آسیبپذیری کم میباشد. همچنین محلههای 21، 23، 31 و 41 که واقع در ه استبافت فرسوده ( قدیمی) و حواشی شهر میباشند، به دلیل قدمت بالا، مصالح با کیفیت نامناسب، ریزدانه بودن قطعات، همجواری نامناسب کاربریها و دسترسی نامناسب به بیمارستان، مراکز درمانی، اورژانس و آتشنشانی آسیبپذیرتر از دیگر محله های شهر میباشند؛ در عین حال قرارگیری بافت فرسوده (خیابان امام خمینی) در حاشیه کوه و عدم رعایت استانداردها در ساخت و سازهها، بر میزان این آسیبپذیری افزوده است. در قسمتهای شمال و شمال شرقی شهر که عمدتاً ساختمانها تازهساخت میباشند و از مصالح ساختمانی با کیفیت بالا بهره گرفته شده است، همچنین به دلیل وجود فضاهای باز و مراکز آموزشی و اداری نوساز و بزرگ بودن مساحت قطعات؛ احتمال آسیب پذیری در این بخش از شهر بسیار کم است.
کلمات کلیدی: آسیبپذیری شهری، زلزله، پیرانشهر، سیستم اطلاعات جغرافیایی
فهرست مطالب
عنوان صفحه
..
…………….. فصل اول:کلیات تحقیق…. 1
1-1- بیان مسئله. 2
1-2- ضرورت انجام تحقیق… 4
1-3- سؤالات تحقیق… 4
1-4- فرضیههای تحقیق… 5
1-5- پیشینه تحقیق… 5
1-6- اهداف تحقیق… 9
1-7- روش انجام تحقیق… 9
1-8- نوآوری تحقیق… 10
1-9- مشکلات و تنگناهای تحقیق… 10
1-10- استفاده کنندگان از نتایج تحقیق… 10
…………….. فصل دوم: مفاهیم، مدلها و مبانی نظری تحقیق…. 12
2-1- مقدمه. 13
2-2- مفاهیم و اصطلاحات… 13
2-2-1- بلایا 13
2-2-1-1- بلایای انسانی… 13
2-2-1-2- بلایای طبیعی… 14
2-2-2- بحران.. 14
2-2-3- مدیریت بحران.. 15
2-2-3-1- مدیریت بحران شهری… 15
2-2-3-2- چرخه مدیریت بحران.. 15
2-2-3-3- چرخه اصلی مدیریت بحران.. 16
2-2-3-4- مراحل مدیریت بحران.. 16
2-2-4- زلزله. 17
2-2-5- ایمنی… 17
2-2-6- آسیبپذیری… 17
2-2-7- شهر. 18
2-2-8- آسیب پذیری شهری… 18
2-2-8-1- عوامل مؤثر در آسیب پذیری شهر. 20
2-2-8-2- ساختار شهر و آسیبپذیری… 21
2-2-8-3- بافت شهر و آسیبپذیری… 21
2-2-8-4- شکل شهر و آسیب پذیری… 23
2-2-8-5- تراکمهای شهری و آسیب پذیری… 23
2-2-8-6- آسیب پذیری تأسیسات و زیر ساختهای شهری… 24
2-2-9- مدیریت شهری… 24
2-2-10- برنامهریزی… 25
2-2-10-1- برنامهریزی فضایی… 25
2-2-10-2- برنامهریزی شهری… 25
2-2-10-2-1- نقش برنامهریزی شهری در کاهش آسیب پذیری شهرها در برابر خطرات زلزله. 26
2-2-11- کاربری اراضی شهری… 26
2-2-11-1- برنامه ریزی کاربری اراضی شهری… 26
2-2-11-2- ارتباط بین کاربری زمین و آسیبپذیری در برابر زلزله. 27
2-2-12- امداد رسانی… 28
2-2-12-1- فضاهای امدادرسانی هنگام زلزله. 28
2-2-13- دسترسی… 29
2-2-14- شبکه ارتباطی شهر. 29
2-2-14-1- آسیب پذیری شبکه ارتباطی… 29
2-2-15- مکانیابی… 30
2-2-16- سیستم اطلاعات جغرافیایی… 31
2-3- رهیافتها و رویکردها 31
2-3-1- رهیافت‌های گوناگون پیرامون آسیبپذیری… 31
2-3-1-1- رهیافت غالب…. 32
2-3-1-2- رهیافت اقتصاد سیاسی… 32
2-3-2- دیدگاههای آسیبپذیری… 33
2-3-2-1- دیدگاه زیست فیزیکی… 33
2-3-2-2- دیدگاه ساخت اجتماعی… 33
2-3-2-3- دیدگاه ترکیبی… 34
2-3-3- دیدگاههای مدیریت بحران.. 34
2-3-3-1- دیدگاه سنتی… 34
2-3-3-2- دیدگاه قانون طبیعی… 34
2-3-3-3- دیدگاه تعاملی… 35
2-3-4- رویکردهای مدیریت بحران.. 35
2-3-4-1- رویکرد بحران گریزی… 35
2-3-4-2- رویکرد بحران ستیزی… 36
2-3-4-3- رویکرد بحران پذیری… 36
2-4- مدلهای ارزیابی آسیبپذیری… 36
2-4-1- مدلهای وزن دهی به معیارها : 36
2-4-1-1- فرایند تحلیل سلسله مراتبی (AHP). 37
2-4-1-2- مدل تحلیل شبکهای (ANP). 38
2-4-2- مدلهای ریاضی تلفیق لایه های اطلاعاتی… 39
2-4-2-1- مدل منطق بولین : 40
2-4-2-2- مدل منطق فازی : 41
2-4-2-3- مدل TOPSIS.. 43
2-4-2-4- مدل VIKOR… 44
2-4-3- مدل تحلیل شبکه. 45
2-4-4- شاخص میانگین نزدیک‌ترین همسایه. 46
…………….. فصل سوم: معرفی منطقه مورد مطالعه.. 48
3-1- مقدمه. 49
3-2- خصوصیات جغرافیایی و اقلیمی شهر. 49
3-2-1- موقعیت جغرافیای شهر. 49
3-2-1-1- موقعیت و مختصات جغرافیایی… 50
3-2-1-2- وضعیت توپوگرافی پیرانشهر. 50
3-2-1-3- درصد و جهت شیب در شهر پیرانشهر. 51
3-2-2- وضعیت زمین شناسی پیرانشهر. 52
3-2-2-1- واحدهای زمین ساختی… 52
3-2-2-2- كرتاسه در زیر پهنه پیرانشهر. 54
3-2-2-3- تكتونیك و لرزه خیزی منطقه پیرانشهر. 55
3-2-2-4- گسل پیرانشهر. 57
3-2-3- واحدهای هیدرولوژیکی شهر پیرانشهر. 58
3-2-3-1- آبهای سطحی… 58
3-2-3-2- آبهای زیر زمینی… 60
3-2-4- ویژگی‌های اقلیمی شهر پیرانشهر. 60
3-2-4-1- بارندگی… 61
3-2-4-2- دما 62
3-2-4-3- رطوبت نسبی… 62
3-2-4-4- تابش….. 63
3-2-4-5- باد. 64
3-3- ویژگی‌های جمعیتی و اجتماعی شهر پیرانشهر. 65
3-3-1-1- ساختار سنی و جنسی جمعیت…. 66
3-3-2- بعد خانوار. 67
3-3-3- وضع سواد. 68
3-3-4- تراکم ناخالص جمعیتی به تفکیک محلات شهر. 68
3-4- ویژگی‌های کالبدی و کاربری اراضی… 70
3-4-1- الگوی مالکیت…. 74
3-4-2- نظام کلی تراکم ساختمانی… 74
3-4-3- تعداد طبقات… 76
3-4-4- کیفیت بنا 77
3-4-5- مصالح بنا 79
3-4-6- قدمت بنا 80
3-5- نتیجهگیری… 82
…………….. فصل چهارم: یافتههای تحقیق و تجزیه و تحلیل آن.. 83
4-1- مقدمه. 84
4-2- ارزیابی آسیبپذیری شهر پیرانشهر در برابر زلزله. 84
4-2-1- آسیب پذیری کالبدی… 84
4-2-1-1- لایه همجواری کاربری اراضی شهری… 84
4-2-1-2- سایر لایههای ارزیابی آسیبپذیری… 88
4-2-1-3- تهیه نقشه آسیب پذیری… 90
4-2-2- آسیب پذیری محله های شهر. 92
4-2-2-1- آسیبپذیری ناشی از قدمت ابنیه. 92
4-2-2-2- آسیبپذیری ناشی از مصالح بنا 93
4-2-2-3- آسیبپذیری ناشی از تعداد طبقات… 94
4-2-2-4- آسیبپذیری ناشی از عرض معبر. 94
4-2-2-5- آسیبپذیری ناشی از درجه محصوریت…. 95
4-2-2-6- آسیبپذیری ناشی از ریزدانگی قطعات… 96
4-2-2-7- آسیبپذیری ناشی از کاربریها 96
4-2-2-8- برآورد آسیبپذیری محلات با استفاده از شاخص نهایی… 98
4-3- ارزیابی و تحلیل مراکز امداد و نجات در شهر پیرانشهر. 100
4-3-1- تحلیل و مکانیابی ایستگاههای آتشنشانی… 100
4-3-1-1- شاخصهای مؤثر در استقرار بهینه ایستگاههای آتشنشانی… 101
4-3-1-2- ترکیب و تلفیق نهایی لایهها 104
4-3-2- ارزیابی، تحلیل مراکز درمانی و مکانیابی بیمارستان.. 106
4-3-2-1- توزیع و پراکنش مراکز درمانی موجود. 106
4-3-2-2- بررسی وضع موجود بیمارستان شهر پیرانشهر و شعاع عملکرد آن.. 108
4-3-2-3- مکانیابی بیمارستانهای جدید.. 109
4-3-2-3-1- پارامترهای موثر در مکانیابی بیمارستان.. 109
4-3-2-3-2- ترکیب و تلفیق نهایی لایهها 112
4-3-3- مکانیابی بهینه‌ی پایگاههای اسکان موقت…. 113
4-3-3-1- لایه فضای سبز، اراضی بایر و مراکز آموزشی… 114
4-3-3-2- لایه مراکز انتظامی، مراکز درمانی و آتشنشانی… 115
4-3-3-3- لایههای تراکم جمعیت، دسترسی به معابر، آسیبپذیری و همجواری… 116
4-3-3-4- تلفیق لایهها و تهیه نقشه نهایی مکانیابی پایگاههای اسکان موقت…. 117
4-4- نتیجهگیری… 118
…………….. فصل پنجم: نتیجهگیری آزمون فرضیات و ارایه پیشنهادات…. 119
5-1- مقدمه. 120
5-2- بررسی و آزمون فرضیه‌ها 120
5-2-1- فرضیه اول: 120
5-2-2- فرضیه دوم. 122
5-2-3- فرضیه سوم. 123
5-3- نتیجهگیری… 126
5-4- ارایه پیشنهادها 127
فهرست شکل‌ها
شکل
صفحه
شکل شماره (2‑1): چرخه مدیریت جامع بحران 16
شکل شماره (2‑2): چارچوب نظری آسیبپذیری 19
شکل شماره (2‑3) : اصول جبر بولی 41
شکل شماره (2‑4) : برد تابع عضویت یک مجموعه فازی… 42
شکل شماره (2‑5) : تابع عضویت یک مجموعه فازی… 42
شکل شماره (3‑1) : موقعیت پیرانشهر در سطح کشور، استان و شهرستان.. 50
شکل شماره (3‑2) : توپوگرافی شهر پیرانشهر و حومه آن 51
شکل شماره (3‑3) : درجه شیب در پیرانشهر و حومه. 52
شکل شماره (3‑4) : گسل‌ها و لرزه خیزی منطقه 57
شکل شماره (3‑5): وضعیت رطوبت نسبی ایستگاه پیرانشهر 63
شکل شماره (3‑6) : موقعیت و زوایای تابش خورشید در عرض 37 درجه شمالی 64
شکل شماره (3‑7) : نواحی و محلات 15 گانه شهر پیرانشهر. 69
شکل شماره (3‑8) : کاربری اراضی شهر پیرانشهر 73
شکل شماره (3‑9) : تعداد طبقات در شهر پیرانشهر. 77
شکل شماره (3‑10) : کیفیت بنا در شهر پیرانشهر 78
شکل شماره (3‑11) : مصالح بنا در شهر پیرانشهر 80
