جدول ۱-۱ نظام طبقه بندی WHO از اضافه وزن و چاقی بر پایه ی شاخص توده بدن ۱۰
جدول ۳-۱: پایایی پرسشنامه‌ی اختلالات خوردن EDDS 66
جدول ۳-۲: روایی پرسشنامه‌ی اختلالات خوردن EDDS 67
جدول ۳-۳٫ زیر مقیاس ‌های مربوط به پرسشنامه EAT-26 68
جدول۳-۴: نقاط برش پرسش نامه BSQ-8D 70
جدول۳- ۵: روایی پرسشنامه‌ی نارضایتی بدن ۷۰
جدول ۳- ۶: پایایی پرسشنامه‌ی نارضایتی بدن ۷۰
جدول ۳-۷: روایی پرسشنامه‌ی خود شیء انگاری ۷۱
جدول ۳-۸: پایایی پرسشنامه‌ی خود شیء انگاری ۷۲
جدول ۳-۹: روایی پرسشنامه‌ی درون سازی لاغری ۷۳
جدول ۳-۱۰: پایایی پرسشنامه‌ی درون سازی لاغری ۷۴
جدول ۴-۱: آمار توصیفی متغیر سن ۷۷
جدول ۴-۲: آمار توصیفی متغیر تحصیلات ۷۷
جدول ۴-۳: آمار توصیفی متغیر شاخص توده بدنی ۷۸
جدول ۴-۴: آمار توصیفی متغیر نارضایتی بدن ۷۸
جدول ۴-۵: فراوانی نارضایتی از بدن بر حسب شاخص توده بدنی ۷۹
جدول ۴-۶: آمار توصیفی متغیر احتمال وجود اختلال تغذیه­ای ۸۰
جدول ۴-۷: آمار توصیفی اختلال آنورکسیانروسیا ۸۱
عنوان صفحه
جدول ۴-۸: آمار توصیفی اختلال بولومیانروسیا ۸۲
جدول ۴-۹: آمار توصیفی اختلال پرخوری ۸۲
جدول ۴-۱۰: آمار توصیفی اختلال خوردن نوع ۲ ۸۲
جدول ۴-۱۱: ماتریس همبستگی بین متغییرهای پژوهش ۸۳
جدول ۴-۱۲: مدل رگرسیونی تاثیر کمال گرایی بر نارضایتی بدنی ۸۵
جدول ۴-۱۳: مدل رگرسیونی تاثیر درونی سازی لاغری بر نارضایتی بدنی ۸۶
جدول ۴-۱۴: مدل رگرسیونی تاثیر شاخص توده بدنی بر نارضایتی بدنی ۸۶
جدول ۴-۱۵: مدل رگرسیونی تاثیر خودشیء انگاری بر نارضایتی بدنی ۸۷
جدول ۴-۱۶: مدل رگرسیونی تاثیر نارضایتی بدنی بر اختلالات خوردن ۸۷
جدول ۴-۱۷: مدل رگرسیونی تاثیر کمال گرایی بر اختلالات خوردن ۸۸
جدول ۴-۱۸: مدل رگرسیونی تاثیر درونی سازی لاغری بر اختلالات خوردن ۸۹
جدول ۴-۱۹: مدل رگرسیونی تاثیر شاخص توده بدنی بر اختلالات خوردن ۸۹
جدول ۴-۲۰: مدل رگرسیونی تاثیر خودشیء انگاری بر اختلالات خوردن ۹۰
جدول ۴-۲۱: تاثیر کمال گرایی بر اختلال خوردن به واسطه نارضایتی بدنی ۹۰
جدول ۴-۲۲: تاثیر درونی سازی لاغری بر اختلال خوردن به واسطه نارضایتی بدنی ۹۱
جدول ۴-۲۳: تاثیر شاخص توده بدنی بر اختلال خوردن به واسطه نارضایتی بدنی ۹۱
جدول ۴-۲۴ : تاثیر خودشیء انگاری بر اختلال خوردن به واسطه نارضایتی بدنی ۹۲
جدول ۴-۲۵: برآورد انجام شده برای تفاوت معناداری پارامترها با مقدار صفر ۹۳

جدول ۴-۲۶: شاخص های برازش مدل ۹۵
فهرست شکل ها
عنوان صفحه
شکل ۴-۱: مدل مسیر پیشنهادی برای تاثیر متغیرها بر اختلالات خوردن با واسطه­گری نارضایتی بدن (برآوردهای استاندارد) ۹۳
شکل ۴-۲: شکل ۴-۱۲: مدل مسیر برای تاثیر متغیرها بر اختلالات خوردن با واسطه­گری ۹نارضایتی بدن (برآوردهای استاندارد) ۹۴
فهرست نمودار ها
عنوان صفحه
نمودار ۴-۱: توزیع فراوانی اختلال خوردن ۸۱
فصل اوّل

۳۲>
۷۰>
۵۰>

امتیاز

۲۴/۱- ۱

۴۹/۱ - ۲۵/۱

۵/۱ – ۷۴/۱

۲ – ۷۵/۱

۳-۱-۹-۲-۱-۴ معیار پوشش­گیاهی
برای امتیاز­دهی به شاخص­ های معیار پوشش­گیاهی، گزارشات و اطلاعات موجود بررسی شد و از منطقه طرح بازدید به عمل آمد. جهت اندازه ­گیری­های مربوط به پوشش گیاهی از روش ترانسکت خطی، بکار بردن پلات در هر ترانسکت استفاده شد. کوادرات یا پلات سطحی محدود برای نمونه­برداری گیاهان و سایر ظواهر مرتع می­باشد. اندازه پلات رابطه مستقیم با نوع و میزان پوشش محل مورد مطالعه دارد. با توجه به پوشش غالب منطقه مورد مطالعه که شامل گونه­ های گراس­ها و فورب­های یکساله و رملیک و غیره می باشد، سطح پلات معادل دو برابر بزرگ­ترین گونه گیاهی و درختی منطقه در نظر گرفته شد. در نهایت بر اساس مطالعات انجام شده در منطقه مورد مطالعه تعداد ۴ پلات در هر واحد­کاری به منظور ارزیابی عامل پوشش گیاهی در نظر گرفته شد. سپس به شاخص­ های انتخاب شده با توجه به جدول ۳-۱۸ و ۳-۱۹ در هر واحد­کاری امتیاز اختصاص داده شد.

۳-۱-۹-۲-۱-۴-۱وضعیت پوشش­گیاهی
در بررسی وضعیت پوشش­گیاهی عوامل وضعیت رویشگاه، ترکیب گونه ­ای (گونه­ های مهاجم و یکساله)، میزان لاشبرگ سطحی، درصد پوشش­تاجی گیاهان دائمی، تولید از حد پتانسیل و زاد­آوری گیاهان مرغوب مد نظر قرار گرفت. برای امتیاز­دهی به شاخص وضعیت پوشش­گیاهی بر اساس وضعیت مراتع منطقه که شامل: خیلی فقیر، فقیر، متوسط و خوب است، امتیاز مربوطه برای هر تیپ گیاهی در واحد­های کاری تعیین شد.
۳-۱-۹-۲-۱-۴-۲ بهره ­برداری از پوشش­گیاهی
بهره ­برداری از پوشش­گیاهی یکی از شاخص­ هایی است که اثرات عمده­ای بر تغییر پوشش­گیاهی و بیابانی­شدن اراضی دارد. فاکتور چرای دام از لحاظ تعداد دام موجود نسبت به ظرفیت دامی (فشار دام)، زمان و طول دوره چرا و نوع دام استفاده کننده مورد بررسی قرار گرفت. بسته به میزان علوفه تولید­ی و نوع دام چرا کننده با توجه به ترکیب پوشش و وضعیت فیزیوگرافی منطقه، شاخص بهره ­برداری از پوشش در کلاس­های مختلفی طبقه ­بندی شد. از آنجایی که ظاهر شدن گونه­ های مهاجم در هر منطقه معرف بهره ­برداری شدید و تخریب پوشش گیاهی است، لذا با توجه به درصد ترکیب گیاهان مهاجم، برای چهار کلاس کم، متوسط، زیاد و خیلی­زیاد تعیین امتیاز شد.
۳-۱-۹-۲-۱-۴-۳تجدید پوشش­گیاهی
به منظور ارزیابی وضعیت پوشش­گیاهی از لحاظ مهیا بودن یا نبودن شرایط تجدید حیات این شاخص انتخاب شد و کلاس­های مختلف آن با توجه به امکان­ پذیر­بودن یا نبودن اجرای عملیات اصلاحی تعیین گردید. برای تعیین امتیاز این شاخص به عواملی نظیر میزان بارندگی، شیب و دیگر ویژگی­های طبیعی منطقه و خصوصیات پوشش­گیاهی از قبیل ترکیب گیاهی، گرایش و وضعیت مرتع توجه شد، زیرا با دانستن وضعیت مرتع و گرایش آن، نوع عملیات اصلاحی لازم و ضرورت آن مشخص می­ شود.
۳ -۱-۹-۲-۱-۴-۴ خطر آتش­سوزی
آتش­سوزی جنگل­ها اغلب یکی از موارد مهم تخریب اراضی می­باشد. آتش­سوزی به طور ویژه یکی از خطر­ات اصلی برای جنگل­های سوزنی برگ از جمله گز که یکی از گونه­ های معرف مقاوم به خشکی است، می­باشد. آتش­سوزی در طی دهه اخیر یکی از عوامل مهم فرسایش در طی دهه اخیر یکی از عوامل مهم فرسایش خاک تلقی می­ شود، امتیاز­دهی این فاکتور مطابق جدول ۳-۱۹ انجام می­ شود.
۳-۱-۹-۲-۱-۴-۵حفاظت در برابر آتش­سوزی
پوشش­گیاهی به طور واضح یکی از فاکتور­های مهم کنترل شدت و فراوانی جریان­های سطحی و فرسایش سطحی می­باشد. توسعه سطح زیر کشت گیاهان زراعی باعث حساس شدن سطح خاک در مقابل فرسایش می­گردد، البته این نکته قابل ذکر است که شرایط فوق در صورت عدم مدیریت صحیح و اصولی اتفاق می­افتد.
۳-۱-۹-۲-۱-۴-۶ مقاومت به خشکی
فاکتور­های اصلی برای ارزیابی پوشش­گیاهی در طول دوره رشد، با میزان آب قابل دسترس و طول دوره آبیاری متناسب هستند. خشکسالی­هایی که باعث کاهش شاخص سطح برگ می­شوند، برای گیاه طی یک دوره کوتاه ممکن است مفید واقع شوند، اما در صورت تداوم این شرایط گیاه قادر به ادامه حیات نبوده و از بین می­رود.
۳-۱-۹-۲-۱-۴-۷درصد پوشش­گیاهی
مطالعات زیاد­ی نشان داد­ند که تغییرات میزان رواناب و تولید بار رسوب با میزان تاج پوشش­گیاهی و تغییرات کاربری­اراضی متناسب است .قسمتی از زمین، زمانی که تولید بیوماس زیر حد آستانه باشد با پدیده بیابان­زایی مواجه می­ شود.
جدول ۳-۱۶- تعیین امتیاز شاخص های ارزیابی معیار پوشش گیاهی در روش IMDPA

