عملکرد و کیفیت غده سیبزمینی تحت تأثیر رقم، آب و هوا، وضعیت حاصلخیزی خاک، نوع مقدار مصرف کودهای آلی و شیمیایی است. عملکرد کمی و کیفی سیبزمینی بستگی به تغذیه متعادل کود دارد. اگر کود (بویژه ازت) بیش از حد مصرف شود، رشد شاخ و برگ زیاد شده و تشکیل و رسیدگی غده به تأخیر می‌افتد. تأخیر در تشکیل و رسیدگی غده سبب کاهش نشاسته و افزایش قندهای احیا شده گردیده و کیفیت غده برای فرآیندهای بعدی نامناسب میشود. در این شرایط شاخ و برگ گیاهان نارس از بین نمی‌رود و این خود سبب تولید غده‌هایی با پوست کلفت و به صدمات مکانیکی طی دوران برداشت بسیار حساس میشود. صدمات مکانیکی زیاد، انبارداری سیبزمینی را مشکل نموده و امکان پوسیدگی‌های کنترل شده افزایش می‌یابد. کشاورزان خبره سیبزمینی می‌دانند که مقدار کود و زمان مصرف آن با در نظر گرفتن منطقه کشت سیبزمینی، طول دوره رشد و تقاضای بازار تا چه اندازه حیاتی است .. از آنجایی که معمولاً سیبزمینی در اراضی با بافت سبک و مواد آلی کم کشت میگردد و خاک‌های سبک (شن لومی یا لوم شنی) بطور طبیعی از نظر مواد غذایی فقیر هستند بنابراین لازم است مقادیر زیادی کود برای تأمین نیاز غذایی سیبزمینی مصرف شود. مصرف کود طی سال‌های متمادی باعث تغییر قابل ملاحظه در میزان بعضی از عنصر غذایی در خاک میشود و به این دلیل است که برنامه کوددهی به سیبزمینی بایستی بر اساس آزمون خاک، تجزیه بافت، عملکرد مورد انتظار و محصول سال قبل استوار و نوع محصول (زودرس ـ دیررس) استوار باشد معمولاً با دو برابر شدن محصول، جذب مواد غذایی نیز دو برابر میشود. شاخ و برگ قسمتی از مواد غذایی مورد نیاز تولید را جذب میکنند و بقیه به هنگام برداشت، بوسیله غده از زمین خارج میگردد.
۱-۱-۵- اهمیت اقتصادی سیبزمینی
سیبزمینی یکی از گیاهان مهم در بین محصولات زراعی جهان است. جنبهی تغذیه ای،اجتماعی و اقتصادی این گیاه مهم طی سال های اخیر این گیاه .(Paul, جالب و قابل توجه بوده است ( ۱۹۸۵) بیش از ۲۰۰ سال است که در ایران کشت می گردد وروز به روز مصرف سرانه ی آن به صورت های مختلف افزایش یافته است . براساس آخرین آمار وزارت جهاد کشاورزی سطح زیرکشت سیب زمینی در ایران حدود ۹۸ درصد آن به صورت / ۱۸۹ هزار هکتار بوده که ۵۴.۱ درصد آن دیم بوده است . میزان تولیدآبی و ۴ / ۶ ۵ میلیون سیب زمینی کشور در سال ۱۳۸۶ حدود ۲ تن بوده که حدود ۹۹ درصد آن از اراضی آبی و بقیهاز اراضی دیم حاصل شده است . متوسط عملکرد سیبزمینی آبی کشور در سال زراعی ۱۳۸۶ حدود .(FAO, 25 تن در هکتار گزارش شده است ( ۲۰۰۸) کمتر از نیمی از کل سیبزمینی تولید شده در جهان برای مصارف انسانی مورد استفاده قرار میگیرد و تولید نشاسته از سیبزمینی در هلند، ژاپن و اروپای شرقی رواج دارد . از نظر مکانیزاسیون و دانش فنی کشت، کشورهای ایالات متحده، هلند و سوئیس مقام‌های اول تا سوم را دارند صوصا با رشد جمعیت کشور روز به روز بر اهمیت آن افزوده می گردد براساس گزارش آمارنامه کشاورزی سال زراعی ۸۵-۸۴استان گلستان، سطح زیر کشت سیب زمینی در این استان ۶۴۴۸ هکتار و به صورت آبی بوده است. که میزا ن تولید این محصول در استان ۱۰۹۱۸۵ تن برآورد شده است بر اساس آمارنامه کشاورزی سال ۸۰-۱۳۷۹، سطح زیر کشت سیبزمینی در ایران حدود ۱۷۴۵۶۲ هزار هکتار میباشد که ۹/۹۷ درصد آن آبی و بقیه دیم بوده است. بیشترین سطح زیر کشت مربوط به استان اردبیل با ۲۶۲۰۳ است. استانهای همدان، اصفهان و فارس به ترتیب در جایگاه دوم تا چهارم هستند. این چهار استان ۴۴ درصد سطح زیر کشت سیبزمینی کشور را دارا می‌باشند. متوسط عملکرد در هکتار سیبزمینی آبی در کل کشور ۲۰۱۹۰ کیلوگرم و متوسط عملکرد دیم ۹۵۸۴ کیلوگرم است. بالاترین عملکرد سیبزمینی آبی ۳۱۵۵۹ کیلوگرم مربوط به استان کهکیلویه و بویراحمد و استانهای همدان، چهارمحال و بختیاری و کردستان به ترتیب با متوسط عملکردهای ۲۷۷۶۵، ۲۶۸۲۱ و ۲۴۹۷۲ کیلوگرم در هکتار در ردیف‌های دوم تا چهارم قرار دارند
۱-۲-۱- علایم بیماریهای ویروسی سیبزمینی
آلوده شدن سیبزمینی به برخی از ویروسها بدون نشانه های مشهود است در حالی که ابتلای آن به برخی ویروسها به نکروز شدید و مرگ گیاه میانجامد. بسیاری از ویروسهای سیبزمینی، موزاییک سبز روشن و تیره، علایم ابلقی، چروکیدگی برگها و بدشکلی ساقهها و برگها را به وجود میآورند. همچنین، بسیاری از آلودگیهای ویروسی باعث ایجاد علایم لکه حلقوی و نقش برگ بلوطی در برگها میگردند (دیویس، ۱۹۹۹). علایم مزرعهای برای تشخیص دقیق بسیاری از بیماریهای ویروسی کافی خواهند بود به این شرط که در منطقهای که بیماری مورد نظر رخ میدهد، ویروسهای شناخته شدهای مشاهده شوند و به کمک روشهای تأییدی آزمایشگاهی، نوع علایم با هر ویروس ارتباط داده شود (دانش، ۱۳۷۹).
۱-۲-۲- همهگیرشناسی و چرخهی بیماری
چرخهی بیماریهای ویروسی گیاهی در قیاس با دیگر بیماریهای گیاهی ساده است. از زمانی که ویروسها وارد گیاه میشوند، تنها از طریق ناقل یا انتقال مکانیکی به نسلهای بعدی گیاه میزبان بقا مییابند. حشرات، ناقلهای اصلی بیشتر ویروسهای سیبزمینی هستند. شتهها مهمترین گروه ناقلین ویروسهای گیاهی را تشکیل می دهند. شتهی سبز هلو[۳] و گونه های مهمی هستند که در سرتاسر جهان روی سیبزمینی کلنی تشکیل می دهند و ویروسهای سیبزمینی را در شرایط طبیعی منتقل مینمایند. انتقال بیشتر ویروسهای سیبزمینی که از طریق شتهها صورت میگیرد، به صورت ناپایا است. این ویروسها طی چند ثانیه از گیاهان بیمار کسب میشوند و طی چند ثانیه به گیاهان دیگر منتقل میشوند. شتهها فقط چند ساعت پس از گرفتن ویروس از گیاه آلوده، توانایی انتقال ویروس را دارند.
۱-۲-۳- کنترل بیماریهای ویروسی سیب زمینی
درک صحیح مواردی همچون تشخیص دقیق ویروس بیمارگر، تشخیص منبع و یا منابع ویروس، شناخت دیگر گیاهان زراعی که در نزدیکی کشت میشوند، حساسیت سیبزمینی به ویروس و تأثیرشان بر جمعیت ناقل، شناخت اقدامهای متداولی که در منطقه خاصی برای تولید به کار گرفته میشوند و عوامل زیست محیطی مربوط به بقای مایه تلقیح در بافت میزبان، امکان کنترل صحیح و کاهش زیانهای ناشی از بیماریهای ویروسی را در محصول فراهم میآورند. یک راه کارآمد برای کنترل ویروسهای سیبزمینی، کاشتن گیاه در ناحیهای است که در آنجا ویروس وجود نداشته باشد (کشت بافت. یکی از عملیترین روش های کنترل بیماریهای ویروسی سیبزمینی در مواردی که محصول در معرض مایه‌تلقیح ویروس قرار داشته باشد، کاشت ارقام مقاوم است. یکی دیگر از روشهای کنترل بیماریهای ویروسی ، کنترل ناقلین ویروسی است. مایهکوبی یک گیاه با جدایه ضعیف یک ویروس می تواند آن گیاه را در برابر برخی از سویههای قوی همان ویروس محافظت کند (شیو و لوکاس، ۱۹۹۱).
