2-9 کاربرد GIS در مدیریت بحران

• • • مدل سازی برای تعیین نقاط آسیب پذیر و روند‌های آینده.

  

• • امکان آگاهی از میزان وسعت تخریب ایجاد شده در شهرها.

• • مکان گزینی نقاط سکونتگاهی با در نظر گرفتن نوع خاصی از بلایای طبیعی.

• • تعیین نقاط مخاطره آمیز (سیل خیز، زلزله خیز و …).

• • تعیین الگوی توسعه فیزیکی شهر در رابطه با جهات گسل.

• • ایجاد سیستم‌های پشتیبانی از تصمصم‌گیری‌های فضایی در هنگام بروز بحران و تهیه سناریوهای تصمیم‌گیری در مواقع بحرانی.

• • تعیین الگوی توزیع مکانی کاربری‌های مختلف در رابطه با مخاطرات طبیعی.

• • تجزیه و تحلیل و تعیین بهترین مسیر دسترسی به مراکز بحران زده.

• • توزیع فضایی مناسب خدمات فوریتی ( آتش نشانی، مراکز درمانی و …) در رابطه با میزان جمعیت مناطق مخاطره آمیز شهری.

• • ارزیابی تأثیرات مخاطرات محیطی پس از بحران و قبل از بحران.

• • تحلیل الگوهای توزیع و تراکم جمعیت در رابطه با توزیع مکانی مناطق مخاطره آمیز (زنگی آبادی و دیگران، 1391: 156).

2-10 مکان گزینی به روش GIS
مکان گزینی به روش GIS طی مراحل زیر صورت می گیرد:

• • ابتدا مجموعه ای از معیار‌ها برای انتخاب مکان تعریف می شود.

• • معیار‌ها ارزش گذاری می شوند.

• • معیارها به لایه های موضوعی تبدیل می شوند.

• • با بهره گرفتن از توابع تحلیلی (حاشیه گذاری، برهم نهی) تعدادی مکان مناسب استخراج میشود.

• • مکان های استخراج، تحلیل و بررسی می شوند و از بین آنها مناسبترین مکان انتخاب می شود، گزینش مکان مناسب از بین تعدادی انتخاب مشابه می تواند با بهره گرفتن از روش های MCDM صورت پذیرد و بدین ترتیب در مرحله ی تعداد بدیل های موجود کاهش می یابد با تعیین یک ارزش آستانه برای معیارهای ارزیابی و محدود تر نمودن آن در مراحل نهایی ارزیابی دقیقتر و سریعتر خواهد بود بویژه زمانی که بدیل ها خیلی زیاد شده باشند این روش سریعتر به نتیجه خواهد رسید(اسمعیلی، 1381: 49).