شاخص ارزیابی

کلاس

کم

متوسط

شدید

بسیار شدید

امتیاز

۵/۱ - ۱

۵/۲ – ۵۱/۱

۵/۳ – ۵۱/۲

• . حسین بن محمد راغب اصفهانى، المفردات فی غریب القرآن، چاپ اول، (بیروت: دار العلم، ۱۴۱۲ه ق‏)؛ فخر الدین طریحى، مجمع البحرین، چاپ سوم، (تهران: کتابفروشى مرتضوى، ۱۴۱۶ه ق)، در هر دو ذیل «فقه». ↑

• . ابن منظور جمال الدین محمد بن مکرم، لسان العرب، چاپ سوم، (بیروت: دارالفکر للطّباعه و النّشر و التّوزیع، ۱۴۱۴ ه ق)، ذیل «فقه». ↑

• . سید علی حسینی خامنه­ای، رساله­ی اجوبه الاستفتائات، چاپ پنجاه و نهم، (تهران: شرکت چاپ و نشر بین الملل، ۱۳۸۹ه ش)، ۱۴٫ ↑

• . لسان العرب، ذیل «فقه». ↑

• . سید محسن‏ حکیم، مستمسک العروه‌ الوثقی، چاپ اول، (قم: مؤسسه­ی دار التفسیر، ۱۴۱۶ه ق‏)، ۱، ۴۰٫ ↑

• . مهدی هادوی، ولایت فقیه، چاپ اول، (تهران: کانون اندیشه جوان، ۱۳۷۷ه ش)، ۱۲۷ـ ۱۲۸٫ ↑

• . المفردات فی غریب القرآن، ذیل «ولی». ↑

• . سید محمد حسین طباطبایی، المیزان فی تفسیر القرآن، چاپ پنجم، (قم: انتشارات اسلامی جامعه­ مدرسین، ۱۴۱۷ ه ق)، ۵، ۳۶۸٫ ↑

• . رک: همان، ۶، ۱۲٫ ↑

• . یوسف: ۶۷٫ ↑

• . نجم: ۳-۵٫ ↑

• . ناصر مکارم شیرازی، ترجمه­ی قرآن، چاپ اول، (قم: سپهر نوین، ۱۳۸۶ه ش). ↑

• . محمد باقر بن محمد تقی مجلسی (علامه مجلسی)، بحار الانوار، بی­چا، (بیروت: مؤسسه الوفاء، ۱۴۰۴ه ق)، ۱۷، ۷٫ ↑

• . محمد هادی معرفت، ولایت فقیه، بی­ چا، (قم: موسسه فرهنگی التمهید، بی ­تا)، ۱۶۲٫ ↑

• . رک: محمدتقی مصباح یزدی، حقوق و سیاست در قرآن، چاپ چهارم، (قم: مؤسسه­ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۹۱ه ش)، ۱۶۲٫ ↑

• . توبه: ۳۱٫ ↑

• . مکارم شیرازی، ترجمه­ی قرآن. ↑

• . احزاب: ۶٫ ↑

• . مائده: ۵۵٫ ↑

• . محمد جواد نوروزی، نظام سیاسی اسلام، چاپ پنجم، (قم: موسسه­ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۸۲ه ش)، ۱۸۷٫ ↑

• . ‌عباسعلی عمید زنجانی، فقه سیاسی، بی­چا، (تهران: انتشارات امیرکبیر، ۱۳۷۳ه ش)، ۲، ۳۲۶٫ ↑

• . سید روح الله موسوی خمینی (امام خمینی)، کتاب البیع، (قم: مؤسسه­ی مطبوعاتی اسماعیلیان، بی ­تا)، ‏۲، ۴۶۷٫ ↑

• . رک: احمد آذری قمی، ولایت فقیه از دیدگاه فقهای اسلام؛ (قم: دار العلم، ۱۳۷۲ه ش)، ۳، ۲۲۱٫ ↑

• . رک: امام خمینی، ولایت فقیه، (تهران: مؤسسه­ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۴ه ش)، ۱۸-۲۰٫ ↑

• . رک: مهدی رنجبریان، ولایت مطلقه، قانون اساسی و امام خمینی، بی چا، (قم: مؤسسه فرهنگی ظفر، ۱۳۸۱ه ش)، ۴۸٫ ↑

• . المفردات فی غریب القرآن، ذیل «نظر». ↑

• . آذرتاش آذرنوش، فرهنگ معاصر عربی ـ فارسی، چاپ اول، (تهران: نشر نی، ۱۳۷۹ه ش)، ۶۹۷، ذیل «نظر». ↑

• . لسان العرب، ذیل «نظر». ↑

• . علی اکبر دهخدا، لغت­نامه­ی دهخدا، بی چا، (تهران: دانشگاه تهران، ۱۳۷۳ه ش)، ذیل «نظارت». ↑

• . محمد معین، فرهنگ فارسی، چاپ یازدهم، (تهران: انتشارات امیر کبیر، ۱۳۷۷ه ش)، ذیل «نظارت». ↑

• . محسن ملک افضلی اردکانی، نظارت و نهادهای نظارتی، چاپ اول، (تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه­ی اسلامی، ۱۳۸۲ه ش)، ۲۲٫ ↑

• . علی اصغر محسن شیخی، نظارت و بازرسی، بی چا، (قم: زمزم هدایت، ۱۳۹۰ه ش)، ۲۴٫ ↑

• . سید ابوالفضل قاضی، حقوق اساسی و نهادهای سیاسی، چاپ دوازدهم، (تهران: نشرمیزان، ۱۳۸۳ه ش)، ۳۱۵٫ ↑

• . عباس نیکزاد، پاسخ به شبهات نظارت استصوابی، بی چا، (قم: دفتر نظارت و بازرسی انتخابات استان قم، بی تا)، ۸٫ ↑

• . سید احمد مرتضایی، نظارت استصوابی یا استطلاعی، چاپ اول، (قم: مؤسسه­ی آموزشی و پژوهشی امام خمینی، ۱۳۹۰ه ش)، ۴۷٫ ↑

• . سید محمد هاشمی، نظارت شورای نگهبان نظارت انضباطی، بی چا، (تهران: نشر افکار، ۱۳۷۸ه ش)، ۳۸٫ ↑

• . امام خمینی، تحریرالوسیله، بی­چا، (تهران: مؤسسه­ی تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۹ه ش)، ۲، ۸۱٫ ↑

• . رک: سید محمدکاظم طباطبایی یزدی، عروه الوثقی، چاپ دوم، (بیروت: مؤسسه الاعلمی للمطبوعات)، ۳، ۵۴٫ ↑

• . محمد جعفر جعفری لنگرودی، ترمینولوژی حقوق، بی­چا، (تهران: بنیاد راستاد، ۱۳۶۳ه ش)، ۷۰۶٫ ↑

• . عباس نیکزاد، پاسخ به شبهات نظارت استصوابی، ۹٫ ↑

• . حسن عمید ؛ فرهنگ عمید، چاپ هشتم، (تهران: امیرکبیر، ۱۳۷۲ه ش)، ۲، ۱۰۷۹٫ ↑

• . لغت­نامه­ی دهخدا، ذیل «مسؤول». ↑

• . فرهنگ فارسی (معین)، ذیل «مسؤول». ↑

• . لغت­نامه­ی دهخدا، ذیل «مسؤول». ↑

• . محمد بندر ریگی، فرهنگ عربی به فارسی ـ المنجد الطلاب، چاپ دوم، (بی جا: بی نا، ۱۳۶۸ه ش)، ۲۳۰٫ ↑

• . فرهنگ عمید، ذیل «مسؤولیت». ↑

• . مهدی نایه، نگاهی به مدیریت اسلامی، چاپ اول، (تهران: انتشارات انستیتو ایز ایران، ۱۳۸۲ه ش)، ۳۴٫ ↑

در همین رابطه در مطالعه آکات^[۱۱۱] و همکاران در ترکیه بر روی ۲۲۰۶۰ دانشجوی علوم پزشکی از رشته های مختلف پرستاری و مامایی و بهداشت ، نتایج نشان داد که در مقایسه بین انگیزه دانشجویان پرستاری و سایر رشته های علوم پزشکی، انگیزه درونی دانشجویان پرستاری بیش از سایر رشته ها است.در این مطالعه میزان انگیزه درونی، بیرونی و همچنین فقدان انگیزه نیز بالا بود (۱۰). درمطالعه ای که توسط دلیر^[۱۱۲] و همکاران در سال ۱۳۸۷در دانشکده پرستاری- مامایی مشهد بر روی ۲۰۰ نفر از دانشجویان پرستاری و مامایی انجام شد، انگیزه دانشجویان پرستاری در حد متوسط ارزیابی شد و همچنین انگیزه درونی این دانشجویان بیشتر از انگیزه بیرونی آنها گزارش شد(۸۰).برخلاف این پژوهش در مطالعه حسن بیگی^[۱۱۳] در ایران در بین دانشجویان پرستاری میزان انگیزه دانشجویان از حد میانگین پایین تر گزارش شده بود که می تواند آسیب زیادی از لحاظ آموزشی به دانشجویان به خصوص در رشته پرستاری وارد نماید.(۶۵)
این نتایج می تواند با توجه به نوع دانشکده های پرستاری و ترم تحصیلی که دانشجویان مورد بررسی قرار گرفته اند متغیر باشد.میزان انگیزه درونی و شناسایی شده و در کل انگیزه از نوع خود تعیین شده در مطالعه حاضر همراستا با مطالعات مختلف در دانشجویان پرستاری بالا است که می تواند به نوع رشته برگردد زیرا بیشتر دانشجویان پرستاری بعد از گذراندن کنکور و ورود به دانشگاه این رشته را با هدف نوع دوستی و کمک به مردم انتخاب نموده اند به همین دلیل میزان انگیزه زیادی دارند اما این انگیزه ممکن است با ورود به ترم های بالاتر ومواجهه با مشکلات پیش رو کمرنگ تر گردد. میزان شاخص خود تعیین کنندگی نیز به سمت مثبت سوق دارد که نشان از انگیزه خود مختار است اما این میزان خود تعیین کنندگی دارای یک میانگین در حد متوسط است در حالی که در دانشجویان پرستاری با توجه به نوع رشته وکار آنها در آینده انتظار انگیزه خود مختار و خود تعیین کننده بیشتری می رود.
جداول شماره ( ۸-۱۱) در ارتباط با هدف شماره ۴ و اهداف ۴-۱ تا ۴-۵ نشان می دهد که بین علاقه با انگیزه درونی(۰۱/۰=p) ، انگیزه شناسایی شده(۰۰/۰=p) ،انگیزه به درون متمایل شده(۰۰/۰=p) و شاخص خود تعیین کنندگی ارتباط معنی داری دیده شد (۰۰/۰=p). دانشجویانی که به رشته پرستاری علاقه داشتند از انگیزه درونی، انگیزه شناسایی شده و انگیزه به درون متمایل شده بیشتری نیز برخوردار بودند و خود تعیین کنندگی بیشتری نیز داشتند. بین علاقه با فقدان انگیزه نیز ارتباط معنی داری اما معکوسی دیده شد(۰۰/۰=p). دانشجویانی که به رشته پرستاری علاقه مند نبوده از انگیزه کمتری برخوردار بودند(جدول ۱۳).
همچنین نتایج جداول ) ۸-۱۱ ( نشان داد بین قصد ادامه تحصیل در رشته پرستاری با انگیزه درونی(۰۱/۰=p) ، انگیزه شناسایی شده(۰۰/۰=p) ،انگیزه به درون متمایل شده(۰۰/۰=p) و شاخص خود تعیین کنندگی (۰۰/۰=p) ارتباط معنی داری دیده شد. دانشجویانی که قصد ادامه تحصیل در این رشته را در آینده داشتند از انگیزه درونی، انگیزه شناسایی شده و انگیزه به درون متمایل شده بیشتری نیز برخوردار بودند و خود تعیین کنندگی بیشتری نیز داشتند. بین ادامه تحصیل در پرستاری با فقدان انگیزه نیز ارتباط معنی داری اما معکوسی دیده شد (۰۰/۰=p)(جدول ۱۳). دانشجویانی که به رشته پرستاری علاقه مند نبوده و قصد ادامه تحصیل در این رشته را در آینده نداشتند از انگیزه کمتری برخوردار بودند. بین انگیزه بیرونی و این دو متغیر ارتباط معنی داری مشاهده نشد(جدول۱۲).
همراستا با مطالعه حاضر ، پژوهش های دسی و رایان^[۱۱۴] در این زمینه نشانگر این است که دانشجویانی که انگیزه درونی و خود تعیین شدگی بیشتری دارند تمایل دارند که به موفقیتهای آکادمیک بیشتری نیز دست یابند و دوام بیشتری در تحصیل خود نیز دارند(۸۱). در مطالعه یوپ جونگ^[۱۱۵] در سال ۲۰۱۲ که بر روی ۳۴۹ دانش آموز دبیرستانی که سال سوم دبیرستان را گذرانده بودند ، انجام شد دانشجویانی که انگیزه کمتری داشتند این کمبود انگیزه تاثیرات منفی بر روی علایق و موفقیت تحصیلی و میزان شوق و رغبت آنها به ادامه تحصیل و ارزش گذاری بر روی شغلشان داشت.(۸۲). مطالعه مائورر^[۱۱۶] بر روی دانشجویان علوم پزشکی نشان داد که دانشجویانی که انگیزه درونی بیشتری داشتند وقت بیشتری را برای مطالعه می گذاشتند و نمرات بهتری را نیز کسب می نمایند. اما آن دسته از دانشجویانی که انگیزه کمی داشتند علاقه ای نیز به ادامه تحصیل در آینده نداشتند(۸۳).در مطالعه سلیکوز^[۱۱۷] در سال ۲۰۰۹ بر روی دانشجویان دانشکده تربیت معلم مشاهده شد که انگیزه درونی و خود تعیین شده با قصد ادامه تحصیل در آینده ارتباط مثبتی دارد و افرادی که انگیزه درونی بیشتری دارند امکان ادامه تحصیل آنها در آینده بیشتر است(۸۴).در بررسی های والراند^[۱۱۸] مشاهده شد افرادی که علاقه بیشتری به کارهای خود دارند میزان انگیزه درونی نیز در آنها بیشتر است. اما کسانی که انگیزه در حد متوسط و یا کمی دارند انگیزه کمتری نیز در کارهای خود دارند.همچنین نتایج این پژوهش نشان داد افرادی که اهداف بالایی برای درس خواندن دارند میزان انگیزه درونی و شناسایی شده بیشتری نیز دارند(۰۰۰۱/۰>p) اما بر خلاف مطالعه حاضر در بررسی والراند مشاهده شد که آن دسته از دانشجویانی که انگیزه به درون متمایل شده داشته و یا انگیزه ای نداشتند، اهداف مشخصی نیز برای آینده و ادامه تحصیل نداشتند(۸۵) اما در مطالعه ما انگیزه به درون متمایل شده نیز ارتباط مثبتی با علاقه و ادامه تحصیل داشت.

در پژوهش حاضر دانشجویانی که دارای طیفی از انواع انگیزه درونی، شناسایی شده و به درون متمایل شده می باشند، میزان علاقه بیشتری به رشته پرستاری داشته و قصد ادامه تحصیلات خود را در آینده داشتند. در سایر مطالعات نیز بین انواع این انگیزه ها با علاقه و تمایل برای ادامه تحصیل ارتباط معناداری وجود داشت. البته تنها در مطالعه والراند بین انگیزه به درون متمایل شده و دو متغیر ذکر شده ارتباط معکوسی دیده شد.این تفاوت در مطالعه والراند و بررسی ما می تواند به دلیل تفاوت در نوع رشته های تحصیلی باشد.اگرچه انگیزه به درون متمایل شده نوع ضعیفتری از انگیزه خود تعیین شده است و امتیاز کمتری دارد اما میتواند برروی علایق و ادامه تحصیل فرد اثر گذار باشد. با توجه به مطالعات انجام شده هرچقدر میزان انگیزه افراد در انجام کارها بیشتر باشد میزان شاخص خود تعیین کنندگی نیز افزایش می یابد و علاقه فرد به تحصیل نیز بیشتر می شود که در بسیاری از مطالعات به این مورد تاکید شده است.
جداول شماره ۱۱،۱۰،۸ در ارتباط با هدف ۴ پژوهش نشان داد که بین میانگین نمره انگیزه شناسایی شده (۰۰/۰=p)، انگیزه به درون متمایل شده (۰۳/۰=p)و شاخص خود تعیین کنندگی(۰۰/۰=p) با جنس ارتباط معنی داری وجود دارد. به این صورت که میانگین نمره انگیزه شناسایی شده در دانشجویان پسر کمتر از دختر بود. یعنی میزان انگیزه وخود تعیین کنندگی در دخترها بیشتر از پسرها بود. بین میانگین نمره فقدان انگیزه و جنس نیز ارتباط معنی داری وجود دارد (۰۰/۰=p). اما در این مورد میانگین نمره فقدان انگیزه در دانشجویان پسر(۷۵/۲) بیشتر از دختر(۲۲/۲) بود.یعنی دانشجویان پسر نسبت به دختران انگیزه کمتری داشتند( جدول ۱۳).
مطالعات زیادی نشان داده است که انگیزه خانم ها در حیطه های مختلف زندگی خود تعیین شده تر از آقایان است.در مطالعه والراند و همکاران که با هدف آزمون نمودن مدل تئوری خود تعیین کنندگی بر روی ۷۲۸ دانش آموز دبیرستانی انجام شد، درک از شایستگی و استقلال در خانم ها کمتر از آقایان بود اما میزان خود تعیین کنندگی در خانم ها بیشترگزارش شد که یکی از دلایل آن میزان بیشتری از انگیزه درونی و شناسایی شده و میزان کمتر انگیزه بیرونی و فقدان انگیزه در خانم ها نسبت به آقایان ذکر شده است(۸۵). در مطالعه آکات نیز میزان فقدان انگیزه در آقایان نسبت به خانم ها بیشتر گزارش شد یعنی آقایان انگیزه کمتری داشتند . میزان انگیزه شناسایی شده در خانم ها بیشتر از آقایان بود. بر اساس این مطالعه یکی از دلایل انگیزه پایین در مردها این است که رشته پرستاری یک نوع آموزش است که افراد غالب آن خانم ها هستند و آموزش در این رشته بین سالهای ۱۹۲۵ تا ۱۹۹۶ فقط مختص خانم ها بوده است و بعد از سال ۱۹۹۶ آقایان در این رشته نیز شرکت نموده اند(۱۰). در بررسی که توسط روئمیچ^[۱۱۹] و همکارانش بر روی ۴۴ دانش آموز در زمینه ورزش انجام شده است نتایج نشان داد که پسر ها و دخترها در پاسخ به محیط تامین کننده نیاز استقلال می توانند واکنش های رفتاری متفاوتی داشته باشند. تاثیر تامین استقلال بر روی افزایش عملکرد ورزشی در دخترها بیشتر از پسرها بود یعنی انگیزه درونی و شناسایی شده در دخترها بیشتر از پسرها گزارش شد(۸۶).در بررسی اسپیتل^[۱۲۰] بر روی دانشجویان لیسانس رشته تربیت بدنی مشاهده شد که نمره انگیزه در تمام سطوح به غیر از فقدان انگیزه در خانم ها بالاتر از آقایان است(۸۷) .بر اساس مطالعات گلوساپ^[۱۲۱] در سال ۲۰۰۲ بر روی دانشجویان پرستاری علت انگیزه پایین در مردها می تواند این مسئله باشد که آنها فکر می کنند رشته اشتباهی را برای شغل خود در آینده انتخاب نموده اند(۸۸).نتایج این مطالعات با پژوهش حاضر همخوانی دارد. بر خلاف مطالعه مادر مطالعه ای که توسط اکیسی^[۱۲۲] در ترکیه در زمینه بررسی عوامل اثر گذار بر روی انگیزه دانش آموزان دبیرستانی و در درس بیولوژی انجام شد ، نتایج نشان داد که میزان انگیزه دانش آموزان پسر بیشتر از دختر است(۸۹). این نتیجه متفاوت می تواند به نوع رشته تحصیلی مربوط باشد.
در کل می توان گفت که در رشته پرستاری تعداد خانم ها بیشتر بوده و آقایان فکر می کنند که رشته خوبی را برای آینده خود انتخاب نکرده اند و رشته پرستاری بیشتر رشته ای است که مربوط به خانم ها می باشد به همین دلیل انگیزه کمتری نیز دارند. به منظور توجیهه کسب نمره بیشتر شاخص خود تعیین کنندگی در میان خانم ها باید به دنبال تعریف شاخص خود تعیین کنندگی بود. این شاخص حاصل یک معادله از متغیرهای انگیزشی است و بیشترین نمره مثبت مربوط به انگیزه درونی و شناسایی شده است از این رو هر چقدر این دو متغیر نمره بیشتری را داشته باشند، نمره شاخص نیز افزایش پیدا می کند.حال در مطالعه حاضر نیز میزان نمره این دو متغیر در میان خانم ها بیشتر از آقایان است که خود می تواند موید نمره بالاتر شاخص خود تعیین کنندگی درمیان خانم ها باشد.البته با اینکه میزان تامین نیازهای اساسی روانی در آقایان بیشتر از خانم ها بود و تامین این نیازها می تواند تاثیر مستقیمی بر روی درونی سازی انگیزه داشته باشد و انتظار این میرفت که این شاخص در آقایان بیشتر باشد اما در مطالعه ما میزان انگیزه درونی در خانم ها بیشتر بوده که البته یک علت دیگری که می توان در اینجا ذکر نمود تعداد بیشتر جمعیت خانم ها در میان دانشجویان پرستاری است.
جداول شماره ۱۰ ، ۸ در ارتباط با هدف ۴ و ۴-۲ پژوهش نشان داد که بین سن و انگیزه شناسایی شده ارتباط معنی دار و معکوسی دیده شد یعنی اینکه با افزایش سن ، انگیزه شناسایی شده در دانشجویان کاهش پیدا می کند(۰۲/۰=p) (14/0- =r). . همچنین بین سن و شاخص خود تعیین کنندگی ارتباط معنی دار و معکوسی دیده شد یعنی اینکه با افزایش سن ، نمره شاخص خود تعیین کنندگی در دانشجویان کاهش پیدا می کرد(۰۰/۰=p) (16/0- =r). در ارتباط با هدف ۴-۵، بین سن و فقدان انگیزه نیز ارتباط معنی دار و مثبت دیده شد یعنی اینکه با افزایش سن ، میزان انگیزه دانشجویان کاهش پیدا می کرد(۰۰/۰=p)(جدول۱۳).
درمطالعه ریفائی^[۱۲۳] در زمینه بررسی نگرش و انگیزه در یادگیری زبان مشاهده شد که انگیزه در میان دانش آموزانی که سن کمتری داشتند بیشتر از آنهایی بود که سن بیشتری داشتند(۹۰). نتایج مطالعه دلیر نشان داد که با افزایش سن دانشجویان ، میزان انگیزه درونی آنها کاهش می یابد که با مطالعه حاضر همخوانی دارد اما بین سایر انواع انگیزه با سن ارتباط معنا داری دیده نشد(۸۰). اما در مطالعه بیلد^[۱۲۴] و همکاران نتایج نشان داد که سن۲۶/۰=B ، ۰۵/۰>pمی تواند پیشگوئی کننده مناسبی برای تنظیم شناسایی شده باشد. به این صورت که با افزایش سن میزان انگیزه شناسایی شده در دانشجویان بیشتر می شود.(۹۱). در مطالعه جیلت^[۱۲۵] در سال ۲۰۱۲ بر روی دانش آموزان مشاهده شد که اشکال خود تعیین شده انگیزه بیرونی از جمله انگیزه شناسایی شده تا سن ۱۲ سالگی کاهش می یابد و سپس به آرامی تا سن ۱۵ سالگی تثبیت می شود و بعد از آن دوباره افزایش می یابد(۹۲).
نتیجه مطالعه ما نشان داد که در مجموع با افزایش سن میزان انگیزه دانشجویان کاهش می یابد.که بابرخی از مطالعات همراستا می باشد.در مجموع دانشجویانی که تازه وارد دانشگاه شده اند انگیزه بیشتری دارند با افزایش ترم تحصیلی و افزایش سن دانشجویان و مواجهه با مشکلاتی که در طی درس خواندن و زندگی برای دانشجویان پیش می آید ممکن است از میزان انگیزه آنها کاسته شود و در نتیجه میزان خود تعیین کنندگی در دانشجویان نیز کاهش می یابد.
جداول شماره ۱۱، ۱۰، ۸ نشان داد که بین معدل کل ، نیمسال گذشته و حداقل نمره کارورزی با انگیزه شناسایی شده، انگیزه به درون متمایل شده و شاخص خود تعیین کنندگی ارتباط معنی دار و مثبت دیده شد. یعنی اینکه با افزایش میزان انگیزه ، نمره دانشجویان نیز افزایش پیدامی کند و شاخص خود تعیین کنندگی نیز افزایش می یابد. نتایج جدول شماره ۱۲ نشان داد بین حداقل نمره کارورزی و انگیزه بیرونی ارتباط معنی دار و معکوسی وجود دارد یعنی اینکه با افزایش انگیزه بیرونی ، حداقل نمره کارورزی دانشجویان کاهش پیدا می کرد(۰۲/۰=p) (15/0- =r). بین معدل کل ، نیمسال گذشته و حداقل نمره کارورزی با فقدان انگیزه نیز ارتباط معنی دار و معکوسی دیده شد . یعنی اینکه با کاهش انگیزه دانشجویان میزان نمرات آنها نیز افت پیدا می کرد(جدول۱۳).
در همین زمینه در مطالعه ای که توسط جیلت و همکاران در زمینه تاثیر حمایت از استقلال دانشجویان واحد تربیت بدنی توسط مدرسان انجام شده بود نتایج نشان داد که شاخص خود تعیین کنندگی بیشتر با عملکرد بهتر ورزشکاران ارتباط معنا دار و مثبتی دارد یعنی هر چقدر این شاخص بیشتر باشد ورزشکاران عملکرد بهتری را از خود نشان می دهند(۹۳).مطالعات دسی و رایان در زمینه نقش انگیزه در موفقیت تحصیلی نشان داده است که انگیزه خود تعیین شده مرتبط با نتایج و برایند کاری بهتر ، ایجاد علاقه بیشتر در دانش آموزان و درک بهتر در کلاس درس می گردد(۹۴).بر اساس تئوری دسی و رایان نتایج مثبت کاری ناشی از اشکال خود تعیین شده انگیزه مثل انگیزه درونی و شناسایی شده است در حالیکه نتایج و برایند منفی ناشی از اشکال خود تعیین نشده انگیزشی مثل انگیزه بیرونی وفقدان انگیزه است. این نظر در حیطه های مختلف از جمله ورزش، کار ، روابط بین فردی و در حیطه های آموزشی بررسی شده و اثبات گردیده است(۹۴) .در زمینه آموزشوالراند وهمکاران تحقیقاتی را انجام داده و به این نتیجه رسیدند که اشکال خود تعیین شده انگیزشی مرتبط با تمرکز بیشتر واحساسات مثبت در کلاس درس ، رضایت تحصیلی ، کسب نمرات بهتر وقصد ادامه تحصیل در آینده می باشد.بر خلاف این فقدان انگیزه و انگیزه بیرونی ارتباط معکوسی با این نتایج داشتند(۹۵). در مطالعه مائورر در سال ۲۰۱۲ بین فقدان انگیزه و معدل کل ۰۵/۰p<ارتباط معنی داری دیده شد. به این صورت که نمرات بالاتر فقدان انگیزه با امتیازات کمتر در معدل کل مرتبط بود.(۸۳).نتایج مطالعات جیلت در سال ۲۰۰۹ نشان داد که انگیزه از نوع خود تعیین نشده مثل انگیزه بیرونی و فقدان انگیزه در هر موقعیتی می تواند منجربه نتایج و عملکرد ضعیفی در افراد گردد(۹۶). در مطالعاتی که در زمینه ورزش توسط والراند و همکارانش انجام شد نتایج نشان داد که فقدان انگیزه ارتباط معکوسی با عملکرد ورزشکاران دارد(۹۷)
نتایج این مطالعات با پژوهش حاضر همخوانی دارد. در مطالعه لپر^[۱۲۶] و همکاران بر روی دانش آموزان دبیرستانی ارتباط معکوسی بین انگیزه بیرونی و کارایی تحصیلی دانشجویان دیده شده است(۶۰).
در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۱ در هندوستان انجام شد نتایج نشان داد که دانشجویانی که انگیزه بیرونی دارند موفقیت تحصیلی کمتری در آنها گزارش شده است.در این مطالعه دانشجویانی که انگیزه بیرونی در آنهابیشتر بود کارایی و پیشرفت تحصیلی کمتری داشتند (۹۸). در مطالعه والراند وهمکارانش در زمینه ورزش افرادی که انگیزه درونی داشتند تلاش بیشتر وتمرینات زیاد تری نسبت به سایرین داشتند و اعلام نموده بودند که قصد دارند در آینده به فعالیتهای ورزشی خود ادامه دهند در حالیکه افرادی که انگیزه ای نداشتند هدفی نیز برای آینده نداشتند(۹۷).در مطالعه حضرتی و همکارانش نیز در ایران بر روی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی بین انگیزه بیرونی و معدل ارتباط معنا داری یافت نشد.(۹۹).
بطور کل میتوان اینطور نتیجه گرفت که عدم وجود انگیزه کافی در میان دانشجویان می تواند باعث کاهش علاقه آنها به درس خواندن و در نتیجه افت تحصیلی وکاهش نمرات تحصیلی آنها گردد. نتایج مطالعه ما همراستا با نتایج مطالعات انجام شده در زمینه ورزش و آموزش میباشد.
جداول شماره ۱۲و ۱۳ با توجه به هدف شماره ۴نشان داد که بین ترم تحصیلی با انگیزه بیرونی و فقدان انگیزه ارتباط معنی دار و مثبت دیده شد . یعنی اینکه با افزایش ترم تحصیلی میزان انگیزه بیرونی دانشجویان افزایش پیدامی کند اما از میزان انگیزه آنها کاسته می شود.در جدول شماره ۸ بین ترم تحصیلی و شاخص خود تعیین کنندگی نیز ارتباط معنی دار اما معکوسی دیده شد. .با افزایش ترم تحصیلی این شاخص در دانشجویان کاهش پیدا می کرد.یعنی دانشجویانی که در ترم های بالاتری بودند نسبت به دانشجویان ترم های پایین تر احساس خود تعیین کنندگی کمتری داشتند (۰۰/۰=p) (22/0- =r).
درهمین راستا نتایج مطالعه دلیر و همکاران نشان داد که با افزایش ترم تحصیلی میزان انگیزه درونی دانشجویان کاهش پیدا نموده که می تواند تاثیر کاهشی بر روی میزان خود تعیین کنندگی دانشجویان نیز داشته باشد. در این مطالعه بین شاخص خود تعیین کنندگی و ترم تحصیلی ارتباط معکوسی دیده شد(۰۰۹/۰p=) (16/0- r=) (80).
در مطالعه مصر آبادی و استوار بر روی ۱۴۱ دانشجوی دانشگاه تربیت معلم آذربایجان دیده شد که تعداد دانشجویانی که انگیزه خود تعیین شده بیشتری داشتند نسبت به دانشجویانی که انگیزه کمتری داشتند در پایان ترم تحصیلی کمتر شده بود.یکی از دلایل این مسئله این است که در ایران شرایط آموزشی خاصی وجود دارد .دانشجویان با گذراندن امتحان کنکور و ورود به دانشگاه شوق و انگیزه زیادی دارند اما پس از گذراندن چند ترم و روبرو شدن با مشکلات و موانع آموزشی و درسی انگیزه آنها کاهش می یابد(۱۰۰). در مطالعات کورپوس^[۱۲۷]با افزایش ترم تحصیلی کاهش کمی در انگیزه بیرونی دانش آموزان دیده شد(۱۰۱). گرچه مطالعات کمی وجود دارد که کاهش انگیزه بیرونی را با افزایش سن و ترم تحصیلی نشان دهد.این مطالعات با مطالعه ما نیز همخوانی دارد . امادر مطالعه نیلسون و استومبرگ در سال۲۰۰۸بر روی دانشجویان پرستاری میزان انگیزه در ترم ۱،۲،۳ برابر با ۶ و در ترم ۴،۵،۶ برابر با ۷ در مقیاس لیکرت گزارش شد.یعنی با افزایش ترم تحصیلی میزان انگیزه در دانشجویان افزایش پیدا نمود. که همراستا با مطالعه حاضر نمی باشد(۴) .
شاید این اختلاف در نتایج به دلیل نوع آموزشی باشد که در دانشکده های مختلف پرستاری مورد استفاده قرار می گیرد.در ضمن محیط آموزشی موجود در بیمارستان و دانشکده های پرستاری در کشورهای مختلف با یکدیگر متفاوت است و میتواند بر روی انگیزه دانشجویان تاثیر گذار باشد. در مطالعه حاضر نیز دانشجویان در بدو ورود میزان انگیزه بالایی داشتند اما با ورود به ترم های بالاتر و مواجهه با مسائل و مشکلات حرفه پرستاری و مسائل بالینی ، از انگیزه آنها کاسته شد که می تواند بر روی خود تعیین کنندگی دانشجویان تاثیر منفی بگذارد که در مطالعات دلیر و همکارانش که در ایران انجام شده بود نیز به چنین نتایجی رسیدند(۸۰).
در تبیین هدف ویژه شماره ۵ با عنوان “ تعیین ارتباط بین انواع نیازهای اساسی روانی و شاخص خود تعیین کنندگی با کنترل متغیرهای فردی و اجتماعی در دانشجویان پرستاری دانشگاه علوم پزشکی گیلان” جداول ۱۴ و ۱۵ مطرح شده است.
در مورد ارتباط معنی دار نیاز شایستگی و تعلق با شاخص خود تعیین کنندگی در جدول شماره ۱۴ ، ضرایب رگرسیونی نشان داد که نیاز کفایت و تعلق میتوانند پیشگوئی کننده^[۱۲۸] مناسبی برای شاخص خود تعیین کنندگی باشند یعنی با افزایش این دو مورد در دانشجویان شاخص خود تعیین کنندگی^[۱۲۹] نیز در آنها افزایش پیدا می کند.
(۱۰/۰R square = ).
همراستا با مطالعات ما در مطالعه کارئیرا^[۱۳۰] در سال ۲۰۱۲ در توکیومشاهده شد که نیاز کفایت با انگیزه بیرونی و به درون متمایل شده ارتباط معنی داری نداشته اما ارتباط مثبتی با انگیزه درونی و شناسایی شده داشته است.یعنی دانشجویانی که نیاز شایستگی آنها بیشتر تامین شده بود ، احساس خود تعیین شدگی بیشتری نیز داشتند.نیاز تعلق نیز با انگیزه بیرونی ارتباط معنی داری نداشت اما ارتباط معنی داری با انگیزه درونی، به درون متمایل شده و شناسایی شده داشت(۱۰۲). نتایج بررسی های والراند^[۱۳۱] نشان داد که هر چقدر دانشجویان احساس شایستگی و استقلال بیشتری داشته باشند انگیزه آنها بیشتر به سمت خود تعیین کنندگی پیش می رود. در مطالعه والراند وهمکارانش دیده شد که تامین نیازهای اساسی روانی باعث انگیزه خود تعیین شده بیشتر شده که به نوبه خود پیشگوئی کننده دوام بیشتر در آموزش و تحصیلات و انتخاب شغل در رشته مورد نظر می شود.از این رو حمایت از نیازهای اساسی روانی دانشجویان می تواند باعث افزایش انگیزه آنها و در نتیجه ادامه تحصیل در آینده شود(۸۵).
در مطالعه ای که در سال ۲۰۱۰ در زمینه انگیزه و تئوری خود تعیین کنندگی انجام شده بود نتایج نشان داد که حمایت از حس استقلال و شایستگی دانشجویان باعث تامین نیازهای اساسی آنها شده که به نوبه خود می تواند تاثیر مثبتی بر روی شاخص خود تعیین کنندگی دانشجویان بگذارد. اما در مطالعه ما تنها نیاز اثر گذار، نیاز کفایت و شایستگی و تعلق بود(۱۰۳).
در مطالعه حاضر نیاز شایستگی و تعلق پیشگوئی کننده بهتری برای شاخص خود تعیین کنندگی قلمداد می شوند.یعنی با افزایش تامین نیاز تعلق و شایستگی ، میزان انگیزه خود تعیین شده دانشجویان بیشتر شده و به دنبال آن شاخص خود تعیین کنندگی افزایش می یابد. بر خلاف سایر مطالعات نیاز استقلال نتوانست پیشگوئی کننده مناسبی برای افزایش شاخص خود تعیین کنندگی در مطالعه ما گردد.یکی از علل این مسئله می تواند نمره کمی باشد که نیاز استقلال به خود اختصاص داده است.بنابراین این نمره کم باعث شده که ارتباطی بین شاخص خود تعیین کنندگی و استقلال وجود نداشته باشد که در مطالعه ای که در سال ۲۰۰۱ در انگلستان انجام شد نیز به چنین نتیجه ای رسیدند و این نشان دهنده این است که سیستم آموزشی نتوانسته شرایط لازم را برای انتخاب در اختیار دانشجویان قرار دهد. (۷۴).
در جدول شماره ۱۵ در بررسی مجدد با وارد نمودن این شاخص ها و کنترل عوامل فردی اجتماعی به نتایج زیر رسیدیم. علاقه به رشته پرستاری، جنس، کفایت ، ترم تحصیلی و حداقل نمره کارورزی می توانند پیشگوئی کننده های مناسبی برای شاخص خود تعیین کنندگی باشند.
نتایج جدول شماره ۱۵ نشان داد که با وارد نمودن مجدد نیازها وکنترل عوامل فردی – اجتماعی تنها نیاز کفایت و شایستگی از بین نیازهای روانی توانست به عنوان متغیر پیش بینی کننده قرار گیرد. با افزایش ۱ واحد از نیاز کفایت، به میزان ۸۸/۳ افزایش در شاخص خود تعیین کنندگی ایجاد می شود که از لحاظ آماری معنی دار بود (۰۰/۰ = P).
در مطالعه ای که در سال ۲۰۰۱ بر روی دانشجویان واحد تربیت بدنی انجام شد، نتایج نشان داد که حس شایستگی بیشترین تاثیر را بر روی شاخص خود تعیین کنندگی داشته است. در این بررسی از میان نیازهای اساسی روانی ، نیاز شایستگی نقش حیاتی و اساسی دارد زیرا برخی دانشجویانی هیچگونه فعالیت ورزشی و یا تجربه ای از این واحد را نداشتند. بنابراین کسانی که احساس شایستگی وکفایت می کنند و از لحاظ فیزیکی نیز توانایی های لازم را دارند این واحد را جذاب تر دانسته و در آینده تمایل بیشتری برای ادامه در این رشته ها دارند(۷۴) .
در مطالعه کارئیرا (۱۰۲( و والراند( ۸۵) نیز تاثیر گذاری نیاز شایستگی بر روی شاخص خود تعیین کنندگی بیش از سایر متغیرها بود. یکی از دلایل به منظور توجیهه عدم پیش بینی کنندگی دو متغیر استقلال و تعلق در این مطالعه، نمره کمتر این دو نسبت به نمره نیاز شایستگی است. دسی ورایان در بررسی های خود عنوان نموده اند که تاثیر میانجی گری نیازهای اساسی روانی با توجه به اهمیت عملکردی موقعیت که فرد در آن قرار دارد تغییر می کند. اگر در موقعیتی درک شایستگی مرتبط تر ومهم تر باشد در نتیجه حس شایستگی تاثیر بیشتری بر روی انگیزه خواهد داشت.
جدول شماره ۱۵ نشان می دهد که میانگین شاخص خود تعیین کنندگی درآقایان نسبت به خانم ها (رفرنس) به میزان ۸۰/۱ کمتر بود که این ارتباط از نظر آماری معنی دار بود(۰۵/۰ = P). یعنی میزان انگیزه خود تعیین شده در خانم ها بیشتر از آقایان بود.
نتایج مطالعات والراند (۸۵)، آکات (۱۰)، اسپیتل (۸۷)با پژوهش حاضر همخوانی دارد. امادر مطالعه ای که توسط اکیسی در ترکیه در زمینه بررسی عوامل اثر گذار بر روی انگیزه دانش آموزان دبیرستانی و در درس زیست شناسی انجام شد ، نتایج نشان داد که میزان انگیزه دانش آموزان پسر بیشتر از دختر است(۸۹) همانطور که قبلا گفته شده بود میزان نمره کمتر این شاخص در آقایان نسبت به خانم ها به نوع رشته تحصیلی و نگرش آقایان نسبت به انتخاب رشته برمی گردد.
جدول شماره ۱۵ نشان می دهد که میانگین شاخص خود تعیین کنندگی در افرادی که به رشته پرستاری علاقه نداشتند نسبت به افرادی که به این رشته علاقه داشتند (رفرنس) به میزان ۱۴/۳ کمتر بود که این ارتباط از نظر آماری معنی دار بود (۰۰/۰ = P). دانشجویانی که به رشته پرستاری علاقه داشتند میزان انگیزه خود تعیین شده بیشتری نسبت به سایرین داشتند .
در مطالعه یوپ جونگ.(۸۲) ، مائورر (۸۳) ،سلیکوز (۸۴) و والراند(۸۵) مشاهده شد افرادی که علاقه بیشتری به کارهای خود دارند میزان انگیزه و شاخص خود تعیین کنندگی نیز در آنها بیشتر است.
جدول شماره ۱۵ نشان می دهد که با افزایش ۱ واحد نمره کارورزی ، به میزان ۷۸/۰ افزایش در شاخص خود تعیین کنندگی ایجاد می شود که از لحاظ آماری معنی دار بود (۰۵/۰ = P). با افزایش نمره در کارورزی، میزان انگیزه خود تعیین شده در دانشجویان بیشتر می شود .
در همین زمینه مطالعات جیلت و همکاران (۹۳) و مائورر(۸۳)نشان داد که نمرات بهتر در کارورزی و افزایش نمره معدل می تواند مشوقی برای دانشجویان به منظور توجه بیشتر به درس باشد و در نتیجه انگیزه دانشجویان و شاخص خود تعیین کنندگی را افزایش می دهد.
جدول شماره ۱۵ نشان می دهد که با افزایش ترم تحصیلی ، به میزان ۰۰/۱- کاهش در شاخص خود تعیین کنندگی ایجاد می شود که از لحاظ آماری معنی دار بود (۰۰/۰ = P). دانشجویان ترم های بالاتر نسبت به ترم های پایین تر احساس خود تعیین کنندگی کمتری داشتند. یعنی با افزایش ترم تحصیلی ، میزان شاخص خود تعیین کنندگی کاهش پیدا می کرد.
نتایج مطالعه اسپیتل (۸۷) همانطور که قبلا اشاره شد با این مطالعه همراستا است اما در مطالعه نیلسون و استومبرگ (۴) خلاف این مورد ارائه شده است که یکی از دلایل آن را می توان استراتژی آموزشی دانشکده ذکر نمود.
نتایج پژوهش حاضر در راستای سایر مطالعات انجام شده در حوزه تئوری خود تعیین کنندگی می باشد.تامین نیازهای اساسی روانی از ضروریات این تئوری بوده ، به طوری که تامین مطلوب این نیازها می تواند بر روی سطوح مختلف انگیزه افراد اثر گذاشته و باعث ارتقاء سطخ خود تعیین کنندگی آنها گردد. می توان این طور نتیجه گرفت که با تامین درست حس خود مختاری و دادن فرصت و اختیار به دانشجویان فضای لازم به منظور شکوفایی استعدادهای آنها فراهم شده و با این کار یک نوع حس شایستگی و لیاقت در دانشجو ایجاد می شود که توانسته کاری را بطور مستقل انجام دهد و به