۱-۳- فرضیه ها
-
- نژاد N ویروس وای سیب زمینی در مزارع بیشترین گسترش را دارد.
۲.سه نوع نژاد اصلی ویروس Y سیب زمینی در مزارع منطقه وجود دارد.
۱-۴- اهداف
۱)ردیابی سرولوژیکی ویروس به وسیله آنتی بادی های پلی کلونال
۲)تشخیص و تعیین نژادهای PVY از نمونه های آلوده جمع آوری شده سیب زمینی از استان گلستان(به وسیله روشها مولکولی )
فصل دوم
بررسی منابع
۲-۱- ویژگیهای گروه پوتیویروسها[۴]
ویژگی های گروه پوتی ویروس ها
پوتی ویروسها گروه بزرگی از ویروس های گیاهی می باشند که از نظر اقتصادی مهم و دارای دامنه میزبانی وسیعی هستند.این گروه تنها گروه شناخته شده ویروسی می باشد که فقط از راهبرد پلی پروتئین استفاده می کنند. این پروتئین ها عبارتند از: ۱-اندامک ویژه سیتوپلاسمی و فرفره ای شکل پروتئینی با وزن مولکولی تقریبا ۷۰ کیلودالتون که احتمالا در همانند سازی RNA دخالت دارد. ۲- اندامک ویژه سیتوپلاسمی و بدون شکل معین پروتئینی که احتمالا یک پروتئین رمزگذاری شده ویروسی است و برای انتقال ویروس توسط ناقل ضروری می باشد. ۳-اندامک های ویژه هسته ای پروتئینی با وزن مولکولی تقریباً ۵۸ کیلو دالتون (پلیمراز) و ۴۹ کیلو دالتون (پروتئیناز). این اندامک ویژه ی هسته در برخی از پوتی ویروس ها مشاهده شده است(پوررحیم وهمکاران).فوکت و همکاران (۲۰۰۵) بیان کردند که با توجه به نوع اندامک های ویژه سیتوپلاسمی ایجاد شده در سلول های آلوده، ویروسهایی مثل BCMV و PRSV-W اندامک های لوله ای ۲ شکلی را تولید میکنند که به صورت لوله ها یا پیچک ایی دیده میشوند و یا BYMV لایه های مجتمع۳ را تولید می کنند و WMV هر دو ن.ع اندامک فوق را تولید می نمایند.آنزیم های پروتئولیتیک پلی یروتئین ها را به ۵ تا ۶ پلی پپتید شامل پروتئین های پوششی (CP) و غیر ساختمانی (ازقبیل فاکتور کمک کننده و پروتئازها) تبدیل می کنند.
پوتی ویروس ها با ذرات رشته ای شکل هستند.در خانواده Potyviridae ذرات ویروس رشته ای انعطاف پذیر به طول ۶۸۰ تا ۹۰۰ و عرض ۱۱ نانومتر می باشند و ژنوم حاوی RNA تک رشته ای است که حدوداً ۱۰ کیلو باز طول دارد و توسط حدوداً ۲۰۰۰ کپی از واحد پوشش (CP) احاطه شده است(جعفر پور)۱۳۸۲؛ باپت، ۲۰۰۲). برخی دارای پروتئین های کمکی برای انتقال توسط حشرات می باشند. این ویروس ها به طریق مایه زنی عصاره و بوسیله شته ها به روش ناپایا منتقل می شوند. برخی ها از طریق بذر هم منتقل میگردند (جعفرپور، ۱۳۸۲).
۲-۱-۱- ویروس وای سیبزمینی
ویروس (PVY) Potato virus yاز خانوادهPotyviridae و از جنس Potyvirus بوده و دارای پیکره رشته ای خمش پذیر به طول ۷۳۰-۶۸۴ نانومتر و عرض حدودا ۱۱ نانومتر با تقارن مارپیچی می باشد (دبوکس و هاتینگ، ۱۹۸۱). ژنوم ویروس از یک RNAی تک رشته ای مثبت (Ps-RNA) با ۹۷۰۴ نوکلئوتید(Kb9/7) و وزن مولکولی۱۰۶× ۱/۳-۲/۳ دالتون تشکیل شده است(ریچمن و همکاران، ۱۹۹۲). ژنوم PVY در انتهای ۵ خود دارای ساختمان VPg و یک دنباله پلی آدنین در انتهای ۳ می باشد(ریچمن و همکاران، ۱۹۹۲).
ویروسY سیب زمینی به طریق ناپایا و غیر چرخشی توسط شته ها منتقل می شود. حداقل ۲۵ گونه شته که قادر به انتقال PVY می باشند شناسایی شده اند که در این میان شته سبز هلو(Myzus persica) کاراترین آنها می باشد(واروی، ۲۰۰۰).علفهای هرز یک ساله مانند پیچک صحرایی Convulvulus، Agyranthemum و پنیرک Malva sp و علفهای هرز دو ساله مانند تاج ریزی سیاهSolanum nigrum نقش مهمی در بقاء و انتقال آلودگی در مناطقی با زمستانهای نه چندان سرد ایفا می کنند (اپسینو و همکاران، ۱۹۹۷. اسمیت، ۱۹۷۲) این ویروس براحتی از طریق تماس مکانیکی از گیاهی به گیاه دیگر نیز منتقل می شود(د بوکس و هاتینگا، ۱۹۸۱)از طرفی بیان شده است که این ویروس از طریق کنه عنکبوتی قرمز نیز منتقل می شود.(شوکلا و همکاران، ۱۹۹۸).در طبیعت دارای چند نژاد مشخص است. اگر با ویروس X سیب زمینی همراه باشد، PVY تولید موزاییک آژنگ (چین دار) می کند که در آن بوته ها کوتوله و غده ها کوچک می مانند (ایزدپناه و همکاران، ۲۰۰۷).ویروس PVY در توتون و دیگر گیاهان زراعی انتشار جهانی دارد و از لحاظ اقتصادی یکی از مهمترین ویروس های سیب زمینی است. PVY در طبیعت به صورت گروه های استرینی پیچیده دیده می شود (کاراسو و همکاران، ۲۰۰۹). در برخی موارد،با توجه به سویه ویروس،رقم سیب زمینی و شرایط آب و هوایی منطقه،ویروس Y سیب زمینی می تواند بین ۴۰-۷۰ درصد خسارت وارد نماید(Beemster&De Bokx. 1987).
ب
الف
شکل ۲-۱- الف- ساختار فیزیکی (رشتهای خمشپذیر) (بینام، ۲۰۰۹). ب- تصویر شماتیک از اجزاء ژنوم PVY
۲-۱-۱-۱- دامنه میزبانی و علایم ویروس وای سیبزمینی
این ویروس بسیاری از گونه های خانواده سولاناسه را آلوده نموده که در این میان محصولاتی چون سیب زمینی، گوجه فرنگی، فلفل و توتون از خانواده بادمجانیان اهمیت بیشتری را دارا می باشند(موراوک و همکاران، ۲۰۰۳). به علاوه بیش از ۶۰ گونه گیاهی مختلف دیگر از این خانواده و تعدادی از گونه های گیاهی خانواده هایChenopodiaceae ، Amarantaceae، Comopaceae، Fabaceae نیز میزبان این ویروس می باشند(مرتضوی بک، ۱۳۷۷).علائم ایجاد شده توسط PVY و دامنه میزبانی آن متنوع است. این ویژگی جهت طبقه بندی استرین های PVY استفاده میشود (خان و همکاران،۲۰۰۲). علائم این ویروس برحسب سویه و رقم سیب زمینی کاملاً متفاوت است. از نظر شدت، از علائم ضعیف تا نکروز برگی شدیدو مرگ بوته های آلوده فرق میکند. به طور کلی PVY دارای سه نژادPVYN, PVYC, PVYO میباشد (۱۶،۲۹). شایع ترین آنها نژاد PVYN میباشد. البته نژاد جدیدی در سال ۲۰۰۰ در نواحی آند گزارش شد که برخلاف سایر نژادهای که بر روی سیب زمینی باعث بروز لکه موضعی میشوند هیچ علائمی در آن ایجاد نمیکند، ولی روی توتون مثل نژاد N موجب نکروز میشود (۷۴،۷).
