس نمودارجذب آنها در مقابل طول موج آنها بدست آمده است. سپس در طول موج ماکسیمم هرکدام از آنها که برای محلول فنول مقداری مشخص و ۲۷۰ نانومتر است. وبا استفاده از رابطه(۳-۱۴) که از ترسیم میزان جذب در طول موج ماکسیمم(A ) در مقابل غلظت نمونه© حاصل شده است غلظت نمونه های مجهول بدست آمده است.
(۳-۱۴)
غلظت های مورد استفاده به ترتیب عبارتند از ۱،۵،۱۰،۱۵ ،۲۰،۳۰،۴۰،۵۰،۶۰،۷۰ ،۸۰،۹۰ ،۱۰۰ که همگی با واحد ppm می باشند.
شکل۳- ۷- خط بدست آمده جهت شناسایی مجهول
۳-۲-۹- انجام آزمایش های مورد نظر
آزمایشهای زیر برای شناخت بهترین شرایط جداسازی فنول انجام شده که این آزمایشها به قرار زیر است:
آزمایش تعیین بهترین کاتالیست برای جداسازی فنول، ساخته شده از روش مکانیکی در نور فرابنفش
آزمایش تعیین بهترین کاتالیست برای جداسازی فنول، ساخته شده از روش مکانیکی در نور مرئی
آزمایش تعیین بهترین کاتالیست برای جداسازی فنول، ساخته شده از روش اشباع سازی تر در نور فرابنفش
آزمایش تعیین بهترین کاتالیست برای جداسازی فنول، ساخته شده از روش اشباع سازی تر در نور مرئی
آزمایش تعیین pH بهینه برای بهترین کاتالیست ساخته شده از روش مکانیکی در نور فرابنفش
بر اساس نظر کو (۱۹۹۳ ) خرید برنامه ریزی نشده، رفتاری است که با ترجیحات مشتری در ارتباط است. در واقع نوعی رفتار احساسی است نه عقلایی و دلایل بروز آن منشا احساسی و عاطفی دارند.
همان طور که گفته شد، هیجان و انگیزه ، محرک وقوع خرید برنامه ریزی نشده هستند. این پژوهش به دنبال بررسی تاثیر محرک ها و توجهات بصری موجود در فضای فروشگاه از جمله ظاهر فروشگاه ، محیط فروشگاه، نحوه چیدمان کالا در فروشگاه، دسترسی راحت به کالای مد نظر، دمای هوا، مطبوع بودن فضا، نورپردازی، پخش موسیقی، سکوت یا همهمه و .. بر میزان خرید برنامه ریزی نشده ی مشتریان است.
مطالعات انجام شده توسط داوس (۲۰۰۸) بیان می دارد که اهمیت قایل شدن برای توجهات بصری به عنوان عاملی برای جذب توجه مشتری امروزه در میان فروشگاهها و کمپانیها بسیار رایج شده است و به مزیت رقابتی برای آنها تبدیل شده است.
خداداد حسینی(۱۳۹۲) معتقد است که یکی از راههایی که به تمایز خرده فروشی ها نسبت به رقبا کمک می کند، این است که محیط و خدمات فروشگاه حود را متناسب با نیاز مشتریان سفارشی سازی نمایند. نه تنها بر اساس خدمات، سطح دسترسی و تنوع، بلکه آنها می توانند با ایجاد محیط فروشگاهی جذاب و لذت بخش و حتی هیجان انگیز، نسبت به رقبا برتری داشته باشند و فضای فروشگاهی را به تجربه ای خوشایند و به یاد ماندنی برای مشتریان تبدیل نمایند(بروگلماس و دیگران، ۲۰۰۷؛آیلوادی و دیگران، ۲۰۰۹؛ بروگلمانس و کمپو ۲۰۱۱).