مدت زمان طولانی بین اسانس‌گیری و زمان آنالیز اسانس ترکیبات اصلی موجود در اسانس گیاه در زمان برداشت را به دلائلی نمی‌توان شناسایی کرد، زیرا شرایط نامطلوب نگهداری عاملی است برای فساد و زوال روغن‌های اسانسی که به دلیل فرار بودن ترکیبات اسانس یا تبدیل شده و یا از بین می‌روند. همچنین در مجاورت با نور و هوا کیفیت روغن‌های اسانسی تغییرکرده و عطر اسانس تخریب می‌شود. پراکسیدهای حاضر در اسانس‌ها به مرور زمان باعث رزینی و غلیظ شدن اسانس شده و ترکیبات کریستالی موجود در آن‌ ها رسوب می‌کند و این مشکل می‌تواند یکی از عوامل شناسایی تعداد کم ترکیبات تشکیل دهنده در پژوهش‌های پیشین بیان شد.

گونه‌های مختلف مرزه به دلیل دارا بودن کارواکرول از اهمیت ویژه‌ای برخوردارند، با توجه به نتایج به دست آمده و خواص منحصربه فرد کارواکرول‌ درگیاهان مرزه و اهلی‌کردن و کشت این گونه گیاهی برای استخراج این ترکیب ارزشمند، بهتر است از گیاه مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری به عنوان بهترین انتخاب‌ها از لحاظ دارا بودن میزان کارواکرول بالا در اسانس و همچنین جایگزین مناسبی برای گونه‌های مرزه که اندمیک ایران نیستند ‌شود.
۵-۲- خاصیت ضدمیکروبی اسانس گیاه مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری:
امروزه دانشمندان بروز انواع بیماری‌ها و سرطان‌ها را ناشی از مصرف داروهای مصنوعی و شیمیایی، نگهدارنده‌های سنتتیک، اسانس‌ها و طعم دهنده‌های مصنوعی می‌دانند(موسویان و همکاران، ۱۳۸۷). طی پژوهش‌های انجام گرفته، اسانس و عصاره گونه‌های مختلف گیاهان دارویی از جمله گونه‌های خانواده نعناعیان و بالاخص مرزه، به دلیل خواص دارویی و کاربردی آن در طب سنتی بسیار حائز اهمیت برای کشورهای مختلف جهان است(یزدان پناه گوهر ریزی و همکاران، ۱۳۸۹). وجود برخی از ترکیبات فنلی مانند رزمارینیک اسید، لیتوسپرمیک اسید، کافئیک اسید، وانیلیک اسید، پی‌کوماریک اسید، هیدروکسی بنزوئیک اسید و پروتوکاتکوئیک اسید درگیاهان تیره نعناعیان دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی و ضدویروس بیماری ایدز است(شیرالی و همکاران، ۱۳۹۲؛ حداد خداپرست و دزاشیبی^[۱۳۲]، ۲۰۰۷؛ جوانمردی و همکاران^[۱۳۳]، ۲۰۰۲). اسانس گیاه مرزه خوزستانی دارای بوی معطر و اثر نیرو دهنده، تسهیل کننده عمل هضم، مقوی معده، باد شکن و به طور خفیف اثر قابض، ضدنزله، رفع اسهال و ضدکرم است(زرگری، ۱۳۶۱).
در این پژوهش ۵ میکروارگانیزم شامل ۳ باکتری گرم مثبت، یک باکتری گرم منفی و یک نوع مخمر بررسی شد. خاصیت ضدمیکروبی اسانس گیاه مرزه خوزستانی به دو روش دیسک دیفیوژن و میکروبراث دایلویشن انجام شد که نشان داد: مخمرcandida albicans و باکتری‌هایی Bacillus cereus و Staphylococcus aureus به نسبت در رده های بالاتری از Escherichia coli و Staphylococcus epidermidis قرار دارد.
طبق پژوهش‌های انجام گرفته توسط آروین(۱۳۸۲) اثرات بازدارندگی اسانس مرزه خوزستانی روی مخمر کاندیدا آلبیکنس ۱/۰ میکرولیتربرمیلی‌لیتر گزارش شد ولی خاصیت‌کشندگی باکتری گرم منفی Escherichia coli، مخمرcandida albicans و باکتری گرم مثبت Staphylococcus aureus در غلظت ۲۰/۰-۲۶/۰ میکرولیتربرمیلی‌لیتر نشان داد که تاثیر بسیار بالای اسانس گیاه مرزه خوزستانی روی دیواره سلولی هر دو گونه باکتری و حتی مخمر و ایجاد حساسیت بالا نسبت به ترکیبات اسانس، از جمله کارواکرول است ولی اسانس گیاه مرزه خوزستانی بر خاصیت‌کشندگی باکتری‌های Staphylococcus epidermidis و Bacillus cereus بسیار ضعیف عمل کرد.
طی پژوهش‌های پیشین مقصودلو و همکاران اثر بازدارندگی اسانس گیاه مرزه خوزستانی بر باکتری اشرشیاکلای و Staphylococcus aureus به روش میکروبراث‌دایلویشن مشخص شدکه اولین غلظت بازدارندگی رشد باکتری اشرشیاکلای ۵/۲ میکرولیتربرمیلی‌لیتر و حداقل غلظت‌کشندگی برابر با ۵ میکرولیتربرمیلی‌لیتر است، باکتری Staphylococcus aureus نیز به ترتیب حداقل غلظت‌بازدارندگی برابر با ۲۵/۱ میکرولیتر بر میلی‌لیتر و حداقل غلظت‌‌کشندگی ۵/۲ میکرولیتربرمیلی‌لیتر مشاهده شد. مقایسه نتایج گزارش شده از مطالعات مختلف تا حدی مشکل می‌باشد که احتمالاً به دلیل تفاوت در روش‌ها در خصوص بررسی خواص ضدباکتریایی اسانس‌ها، خصوصیات متفاوت سویه‌های مختلف باکتریایی و محیط‌کشت مورد استفاده است(مقصودلو و همکاران، ۱۳۹۲).
نتایج حاصل از بررسی‌های ضدمیکروبی مجد و همکاران(۱۳۸۷) مشخص شد اثر بازدارندگی اسانس گیاه مرزه خوزستانی به روش میکروبراث‌دایلویشن بر رشد باکتری گرم مثبت Staphylococcus aureus ۲/۰ میکرولیتربرمیلی‌لیتر، Staphylococcus epidermidis ۲/۰ میکرولیتربرمیلی‌لیتر، مخمر candida albicans ۱/۰ میکرولیتربرمیلی‌لیتر و باکتری گرم منفی اشرشیاکلای ۴/۰ میکرولیتربرمیلی‌لیتر اثر بازدارندگی دارد که این اثر بر باکتری‌های گرم مثبت و مخمر کاندیدا آلبیکنس بیش از باکتری‌های گرم منفی است(مجد و همکاران، ۱۳۸۷).
سفیدکن و همکاران(۱۳۸۶) نیز اثر ضدمیکروبی اسانس دو گونه مرزه خوزستانی و بختیاری را بر روی پنج گونه باکتری گرم مثبت از جمله Staphylococcus aureus و سه نوع باکتری گرم منفی از جمله سودوموناس به روش دیسک دیفیوژن بررسی کرد و نتایج نشان داد غلظت‌های به کار رفته از اسانس گیاه مرزه خوزستانی برای مهار باکتری‌های گرم مثبت برابر با ۰۴۰/۰ میکرولیتربرمیلی‌لیتر و برای باکتری‌های‌گرم منفی ۰۲/۰ میکرولیتربرمیلی‌لیتر است(سفیدکن و همکاران، ۱۳۸۶). درحالی‌که نتایج کار مجد در مورد گیاه مرزه خوزستانی در دو مرحله رشد روی باکتری‌های گرم مثبت، منفی و مخمر نشان داد که کم‌ترین غلظت بازدارندگی مربوط به باکتری‌های گرم مثبت است ولی در هر دو پژوهش تاثیر قدرت ضدمیکروبی اسانس مرزه را به دلیل وجود ترکیبات فنولی از جمله کارواکرول است.
دیگر اسانس مورد بررسی، اسانس مرزه رشینگری است که تاثیرات این اسانس بر روی ۵ میکروارگانیزم معرفی شده طبق روش دیسک دیفیوژن و روش میکروبراث دایلویشن انجام شد که خاصیت ضدمیکروبی بالایی به ترتیب روی باکتری Bacillus cereus، مخمر candida albicans و تاثیرات ضعیفی بر روی باکتری Staphylococcus epidermidis و باکتری گرم منفی Escherichia coli نشان داد.
تاکنون هیچ پژوهشی جهت بررسی خاصیت ضدمیکروبی گیاه رشینگری به علت انحصاری و اندمیک بودن گیاه در ایران، انجام نشده است.
دلایل بسیاری می‌تواند عامل تاثیر ترکیبات فنولی بر روی باکتری‌های گرم مثبت، گرم منفی و مخمر است، که به صورت اجمال توضیحاتی داد می‌شود. شواهد زیادی مبنی بر خواص ضدویروسی، ضدباکتریایی و ضدقارچی برخی از اجزای سازنده اسانس گزارش شده است که مشخص می‌گردد، ساختار فضایی سیس در اطراف پیوند دوگانه، نسبت به ساختار فضایی ترانس باعث فعالیت ضدمیکروبی شدیدتری می‌شود و از فعال‌ترین گروه‌های عامل، در الکل‌های آلیفاتیک(برای مثال لینالول) و فنول‌ها(برای مثال کارواکرول و تیمول) گروه هیدروکسیل است(هی، ۲۰۰۰).
علل تاثیرگذاری اسانس گیاه مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری روی میکروارگانیزم‌های متفاوت چه گرم منفی و چه گرم مثبت می‌تواند بازتابی از تفاوت در ساختار دیواره سلولی آن‌ ها باشد، دیواره‌ی سلولی باکتری‌‌های گرم مثبت، دیواره‌‌ی چند لایه دارند که قسمت اعظم آن را پپتیدوگلیکان تشکیل می‌دهد. پپتیدوگلیکان(مورئین) در بیش‌تر پروکاریوت‌ها به جز مایکوپلاسما و ارکه‌ها یافت می‌شود و پلیمر خطی از مونومر‌های n-استیل‌مورامیک‌اسید و n-استیل‌گلوکزآمین است. این واحدها به صورت متناوب قرار گرفته‌اند و زنجیره‌هایی را بوجود می‌آورند(دانشنامه آزاد، ۲۰۱۴).
پوشش سلولی باکتری‌های گرم منفی‌، ساختمانی چند لایه ‌و بسیار پیچیده است. غشای سیتوپلاسمی(که در باکتری‌های گرم منفی، غشای داخلی نامیده می‌شود) به وسیله یک ورقه مسطح از پپتیدوگلیکان پوشیده است که یک لایه پیچیده به نام غشای خارجی به آن متصل است. یک کپسول خارجی یا لایه S نیز ممکن است وجود داشته باشد. فضای بین غشای داخلی و خارجی به نام فضای پری پلاسمیک وجود است که در این فضا انواع آنزیم‌های هیدرولیتیک و فاکتورهای ویرولانس قرار گرفته است. لایه‌ی لیپوپروتئین ارتباط دهنده‌ی بین پپتیدوگلیکان و غشا خارجی است. غشا خارجی مشابه غشا سیتوپلاسمی است با این تفاوت که میزان پروتئین‌های بیش‌تری دارد.
شکل ۵-۱- دیواره‌ی سلولی باکتری‌های گرم مثبت و گرم منفی