۲-۱-۱-۲- وضعیت ویروس وای سیبزمینی در ایران
در سال ۱۳۶۵ دانش و همکاران ویروس های مختلفی از جمله PVY را از مزارع سیب زمینی اطراف اصفهان گزارش کردند(دانش و همکاران، ۱۳۶۵). تقوی در سال ۱۳۶۶ نژادهای N و O را در منطقه کرج شناسایی نمود(تقوی، ۱۳۶۶). در سال ۱۳۷۷ نژاد N توسط پوررحیم و همکاران از منطقه تجرک همدان گزارش گردید(پوررحیم و همکاران،.۱۳۷۷). در سال ۱۳۷۹ خاک ور و همکاران جدایه هایی مشابه نژاد C را در استان خوزستان و برای اولین بار در ایران شناسایی و گزارش نمودند(خاک ور و همکاران، ۱۳۷۹). در مزارع توتون ایران علائم ویروس وای سیب زمینی را درایران اولین بار طی یک بررسی در سال های ۱۳۴۱ و ۱۳۴۲ مشاهده گردید(عابدی، ۱۹۹۸). کریمی در سال ۱۳۴۵ ویروس Y سیب زمینی را همراه با چند ویروس دیگر از روی علائم شناسایی و گزارش نمود(کریمی، ۱۳۴۵). در سال ۱۳۵۳ روحانی از اطراف کرج،(روحانی، ۱۳۵۳). و نژاد تیپ معمولی ویروس وای سیب زمینی (pvy_o) در گیاهان مبتلا به عارضه سوختگی رگبرگ هاو تغییر شکل برگ_هایتوتون متعلق به رقم کوکر ۳۴۷ در منطقه گیلان گزارش شد(شهرآیین و الهی نیا، ۱۳۷۸). در سال ۱۳۸۳ طوسی نژادNTNPVY را برای اولین بار از استانهای اصفهان، همدان و زنجان گزارش کردند (طوسی، ۱۳۸۳). سویه های O و N ویروس وای سیب زمینی از مزارع سیب زمینی استان خراسان رضوی و سویه O این ویروس از مزارع سیب زمینی استان های گیلان و مازندران گزارش شد (مقصودی و همکاران، ۱۳۸۳). طی مطالعه تنوع سرولوژیک و شناسایی نژاد غالب ویروس وای سیب زمینی در مزارع توتون استان های گلستان، مازندران، گیلان و آذربایجان غربی، هر سه سویه N، O و C از نمونه های مورد مطالعه گزارش شدند و سویه O (PVYO)به عنوان سویه غالب در مزارع توتون ایران معرفی گردید (معرف زاده و همکاران، ۱۳۸۷). در سال ۱۳۸۶ مجدآبادی و همکاران نژادNTNPVY را از استان خراسان رضوی گزارش کردند(مجدآبادی و همکاران،۱۳۸۸). میرمومنی و همکاران با بهره گرفتن از آزمون (PCR-RT ) ویروس Yسیب زمینی را از روی غده ها و برگهای آلوده برای اولین بار از کرمانشاه گزارش کردند(میرمومنی وهمکاران،۱۳۸۶).موسوی و همکاران نیز وجود نژادهای O,N,C را باروشهای مولکولی در استان آذربایجان شرقی گزارش نمودند(موسوی و همکاران، ۱۳۸۸). وجود سویه N ویروس وای سیب زمینی از مزارع کرفس استان تهران نیز گزارش شده است (خوش خطی و همکاران، ۱۳۸۸). زینتی و همکاران نیز توانستند نژاد PVYBushehr را برای اولین بار از مزارع توتون استان گلستان به روش مولکولی گزارش کنند (زینتی و همکاران،۱۳۹۰).مصطفی و همکاران PVY را از مزارع فلفل استان تهران با علائم زردی و نکروز رگبرگی بوسیله آزمون (DAS-ELISA) جداسازی کردند. این اولین گزارش از PVY در مزارع فلفل در ایران بود(مصطفی و همکاران،۲۰۰۶).