شکل شماره (3‑12) : قدمت بنا در شهر پیرانشهر. 81
شکل شماره (4‑1) : وزندهی فاصله مناسب کاربریها 87
شکل شماره (4‑2) : لایه نهایی ارزشگذاری شده برای ارزیابی آسیبپذیری… 89
شکل شماره (4‑3) : مدل کلی وزن دهی معیارها در مدل ANP.. 90
شکل شماره (4‑4) : نقشه آسیبپذیری کالبدی شهر پیرانشهر. 91
شکل شماره (4‑5) : سطح بندی محلات شهر بر اساس 7 شاخص آسیبپذیری 98
شکل شماره (4‑6) : آسیبپذیری محلات شهر پیرانشهر 99
شکل شماره (4‑7) : شعاع عملکرد ایستگاه آتشنشانی 102
شکل شماره (4‑8) : لایههای وزن دهی شده. 104
شکل شماره (4‑9) : وزن نهایی شاخصهای مکانیابی ایستگاههای آتشنشانی… 105
شکل شماره (4‑10) : مکانهای بهینه برای احداث ایستگاه آتشنشانی… 106
شکل شماره (4‑11) : توزیع مراکز درمانی در شهر پیرانشهر. 107
شکل شماره (4‑12) : الگوی توزیع مراکز درمانی در شهر پیرانشهر با استفاده از مدل نزدیک‌ترین همسایه. 108
شکل شماره (4‑13) : شعاع عملکرد بیمارستان امام خمینی شهر پیرانشهر 109
شکل شماره (4‑14) : وزن دهی فاصله مناسب کاربریها جهت مکانیابی بیمارستان 112
شکل شماره (4‑15) : ارزشگذاری برای احداث بیمارستان.. 113
شکل شماره (4‑16) : وزن دهی فاصله مناسب اراضی بایر، فضای سبز و مراکز آموزشی با استفاده از منطق OR 115
شکل شماره (4‑17): وزن دهی فاصله مناسب مراکز درمانی، انتظامی و آتشنشانی با استفاده از منطق SUM 116
شکل شماره (4‑18) : وزندهی لایهها با منطق فازی 117
شکل شماره (4‑19) : ارزشگذاری برای ایجاد پایگاههای اسکان موقت…. 118
شکل شماره (5‑1): وضعیت دسترسی به خدمات امداد و نجات 121
شکل شماره (5‑2): عرض معابر شهر پیرانشهر 124
شکل شماره ( 5‑3): عرض معابر شهر پیرانشهر 125
فهرست جداول
جدول شماره (2‑1) : متغیرهای مؤثر بر آسیبپذیری شهرها در برابر بحران.. 19
جدول شماره (2‑2) : رابطه اندازه قطعهها و درجه آسیبپذیری… 22
جدول شماره (2‑3) : رابطه درجه آسیبپذیری و انواع بافتهای شهری… 23
جدول شماره (2‑4) : خصوصیات روش‌های عمده وزن دهی به معیارها 37
جدول شماره (2‑5) : اهمیت نسبت‌ها در روش مقایسه زوجی… 38
جدول شماره (3‑1) : میزان بارندگی شهر پیرانشهر در یک دوره 29 ساله. 61
جدول شماره (3‑2) : تغییرات ماهیانه دمای شهر پیرانشهر در یک دوره 29 ساله. 62
جدول شماره (3‑3) : رشد جمعیت شهر پیرانشهر. 65
جدول شماره (3‑4) : ساختار جمعیتی شهر پیرانشهر. 66
جدول شماره (3‑5) : توزیع خانوارها بر حسب بعد خانوار در پیرانشهر. 67
جدول شماره (3‑6) : وضعیت باسوادی در پیرانشهر. 68
جدول شماره (3‑7) : تراکم جمعیت محلات و نواحی پیرانشهر. 70
جدول شماره (3‑8) : وضعیت موجود کالبدی شهر پیرانشهر. 73
جدول شماره (3‑9) : درصد تراکم ساختمانی مسکونی پیرانشهر به تفکیک محلات 15 گانه. 75
جدول شماره (3‑10) : تعداد طبقات بناهای شهر پیرانشهر. 76
جدول شماره (3‑11) : کیفیت بناهای شهر پیرانشهر. 77
جدول شماره (3‑12) : مصالح بناهای شهر پیرانشهر. 79
جدول شماره (3‑13) : قدمت بناهای شهر پیرانشهر. 80
جدول شماره (4‑1) : طبقهبندی و وزندهی کاربریهای شهری… 86
جدول شماره (4‑2) : وزن نهایی معیارهای همجواری کاربریها 87
جدول شماره (4‑3) : وزن نهایی معیارهای آسیبپذیری… 88
جدول شماره (4‑4) : وزن نهایی شاخصهای آسیبپذیری شهر پیرانشهر. 90
جدول شماره (4‑5) : ضریب تأثیر شاخص قدمت بنا با استفاده از مدل AHP.. 92
جدول شماره (4‑6) : وضعیت محلات شهر پیرانشهر در شاخص قدمت بنا 92
جدول شماره (4‑7) : ضریب تأثیر شاخصهای مصالح با استفاده از مدل AHP.. 93
جدول شماره (4‑8) : وضعیت محلات شهر پیرانشهر در شاخص مصالح.. 93
جدول شماره (4‑9) : ضریب تأثیر شاخص تعداد طبقات با استفاده از مدل AHP.. 94
جدول شماره (4‑10) : وضعیت محلات شهر پیرانشهر در شاخص تعداد طبقات… 94
جدول شماره (4‑11) : ضریب تأثیر شاخص عرض معبر با استفاده از مدل AHP.. 94
جدول شماره (4‑12) : وضعیت محلات شهر پیرانشهر در شاخص عرض معبر. 95
جدول شماره (4‑13) : ضریب تأثیر شاخص درجه محصوریت با استفاده از مدل AHP.. 95
جدول شماره (4‑14) : وضعیت محلات شهر پیرانشهر در شاخص درجه محصوریت…. 95
جدول شماره (4‑15) : ضریب تأثیر شاخص ریزدانگی با استفاده از مدل AHP.. 96
جدول شماره (4‑16) : وضعیت محلات شهر پیرانشهر در شاخص ریزدانگی… 96
جدول شماره (4‑17) : ضریب تأثیر شاخص کاربری با استفاده از مدل AHP.. 97
جدول شماره (4‑18) : وضعیت محلات شهر پیرانشهر در شاخص کاربری… 97
جدول شماره (4‑19) : ضریب تأثیر شاخص نهایی با استفاده از مدل AHP.. 98
جدول شماره (4‑20) : وضعیت محلات شهر پیرانشهر در شاخص نهایی با استفاده از مدل VIKOR… 99
جدول شماره (4‑21) : طبقهبندی فاصله مناسب از شبکه ارتباطی… 103
جدول شماره (4‑22) : طبقهبندی تراکم جمعیت…. 103
جدول شماره (4‑23) : طبقهبندی محصوریت معابر. 104
جدول شماره (4‑24) : ضریب تأثیر شاخصها با استفاده از مدل AHP.. 105
جدول شماره (4‑25): اولویت بندی نقاط با استفاده از TOPSIS.. 106
جدول شماره (4‑26) : سازگاری کاربری درمانی با سایر کاربریهای شهری… 110
جدول شماره (4‑27) : وزن نهایی شاخصهای مکانیابی بیمارستان در مدل ANP.. 112
جدول شماره (4‑28) : معیارهای ارزیابی جهت مکانیابی پایگاههای اسکان موقت…. 114
جدول شماره (5‑1) : دسترسی محلات به مراکز امداد و نجات… 121
جدول شماره (5‑2) : عرض معابر شهر پیرانشهر. 124
جدول شماره (5‑3) : درجه محصوریت معابر شهر پیرانشهر. 125