باکتری‌های گرم منفی دارای دیواره خارجی لیپوپلی‌ساکاریدی با ساختار آب‌دوست هستند که به دلیل حضور پروتئین‌های پورین فراوان، مواد محلول آب‌دوست و کوچک به راحتی از آن عبور می‌کنند ولی این دیواره به عنوان سدی در مقابل ترکیبات آب‌گریز و درشت ملکول عمل می‌کند و از آنجایی که اکثر ترکیبات موجود در اسانس جزو ترکیبات آب‌گریز هستند بنابراین به راحتی قادر به عبور از دیوار مذکور نمی‌باشند، به همین دلیل مقاومت باکتری‌های گرم منفی بیش از باکتری‌های گرم مثبت است.
ویژگی‌های ترکیبات فنولی اسانس‌ها بیشتر مربوط به ساختمان شیمیایی آن‌ ها است که به علت داشتن حلقه‌ی فنولی، این ترکیبات از طریق تغییر ساختمان و ماهیت پروتئین‌ها به سلول‌ها آسیب می‌رساند، سپس بخش زیادی از یون‌ها و دیگر محتویات حیاتی سلول‌ها به بیرون تراوش می کند که در نهایت منجر به مرگ باکتری می‌شود. در واقع ترکیبات فنولی موجود در اسانس‌های گیاهی بیش‌ترین تاثیر را در ایجاد خاصیت ضدمیکروبی دارند. این ترکیبات هم در غشای سلول نفوذ می‌کنند و هم می‌توانند در لخته شدن محتویات سلول نقش داشته باشند(بورل و کوته^[۱۳۴]، ۱۹۹۹؛ دورمن و دیان^[۱۳۵]، ۲۰۰۰) و با کاتیون‌های سطح غشا کلاته شده و فعالیت‌های حیاتی را مختل کنند(اولته و همکاران، ۱۹۹۹).
کارواکرول علاوه بر ممانعت از رشد سلول‌های باکتری‌ها، همچنین قادر به ممانعت از تولید توکسین توسط باکتری می‌شود. در مطالعه آلتی و همکاران(۲۰۰۱) مشخص شد که کارواکرول قادر است از تولید توکسین ایجاد کننده اسهال توسط باسیلوس سرئوس ممانعت نماید. دو نظریه در این خصوص مطرح است یکی این که به علت تداخل کارواکرول با تولید ATP ممکن است ATP کافی برای خارج کردن توکسین از سلول که یک روند فعال و وابسته به انرژی می‌باشد مهیا نباشد و دیگر اینکه با پایین آمدن میزان رشد اختصاصی احتمالاً سلول تمام انرژی خود را صرف زنده ماندن خود می‌کند.
دیگر ترکیب موجود در اسانس گیاه مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری پارا-سیمن است که پیش ساز بیولوژیکی کارواکرول است. این ماده هیدروفوبیک بوده و بیشتر از کارواکرول سبب اتساع غشاء سیتوپلاسمی می‌شود. هنگامی که پارا-سیمن به تنهایی بکار می‌رود تاثیر آنتی‌باکتریال خوبی ندارد اما وقتی با کارواکرول ترکیب شود می‌تواند بصورت سینرژیسم عمل نماید که در پژوهش انجام شده در برنج علیه باکتری باسیلوس ‌سرئوس گزارش شد، این ماده در باکتری باسیلوس سرئوس سبب اتصال به لایه مضاعف لیپیدی شده و عبور کارواکرول از عرض غشاء را تسهیل می‌کند.
یکی از علل تاثیرات اسانس گیاه مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری روی باکتری‌های گرم منفی و مخمرها حساسیت بالای آن‌ ها و اثر سینرژیسم و آنتاگونیسم بین اجزاء تشکیل دهنده اسانس‌های روغنی با شرایط رشدی باکتری‌ها است(بورت^[۱۳۶]، ۲۰۰۴ ).
به طور کلی، بررسی این پژوهش، این فرضیه را اثبات کرد که اثر ضدمیکروبی اسانس گیاه مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری به میزان ترکیب‌های فنولی کارواکرول و تیمول وابسته است. البته به نظر می‌رسد برخی از باکتری‌ها کمتر تحت تاثیر اسانس قرار گرفته‌اند که مربوط به ماهیت خود باکتری است. استفاده از اسانس‌های دو گونه مرزه می‌تواند رشد باکتری‌های مختلفی را نسبت به آنتی‌بیوتیک‌های سنتزی که این گونه باکتری‌ها به آن‌ ها مقاوم هستند کنترل‌ کند. با توجه به وجود واریته‌ها یا کموتایپ‌ها از گیاه مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری با درصد کارواکرول بالا(سفیدکن وهمکاران، ۱۳۸۳)، می‌توان انتظار داشت که با انتخاب نمونه یا کموتایپ مناسب گیاهی، اثرات ضدمیکروبی قوی‌تری مشاهده شود(سفیدکن و همکاران، ۱۳۸۶). در این رابطه استفاده از ترکیب‌های دارویی که برای انسان غیر سمی است و اثرات جانبی نداشته باشد توصیه شده است و می‌توان امیدوار بود به جای استفاده از ترکیبات سنتتیک که همگی دارای اثرات سوء برای مصرف کننده هستند و همچنین تخریب محیط زیست که سلامت استفاده کنندگان را به خطر می‌اندازند از اسانس‎های طبیعی که خوشبختانه زمینه مواد اولیه و تولید آن‌ ها بسیار بالا است، استفاده نمود(لاهوجی و همکاران، ۱۳۸۹).
نتیجه‌گیری کلی:
با تجزیه و تحلیل اسانس گیاه مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری، درصد اسانس و ترکیبات تشکیل دهنده اسانس دو گونه شناسایی و معین شد.
خاصیت ضدباکتریایی اسانس گیاه مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری بررسی شد و حداقل غلظت بازدارندگی و حداقل غلظت‌کشندگی اسانس این دو گیاه بر باکتری‌های Staphylococcus aureus، Escherichia coli، Staphylococcus epidermidis و Bacillus cereus تعیین گردید و مشخص شد دوگیاه اثرات بازدارندگی مطلوب‌تری روی باکتری‌های گرم مثبت به نسبت باکتری‌گرم منفی دارند.
خاصیت ضد‌قارچی اسانس این دو گیاه نیز بررسی شد و حداقل غلظت بازدارندگی و حداقل غلظت کشندگی اسانس این دوگیاه بر مخمر Candida albicans تعیین گردید. نتایج نشان داد که دو گیاه اثرات بازدارندگی خوبی روی مخمر Candida albicans به نسبت باکتری‌ گرم منفی دارد.
پیشنهادات:
مقایسه استخراج اسانس گیاه مرزه خوزستانی به روش تقطیر با بخار آب و روش سیال فوق بحرانی.
بررسی تاثیر ضدمیکروبی اسانس گیاه مرزه‌ خوزستانی و مرزه‌ رشینگری، روی سایر میکروارگانیزم‌های بیماری‌زا.
بررسی شرایط آنتاگونیسمی و سینرژیسمی اسانس دو گونه مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری روی باکتری‌های مقاوم به آنتی‌بیوتیک‌ها.
بررسی خاصیت ضدمیکروبی اسانس مرزه رشینگری کشت شده و وحشی.
شناسایی ترکیبات تشکیل دهنده اسانس گیاه مرزه رشینگری و مرزه خوزستانی در مراحل مختلف تکوینی.
خاصیت اسانس دو گونه مرزه خوزستانی و مرزه رشینگری بر روی عمر انبارداری محصولات باغی و زراعی مورد پژوهش.
منابع:
آخوندزاده، ش. ۱۳۷۹٫ دایره‌المعارف گیاهان دارویی ایران. پژوهشکده گیاهان دارویی جهاددانشگاهی تهران. جلد ۱٫
آروین، آ. ۱۳۸۲٫ فیتوشیمی، خرده نگاری و بررسی اثرات ضدمیکروبی و ضدقارچی ساتوریا خوزستانیکا بومی وکشت شده، دانشکده داروسازی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، شماره پایان نامه۴٣۶٠،١٣٨٢.
آیت الهی، م، ۱۳۸۹ . تاریخچه گیاهان دارویی در ایران.
http://www.tebyan.net/newindex
ابراهیم پور، ف، عیدی زاده، خ، ۱۳۸۸٫ گیاهان دارویی. دانشگاه پیام نور.
احمدی، ش، سفیدکن، ف، باباخانلو، پ. عسگری، ف، خادمی، ک، ولیزاده، ن، کریمی فر،م،ع. ۱۳۸۸٫ مقایسه ترکیب‌های موجود در اسانس مرزه بختیاری(Satureja bachtiarica Bunge) در مراحل قبل ازگلدهی و گلدهی کامل در رویشگاه مزرعه. فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. ۲۵(۲): ۱۵۹-۱۶۹ .
اریک فون ویک، ب، وینک، م. ۱۳۸۷٫ مهمترین گیاهان دارویی جهان. ترجمه صفایی خرم، م، جعفرنیا، س، خسروشاهی، س. مجتمع آموزشی سبز ایران.
اشرفی، ج، حسن زاده، ن. ۱۳۸۹٫ اثر ضدباکتریایی اسانس مرزه و دو سم مسی در کنترل باکتری عامل سرطان طوقه مو. فصلنامه علمی-پژوهشی تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران. ۲۶(۱): ۱-۱۳٫
اصغری، غ، ر. ۱۳۸۵٫ بیوتکنولوژی گیاهان دارویی و تولید داروهای گیاهی. چاپ اول. اصفهان: انتشارات جهاد دانشگاهی واحد اصفهان.
امید بیگی، ر. ۱۳۸۸٫ رهیافت‌های تولید وفرآوری گیاهان دارویی. مشهد: انتشارات فکر روز. جلد اول. ۲۸۳
امید بیگی، ر. ۱۳۸۴٫ تولید و فرآوری گیاهان دارویی. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی. جلداول.
امید بیگی، ر. ۱۳۹۲٫ تولید و فرآوری گیاهان دارویی. چاپ هفتم. مشهد: انتشارات آستان قدس رضوی. جلداول.
اﻣﻴﺪ ﺑﻴﮕﻲ، ر. ۱۳۷۶٫ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻓﺮآوریﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ. چاپ اول. مشهد: اﻧﺘﺸﺎرات آﺳﺘﺎنﻗﺪس رﺿﻮی. جلد دوم .
اﻣﻴﺪ ﺑﻴﮕﻲ، ر. ۱۳۸۶٫ ﺗﻮﻟﻴﺪ و ﻓﺮآوریﮔﻴﺎﻫﺎن داروﻳﻲ. چاپ چهارم. مشهد: اﻧﺘﺸﺎرات آﺳﺘﺎنﻗﺪس رﺿﻮی. جلد دوم با بازنگری کامل .
باباخانلو، پ، میرزا، م، سفید کن، ف، احمدی، ل، برازنده، م، م، عسگری، ف. ۱۳۷۷٫ تحقیقات گیاهان دارویی و معطر. چاپ اول. تهران: انتشارات موسسه تحقیقات جنگل‌ها ومراتع .
بهروان، ج، مصفا، ف، کریمی، غ، ر، و، ایرانشاهی، م. ۱۳۸۶٫بررسی برونتنی محافظت لکوسیتی توسط اسانس و عصاره اتانولی گیاه مرزه .Satureja hortensis L. فصلنامه گیاهان دارویی.۲۲:۶۴-۷۰ .
پویان، م. ۱۳۸۴٫ شناخت گیاهان دارویی. جزوه درسی.
حامد موسویان، م، ت، بصیری، ش.۱۳۸۷٫بررسی تاثیرات درجه حرارت و سرعت جریان هوا درخشک کردن صنعتی آویشن گونه برگ باریک روی مقادیرکمی اسانس استحصالی. خلاصه مقالات هجدهمین همایش ملی علوم و صنایع غذایی ایران. دانشگاه فردوسی مشهد. ۲۲۵ .