-۳-۱ ضرورت انجام پژوهش
همان طور که ذکر شد سهم قابل توجهی از فروش فروشگاه ها مربوط به خرید برنامه ریزی نشده مشتریان است، به همین علت بررسی فرایند اتخاذ این نوع رفتار خرید، هم چنین مطالعه عوامل موثر بر اخذ تصمیم خرید برنامه ریزی نشده موضوعی حائز اهمیت شمرده میشود. در پژوهشات پیشین تاثیر متغیر هایی از جمله پخش موسیقی، طراحی محیط فروشگاه و نحوه قفسه بندی، به طور مجزا بررسی شده است. اما در هیچ کدام توجهات سمعی و بصری محیط فروشگاه در کنار هم بررسی نشده بود، به همین علت کمبود در مطالعات، احساس می شود.
از طرفی در کشور ما بررسی اثر توجهات سمعی و بصری در فروشگاه های زنجیره ای معدودی انجام گرفته است، که صرفا برای نمونه آماری تنها یک فروشگاه زنجیره ای انتخاب شده است. اما در پژوهش پیش رو از فروشگاه های زنجیر ای نتفاوتی در نقاط مختلف تهران از لحاط جغرافیایی نمونه گیری شده است..
برای بازاریابان دانستن میزان و نحوه اثرگذاری توجهات سمعی و بصری محیط فروشگاه بر خرید برنامه ریزی نشده افراد بسیار حیاتی است، چرا که می توانند با شناسایی این موضوع، به نحو چشم گیری فروش فروشگاه را افزایش دهند که به تبع سود حاصل نیز افزایش می یابد.
با توجه به رشد روزافزون خرده فروشی ها و درک اهمیت خرید برنامه ریزی نشده در میزان فروش کل فروشگاه، ضرورت دارد مطالعات بیشتری در داخل کشور صورت پذیرد چرا که خرده فروشی ها و فروشگاه های زنجیره ای با تکنیک های بازاریابی استخراجی از این مطالعات، نه تنها احتمال وقوع خرید برنامه ریزی نشده را افزایش خواهند داد بلکه، فروش و سوددهی آنها را افزایش خواهد یافت.
-۴-۱اهداف پژوهش
هدف اصلی این پژوهش بررسی تاثیر توجهات سمعی و بصری محیط فروشگاه بر خرید برنامه ریزی نشده میباشد که در راستای نیل به این هدف، اهداف فرعی پژوهش به شرح زیر است:
-
- ارائه راهکارهایی جهت ارتقاء خرید برنامه ریزینشده در فروشگاه های مورد بررسی
-
- تعیین اولویت عوامل موثر بر خرید برنامه ریزی نشده در فروشگاههای مورد بررسی
۱-۵- سوالات پژوهش
با توجه به مطالب ذکر شده، سوالات پژوهش به شرح زیر می باشند:
۱ ) آیا طراحی محیط فروشگاه بر خرید برنامه ریزی نشده افراد اثر می گذارد؟ و اگر اثرگذار است، این تاثیر چگونه است؟
۲ ) آیا چیدمان کالا و قفسه بندی فروشگاه می تواند بر خرید برنامه ریزی نشده افراد تاثیرگذار باشد؟ اگر اثرگذار است، این تاثیر چگونه است؟
۳ )آیا نورپردازی بر خرید برنامهریزی نشده اثر می گذارد؟ اگر اثرگذار است، این تاثیر چگونه است؟
۴ )آیا درجه ی حرارت و رایحه محیط بر خرید برنامه ریزی نشده مشتریان اثر دارد؟ اگر اثرگذار است، این تاثیر چگونه است؟
۵ ) آیا پخش موسیقی بر خرید برنامهریزی نشده اثر می گذارد؟ اگر اثرگذار است، این تاثیر چگونه است؟
۱-۶- فرضیه ها
خرید برنامه ریزی نشده، نوعی رفتار است که با تصمیم گیری سریع بروز می کند و نوعی تمایل ذهنی جهت مالکیت یک نوع محصول است . (روک و گاردیز، ۱۹۹۳) خرید برنامهریزی نشده از اجزا مهم رفتار مصرف کننده می باشد و به خرید هایی گفته می شود که هیچ قصد و برنامه قبلی برای این خرید ها وجود نداشته و در یک فرایند تصمیم گیری سریع ناشی از هیجان و انگیزه، ایجاد شده و فرایند خرید شکل می گیرد. میزان خرید های برنامه ریزی نشده در هایپر مارکت ها وفروشگاه های بزرگ بسیار بیشتر است زیرا مشتری ها در اینگونه اماکن دسترسی آسان تر و بیشتری به محصولات داشته و همچنین زمان بیشتری را نیز دراین فروشگاه ها صرف می نمایند.
