اندر آمد بحر بخشایش به جوش
(۱/۶۱)
«پیغمبر گفت (صلّی الله علیه و سلّم) : “خبر نکنم شما را به بهترین اعمال و پاکترینِ آن نزدیک خداوندِ شما و بلند آن در درجات شما و بهتر از آنک بدهید زر و سیم به درویشان". گفتند: “یا رسول الله چیست آن؟ ” گفت : “ذکر خدای عزّ و جلّ"» ۴۸
مولانا نیز توصیه می کند که پاسی از شب را به عبادت مشغول شوید و در سحرگاهان به طلب آمرزش بپردازید:
اندکی صرفه بکن از خواب و خَور
ارمغان بهر ملاقاتش ببر
شو قلیل النُوم ممّا یَهجَعون
باش در اسحار از یستغفرون ۴۹
جنبشی اندک بکن همچون جنین
تا ببخشندت حواسِ نوربین
(۱/۳۱۷۸-۳۱۸۰)
نکتۀ جالبی که ترمذی در مورد ذکر گفته، این است که وقتی یاد خدا تمام ذهن انسان را به خود مشغول کرده، دیگر شیطان نمی تواند در دل رخنه کند: «اُذکُرُوا اللهَ ذِکراً کَثِیراً (احزاب ۴۱) تا آن مشغولی ذکر الله او را به وسوسه نگذارد چون هیچ نیاساید از ذکر، وسوسه چگونه گنجد در وی». ۵۰
۶-۱-۱۱ . راستی یا خاموشی
در حدیثی، امام صادق- علیه السّلام- ما را به انجام امور خیر دعوت می کند، سپس می فرماید که اگر نتوانستی کار خیر انجام دهی، گوشه نشینی اختیار کن و کمتر در کار دیگران وارد شود و «اگر از گوشه نشینی هم عاجز باشی، تا می توانی سکوت اختیار کرده و از حرف زدنی که صد در صد مفید نیست، پرهیز کن؛ و البته فوائد عزلت و آثار مفید آن بیشتر از صمت است و اگر نتوانی صمت و سکوت را شعار خود قرار بدهی، مواظب باش که سخن و کلامی را که ضرر دین و دل تو است نگوئی و متوجه باش که ساکت نشستن و صمت اختیار کردن، بهتر از آنست که سخن بگوئی و در عین حال که مراقب و مواظب خود هستی، خود را در معرض ضرر و خطر بگذاری». ۵۱
«در ترک سخن نزد اکابر این طریق به تحقیق انجامیده که صمت مُورِث معرفه الله است و جاذب شناخت حقایق اشیاء. پس این صورت را لازم باید داشت و ترک سخن فضول باید کرد که من صمت نجی». ۵۲
راستی پیش آر یا خاموش کن
وانگهان رحمت ببین و نوش کن
(۳/۷۵۲)
«رسول – علیه السّلام – گفت که ” بیشتر خطاهای بنی آدم اندر زبان ویست و گفت خبر دهم شما را از آن آسانترین عبادت ها: زبان خاموش داشتن و خوی نیکو ” و گفت : “هرکه به حق تعالی و به قیامت امید دارد، گو جز نیکوئی مگو یا خاموش باش” ». ۵۳
گفت حق که کژ مجنبان گوش و دُم
یَنفَعَنَّ الصَّادِقِینَ صِدقُهُم ۵۴
(۳/۷۴۰)
مولوی اعتقاد دارد که انسان ناقص در برابر اولیا و مردان خدا، باید حکم گوش در برابر زبان را داشته باشد و در حضور آن ها چیزی نگوید و حرف های آن ها را کاملاً گوش کند و در انجام امر آنها بکوشد:
