علوم اجتماعی – جامعه شناسی
علوم ارتباطات
عمران
مدیریت آموزشی و برنامه ریزی درسی
معماری و شهرسازی
مهندسی برق
مهندسی شیمی
مهندسی صنایع
مهندسی کامپیوتر
 

مفهوم فضای شهری/،پایان نامه گسترش پیاده ‏راه ها
 
فضای شهری به باور اندیشمندان معماری و شهرسازی، فراتر از فضای کالبدی و مولفه­های هندسی آن است. فضای شهری در یک تعریف عام، شامل فضای زندگی شهروندانی است که آگاهانه یا ناآگاهانه برای رسیدن به مقاصد مختلف طی می‏شود (پاکزاد، 1375).

ماتین، خیابان ها، بلوارها، میدان‏ها، پارک های شهر به انضمام نماهای ساختمانی که آن فضا را تعریف نموده‏اند جزء فضای شهری و در حیطه مطالعات طراحی شهری می‏داند (گلکار، 1387 (.

فضاهای شهری بخشی از فضاهای باز و عمومی شهرها هستند که به همه مردم اجازه می‏دهد که به آن دسترسی داشته باشند و در آن فعالیت کنند (تیبالدز،1385 ،21). بنابراین، فضای شهری را می‏توان مکان تبلور و تجمع انسان‏هایی دانست که دارای الگوهای رفتاری متفاوتی هستند. انسان در این محیط شهری حضور یافته و با فعالیت و تعاملات اجتماعی به کالبد آن جان می‏بخشد. به طور کلی، فضاهای شهری به محلی اطلاق می­شود که دارای سه مشخصه زیر باشد:

–  بازبودن و دسترس پذیربودن فضا

– عمومی بودن فضا

-برقراری تعاملات اجتماعی در فضا (اعتماد،53،1384).

فضاهای شهری مکان­هایی هستند که در آنها رفتارهای مدنی، اجتماعی جاری گردیده و روابط و مناسبات اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی موجود در بطن جامعه شهری تبلور می­یابد (زال نژاد، 1389، 59). فضاهای شهری دارای حیطه گسترده از عملکردها از جمله برخورد اجتماعی و تبادل افکار شهروندان، وقوع حوادث و رخدادها، ایجاد تصویر ذهنی و ادراک از سیمای شهر، برقراری فعالیت ها و دادوستد ها، تردد و جابجایی، وقوع هنجارهای اجتماعی، توجه به عوامل موثر بر پایداری محیط‏زیست بوده (رفیعیان و خدائی،1389 ،92) و نیاز­هایی همچون راحتی، آسودگی، حضور غیر فعال در فضا، حضور فعال در فضا، کشف را برای شهروندان مرتفع می­نماید (عباس زادگان ،152،1384).

فضای شهری مکانی است برای جاری شدن رفتارهای مدنی- اجتماعی ناشی از روابط و مناسبات اقتصادی-اجتماعی و فرهنگی موجود در بطن جامعه شهری که آن را نباید به صورت مجزا بلکه می­بایست، همچون عنصری از ساخت فضایی شهر شناخت. فضای شهری علاوه بر دارا بودن ویژگی­های معمارانه که در ایجاد ارتباط بصری و حرکتی انسان با فضا نقش دارند، می­بایست در بردارنده­ی امکانات ویژه دیگری در جهت تسهیل روابط انسانی با یکدیگر نیز باشد. فضای شهری بدین ترتیب با تسهیل جریان شهروندی از طریق حس تعلق انسان به محیط فضای ساخته شده از جنبه کالبدی و به اجتماع از طریق تسهیل کنش­های متقابل انسان­ها با یکدیگر حیات مدنی را به کالبدهای شهری تزریق خواهد کرد. به بیانی دیگر، فضای شهری به مفهوم صحنه­ای است که فعالیت‏های عمومی زندگی شهری در آن­ها به وقوع می­پیوندند. خیابان­ها، پارک‏ها و

میدان­های شهر فضای فعالیت‏های انسانی را شکل می­دهند این فضاهای پویا در مقابل فضاهای ثابت و بی‏تحرک محل کار و سکونت، اجزای اصلی و حیاتی شهر را تشکیل می­دهند و شبکه­های حرکت، مراکز ارتباطی و فضاهای عمومی بازی و تفریح را در شهر تأمین می‏کند.در سال­های اخیر توجه به فضاهای شهری در همه جا رواج یافته و فضاهایی از قبیل پارک، مجموعه­های پیاده و باغچه و محورهای پیاده‏روی برای استفاده­های مختلف مردم ساخته شده است (ایرانمنش، 1383، 13).

بنابراین شرط اساسی برای اینکه یک فضای عمومی، فضای شهری تلقی شود اینست که در آن تعامل و تقابل اجتماعی صورت گیرد. پس آندسته از نرم فضاها و سخت فضاها که بستر تعامل اجتماعی نیستند فضای شهری نامیده نمی‏شوند  (خادمی و همکاران، 1386، 24-18).

2-3- انواع فعالیت در فضای شهری