همان طور که اشاره شد، توجهات بصری شامل عوامل متعددی است که موجب تحریک و بر انگیختگی افراد جهت تصمیم به خرید برنامه ریزی نشده، می شوند از جمله، دکوراسیون فروشگاه، چیدمان قفسه ها، رنگ بندی و نور پردازی، مطبوع بودن و درجه ی دمای محیط ، پخش موسیقی ، رفتار پرسنل، برخورد و پاسخگویی پرسنل، پاکیزگی محیط ، آراستگی پرسنل و غیره .
امروزه فروشندگان توجه زیادی به بازایابی داخل فروشگاهی دارند ،هزینه های بسیاری صرف چیدمان و دکوراسیون داخلی فروشگاه ها در جهت ارتقا میزان فروش یا افزایش سهم بازار می شود(آنجلا استانتن، ۲۰۰۹ ). برمن و ایوانز دسته بندی کاملی از متغیر های مربوط به فضا ارائه کردند که این دسته بندی مبنای مطالعات بعدی محققین قرار گرفت. در این دسته بندی فضا به ۴ دسته فرعی تقسیم می شود: متغیرهای خارجی، متغیرهای کلی (عمومی یا داخلی)، طراحی و چیدمان، متغیرهای مربوط به دکوراسیون.
فرضیه اصلی۱ : چیدمان کالا و قفسه بندی بر خرید برنامه ریزی نشده اثرگذار است.
از سوی دیگر کلات و ویلت (۱۹۶۹) طراحی و تخصیص فضای مناسب و جایگذاری کالا در بهترین مکان را به عنوان عامل مهمی در تحریک افراد به خرید برنامه ریزی نشده می دانستند. آندرهیل (۱۹۹۹) بیان می دارد که غالب خرید های برنامه ریزی نشده در نتیجه ی لمس است و فروشندگان و بازاریابان میبایستی محیطی را ایجاد کنند تا مشتری بتواند کالا را لمس نماید.
فرضیه اصلی۲: طراحی محیط فروشگاه بر خرید برنامه ریزی نشده تاثیر گذار است.
در بخش دیگری از این پژوهش به مطالعات گولاس و بلاچ (۱۹۹۵) اشاره می کنیم که رایحه موجود در فضای فروشگاه را به عنوان یکی دیگر از عوامل تاثیر گذار بر خرید برنامه ریزی نشده معرفی می کنند و آن را به سه بعد تقسیم میکنند که لزوما از هم مستقل نیستند؛ حالت احساسی رایحه، طبیعت تحریک کنندگی آن و شدت آن. وی بیان می کند که رایحه بر درک افراد از محیط فروشگاه و محصولات تاثیر گذار است.
از سوی دیگر رایحه موجود در محیط فروشگاه یکی از ابزار قدرتمند و موثر بر احساسات مشتری هنگام خرید است، یک رایحه ی مطلوب و خوشایند، کنجکاوی مشتریان را تحریک می کند (اورث و بورین، ۲۰۰۵).
فرضیه اصلی۳ : دمای هوا و رایحه محیط بر خرید برنامه ریزی نشده تاثیر گذار است.
اسپاگبرگ (۱۹۹۶) در پژوهشات خود بیان می کند که محیط فروشگاه محدوده ای است که در آن فکتورهای محیطی می توانند جهت خلق پاسخ های احساسی مصرف کننده طراحی و به کار گرفته شوند. آدلار و همکارانش (۲۰۰۳ ) در این باره دریافتند که خریدارانی که محیط فروشگاه را دوست داشته باشند ممکن است به علت احساس خوبی که جو فروشگاه در آنها ایجاد می نماید، پول بیشتری را درآن فروشگاه خرج کنند این تحریک حسی، خودکنترلی و مقاومت فرد را کاهش می دهد و وی را به سمت خرید برنامه ریزی نشده سوق می دهد.