2-11 جمع بندی
آشنایی با تعاریف و مفاهیم به کار گرفته شده در یک پژوهش و آگاهی از نظریات و دیدگاه‌های صاحب نظران و متخصصان موضوع، به درک بهتر آن کمک مؤثری می نماید. این فصل شامل تعاریف واژه‌ها و اصطلاحات کلیدی و پرکاربرد و مفاهیم جغرافیایی همچون شهر، برنامه ریزی شهری، مکان یابی و … می باشد. همچنین به بررسی و معرفی نظریه ها، روش ها و تکنیک‌های به کار گرفته شده در این پژوهش پرداخته ایم، که شامل روش فازی، جاذبه، AHP و
می باشد.
فصل سوم
روش شناسی و ویژگی های جغرافیایی
3-1 مقدمه
منظور از روش تحقیق و پژوهش، ارائه مهارت‌ها و تجربه‌هایی است که دستیابی به هدف را آسان تر و عملی تر می سازد و با صرف وقت کمتر، نتایج بیشتری به دست می آید. امروزه پیچیدگی مسائل شهری باعث شده است معیارهای متعددی در مکان گزینی تأثیر‌گذار باشند که تحلیل آنها با روش های سنتی نظیر روی هم گذاری دستی نقشه ها به دلیل حجم زیاد داده ها، امکان پذیر نمی باشد. بنابراین استفاده از ابزار توانمدی چون GIS و روش ها و مدل های تصمیم گیری در مکان یابی، کمک مؤثری به برنامه ریزان شهری در انتخاب مکان های مطلوب برای هدف مشخص می نماید. در این پژوهش پس از ارزیابی مدل های ارائه شده در فصل دوم و توجه به شرایط و منابع موجود، سرانجام مدل تحلیل سلسله مراتب (AHP) را به دلیل داشتن مبانی تئوریک قوی، دقت بالا، سهولت استفاده، دارا بودن ارزش، اعتبار و درستی و دقت نتیجه، به عنوان مدل مناسب برگزیدیم.
از بُعد قلمرو پدیده ها اعم از اینکه به شکل طبیعی وجود داشته باشند و یا اینکه در نتیجه رابطه انسان با محیط به وجود آمده و شکل گرفته باشند، به دلیل اشغال فضایی و قرار گیری در بستر محیط به خودی خود در حیطه مطالعات جغرافیایی جای می گیرند. شهر نیز از پدیده هایی است که تبلور نوع خاصی از رابطه انسان با محیط طبیعی و بستر جغرافیایی آن است. بنابراین انجام مطالعات جغرافیایی در چارچوب طرح های توسعه شهری امری ضروری برای دستیابی به اطلاعات پایه ای از محیط است (اخگر، 1387: 40). محیط جغرافیایی که شهر در اشکال و ابعاد مختلف و یا عملکردهای متفاوت بر پهنه آن جای گرفته است، میدان و فضای فعالیت و پویش شهری است. ویژگی های طبیعی همانند شکل زمین، ساختمان زمین شناسی، خصوصیات زلزله خیزی، جهت گسل‌ها، خصوصیات آب و هوایی، منابع آب و خاک و پوشش گیاهی و مجموعه‌های زیستی مجاور آن نه در شکل توصیفی، که در مجموعه ای آمیخته و مرتبط با هم، در حیطه عمل مطالعات جغرافیایی قرار می گیرند. آنچه که اهمیت ویژه ای دارد، شناخت و برقراری رابطه ای معقول و متناسب میان اجزای تشکیل دهنده محیط طبیعی است و این دقیقاً همان کاری است که جغرافیا در بُعد کاربردی خود به عهده دارد. در واقع اشکال تأثیرپذیری پدیده های حاصل از اعمال نفوذ انسان در محیط و چگونگی تأثیرپذیری این پدیده ها از داده های طبیعی محیط، ما را به خوبی از اهمیت مطالعات جغرافیایی، یعنی این بستر وقوع تمام پدیده هاآگاه می سازد (رهنمایی، 1382: 2-8).
3-2 سؤالات پژوهشی

1. 1. آیا مکان یابی مراکز امداد و نجات در شهر سمیرم طبق ضوابط مکانیابی و شهرسازی می باشد؟

1. 1. مناسب ترین مکان برای ایجاد پایگاه های پشتیبانی مدیریت بحران در شهر سمیرم کجاست؟

3-3متغیر‌‌های استفاده شده
برای تعیین مکان و موقعیت بهینه پایگاه‌های پشتیبانی مدیریت بحران بایستی معیارها و شرایطی تعریف شود تا در فرایند مکانیابی، جایگاه این پایگاه‌ها در بهترین محل و با بالاترین کارایی انتخاب شود. بر این اساس در این تحقیق برای مکان‌یابی پایگاه‌های پشتیبانی مدیریت بحران از معیارها وزیرمعیارهایی که در جدول زیر آورده شده است استفاده شده است. لازم به ذکر است که این معیارها با توجه به اصول و ضوابطی که در سازمان پیشگیری و مدیریت بحران شهر تهران آورده شده است، و همچنین با نظر کارشناسان مربوطه، انتخاب شده است.
جدول3-1 معيارها و ضوابط مکان يابي مراکز امداد رساني