همینطور می توان پخش موسیقی مورد علاقه بازار هدف را نیز یکی دیگر از توجهات محیط فروشگاهی برشمرد، در این باره اسپبرگ (۱۹۹۸) بیان میکند که موسیقی بر احساس افراد اثر می گذارد، حتی اگر از آن اطلاعی نداشته باشند یا به آن توجه نکنند . خداداد حسینی (۱۳۹۲) به نقل از اندرسون (۲۰۱۲) بیان می کند که پخش موسیقی کاربرد چندگانه دارد، چرا که علاوه بر ایجاد آرامش برای مشتری،میتواند باعث تهییج وی به رفتاری خاص در فرایند خرید نیز بشود.
فرضیه اصلی۴:پخش موسیقی بر خرید برنامه ریزی نشده اثر می گذارد.
طبق نظر سامرز و هربت (۱۹۹۹) فروشگاه هایی که به خوبی نورپردازی شده اند خریداران بیشتری را به خود جلب می کنند تا فروشگاه را ببینند و خریداری کنند. هم چنین یافته های آن ها حاکی از آن است که خرده فروشان با پیشنهاد نورپردازی داخل فروشگاهی می توانند به افزایش قابل توجهی در جذب و حفظ مشتریان دست یابند.
خریداران نسبت به این که چگونه فضای فروشگاهی نورپردازی شده است، بسیار حساس هستند تا جایی که آنها به نورپردازی بیشتر ار نحوه قفسه بندی اثاثیه ثابت موجود در فروشگاه اهمیت می دهد.
فرضیه اصلی۵ : نورپردازی در فروشگاه بر خرید برنامه ریزی نشده اثر می گذارد.
توجهات سمعی و بصری
قفسه بندی و چیدمان کالا
دیزاین و طراحی محیط فروشگاه
خرید برنامه ریزی نشده توسط مشتری
درجه حرارت و رایحه ی هوا
پخش موسیقی
نورپردازی
(مصوب ۲۳/۱۲/۱۳۶۷ مجمع تشخیص مصلحت نظام با اصلاحات بعدی)[۲]
ماده۱- با توجه به ضرورت نظارت و کنترل دولت بر فعالیتهای اقتصادی و لزوم اجرای مقررات قیمتگذاری و ضوابط توزیع، متخلفین از اجرای مقررات بر اساس مواد این قانون تعزیر میشوند.
تخلفات و تعزیرات مربوطه:
ماده ۲- گرانفروشی:
عبارت است از عرضه کالا یا خدمات به بهای بیش از نرخهای تعیین شده توسط مراجع رسمی به طور علیالحساب یا قطعی و عدم اجرای مقررات و ضوابط قیمتگذاری و انجام هر نوع اقدامات دیگر که منجر به افزایش بهای کالا یا خدمات برای خریدار گردد.
تعزیرات گرانفروشی بر اساس میزان و مراتب تخلف واحدها به شرح زیر میباشد:
الف- گرانفروشی تا مبلغ بیست هزار ریال:
مرتبه اول- تشکیل پرونده
مرتبه دوم- ممهور نمودن پروانه واحد به مهر «تخلف اول».
مرتبه سوم- جریمه از پنج هزار ریال تا پنج برابر میزان گرانفروشی و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر «تخلف دوم».
مرتبه چهارم- جریمه از ده هزار ریال تا ده برابر میزان گرانفروشی، قطع تمام یا برخی خدمات دولتی از یک تا شش ماه و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر «تخلف سوم».
مرتبه پنجم- علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه چهارم، تعطیل موقت از یک تا شش ماه و نصب پارچه به عنوان گرانفروش.
مرتبه ششم- تعطیل و لغو پروانه واحد.
ب: گرانفروشی از مبلغ بیش از بیست هزار ریال تا مبلغ دویست هزار ریال:
مرتبه اول- جریمه معادل مبلغ گرانفروشی.
مرتبه دوم- جریمه از یک تا دو برابر میزان گرانفروشی و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر «تخلف اول».
مرتبه سوم- جریمه از یک تا پنج برابر میزان گرانفروشی و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر «تخلف دوم».
مرتبه چهارم- علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه سوم، قطع تمام یا برخی خدمات دولتی از یک تا شش ماه و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر «تخلف سوم».
مرتبه پنجم- علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه سوم، تعطیل موقت واحد از یک تا شش ماه و نصب پارچه به عنوان گرانفروش.
مرتبه ششم- تعطیل و لغو پروانه واحد.
ج: گرانفروشی از مبلغ بیش از دویست هزار ریال تا یک میلیون ریال:
مرتبه اول- جریمه از یک تا دو برابر میزان گرانفروشی، عدم تخلف و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر «تخلف اول» .
مرتبه دوم- جریمه از دو تا پنج برابر میزان گرانفروشی، قطع تمام یا برخی خدمات دولتی از یک تا شش ماه و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر «تخلف دوم».
مرتبه سوم- علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه دوم، تعطیل موقت واحد از یک تا شش ماه، نصب پارچه به عنوان گرانفروش و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر «تخلف سوم».
مرتبه چهارم- علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه دوم، تعطیل و لغو پروانه واحد و لغو کارت بازرگانی.
د- گرانفروشی بیش از مبلغ یک میلیون ریال:
مرتبه اول- جریمه از دو تا پنج برابر میزان گرانفروشی، ممهور نمودن پروانه واحد به مهر «تخلف اول»..
مرتبه دوم- جریمه از پنج تا هشت برابر میزان گرانفروشی، قطع تمام یا برخی خدمات دولتی از یک تا شش ماه و ممهور نمودن واحد به مُهر «تخلف دوم».
مرتبه سوم- علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه دوم، تعطیل موقت واحد از یک تا شش ماه، نصب پارچه به عنوان گرانفروش و ممهور نمودن پروانه واحد به مهر «تخلف سوم».
مرتبه چهارم- علاوه بر اخذ جریمه طبق مرتبه دوم، تعطیل و لغو پروانه واحد و لغو کارت بازرگانی.
تبصره- در صورت تکرار تخلف، اعمال تعزیرات متناسب با مبلغ و مراتب تخلف
خواهد بود.
ماده ۳- کمفروشی و تقلب:
عبارت است از عرضه کالا یا خدمات کمتر از میزان و مقادیر خریداری شده از نظر کمی یا کیفی که مبنای تعیین نرخ مراجع رسمی قرار گرفته است.
تعزیرات کمفروشی و تقلب با توجه به میزان و مراتب آن عیناً مطابق تعزیرات گرانفروشی میباشد.
ماده ۴- احتکار:
عبارت است از نگهداری کالا به صورت عمده با تشخیص مراجع ذیصلاح و امتناع از عرضه آن به قصد گرانفروشی یا اضرار به جامعه، پس از اعلام ضرورت عرضه توسط دولت.
تعزیرات احتکار به شرح زیر میباشد:
مرتبه اول- الزام به فروش کالا و اخذ جریمه معادل ده درصد ارزش کالا.
مرتبه دوم- فروش کالا توسط دولت و اخذ جریمه از بیست تا صد درصد ارزش کالا.
مرتبه سوم- فروش کالا توسط دولت، اخذ جریمه از یک تا سه برابر ارزش کالا، قطع تمام یا قسمتی از سهمیه و خدمات دولتی تا شش ماه و نصب پارچه در محل به عنوان محتکر.
مرتبه چهارم- علاوه بر مجازات مرتبه سوم، لغو پروانه واحد و معرفی از طریق رسانههای گروهی به عنوان محتکر.
تبصره- در صورتی که نگهداری کالا با اطلاع مراجع ذیصلاح باشد مشمول احتکار نیست.
ماده ۵- عرضه خارج از شبکه:
عبارت است از عرضه کالا بر خلاف ضوابط توزیع و شبکههای تعیین شده وزارت بازرگانی و سایر وزارتخانههای ذیربط.