۲-۱-۱-۳- ناقلین ویروس وای سیبزمینی
انتقال از طریق شته :
PVY به طریقه ناپایا (Non- persistent) و غیرچرخشی از طریق شته ها منتقل می گردد. حداقل ۲۵ گونه شته که قادر به انتقال PVY می باشند شناسایی شده است.(واروری، ۲۰۰۰) که کاراترین آنها شته سبز هلو((Myzus persica میباشد. تغذیه شته ها به مدت ۶۰-۱۵ ثانیه از گیاهان آلوده جهت کسب ویروس کافی است و بدون نیاز به دوره نهفتگی (Latent Period) پس از یک ساعت قادر به انتقال ویروس به گیاهان سالم می باشند. مدت زمان لازم جهت انتقال ویروس ۶۰-۳۰ ثانیه تغذیه می باشد(راندار، ۱۹۹۳). اگر شته یک تا سه ساعت قبل از تغذیه گرسنه نگه داشته شود قدرت جذب ویروس توسط شته بیشتر شده و همینطور مدت زماننگهداری ویروس در بدن ناقل، از یک ساعت به ۴ ساعت افزایش می یابد. تفاوتهای معنی داری در کارایی انتقال گونه های مختلف، جمعیتهای مختلف یک گونه و یا انتقال نژادهای مختلف یک ویروس وجود دارد. Potyvirus ها برای انتقال توسط ناقل نیاز به یک عامل کمکی دارند که سبب اتصال پیکره ویروس به قطعات دهانی حشره ناقل می گردد. این مکانیسم فرضیه پل نامیده می شود و نقش عامل کمکی را پروتئین HC-Pro عهده دار است(شوکلا و همکاران، ۱۹۹۸). دیویس و همکاران (۲۰۰۵) شته سویا (Aphis glycinea) را به عنوان ناقلی جدید برای ویروس PVY معرفی کردند. این شته قادر است استرین های PVYO، PVYN، PVYNTN را انتقال دهد.آلودگی استایلت شته باعث انتقال سریع این ویروس می شود (هام و همکاران ۲۰۰۹).
۲-۱-۱-۴-ساختار ژنتیکی
نژادهای PVY (PVY strains) :
مشخصات پیکره ویروس : ویروسY سیب زمینی یک پوتی [۶]ویروسو از خانواده پوتی ویریده میباشد که به صورت رشته های نخی شکل به طول ۷۳۰ نانومتر و عرض ۱۱ نانومتر میباشد. دارای ژنوم RNA ی تک رشته ای میباشد که حدود ۶% کل پیکره را ژنوم ویروس تشکیل میدهد وبه صورت ps-ssRNA میباشد . بقیه پیکره را پوشش پروتئینی به وزن مولکولی ۳۴۰۰ دالتون تشکیل میدهد، که شامل ۲۰۰۰ زیر واحد است. این ویروس دارای ۹۰۷۴ نوکلئوتید میباشد (۶۵)،که تنها یکORF [7] با حدود ۹۰۰۰ نوکلئوتید دارد. ساختار انتهای/۵ آن vpg و ساختار انتهای /۳ آن Capمیباشد. پایداری آن در عصاره در دمای ۲۰ درجه سانتی گراد ۵ تا ۷ روز و پایداری آن در برگ نگهداری شده در دمای ۴ درجه سانتیگراد، ۱۵ سال است. دمای بی اثر شدن آن به مدت ۱۰ دقیقه در مورد نژاد O,Cتا ۶۲درجه و برای نژاد N تا ۶۴ درجه سانتی گراد است.
۲-۱-۱-۵-نژادهای ویروس وای سیب زمینی
از نظر تاریخی، ویروس Y سیب زمینی به نژادهای مختلفی طبقه بندی شدهاست. خصوصیاتی کهبدین منظور استفاده شده است شامل نوع علائم روی گیاهان محک، سرولوژی، تحریک پاسخ های مقاومتی و توانایی انتقال با شته است. به طورکلی سه نژاد برای این ویروس توصیف شده است که شامل گروه نژاد معمولی PVYO، نژاد PVYC و نژاد نکروز رگبرگی توتون PVYNTN می باشد.(دبوکس و هاتینگ، ۱۹۸۱).جدایه های جمع آوری شده از سیب زمینی با توجه به ویژگی های بیولوژیک و سرولوژیک (علائم موضعی و سیستمیک در Nicotiana tabacm و پاسخ مقاومت در Solanum tuberosum (لی رومانسر و همکاران، ۱۹۹۴) و خصوصیات مولکولی (گلایس و همکاران،۲۰۰۲؛نای و سینگ،۲۰۰۳) جدایه های pvy در توتون بر اساس علائم متوسط و یا شدید و القای علائم نکرئز در هر ژنوتیپ توتون مشخص می شوند (خان و همکاران،۲۰۰۲).
نژادهای MNو NN در روی توتون نکروز ایجاد می کردند و بسیار مشابه با نژاد نکروز رگبرگی توتون بودند.(مک دونالد و کریست جانسون، ۱۹۹۳)اما از آنجا که این نژادها در سیب زمینی لکه های موضعی ایجاد می کنند ولی سیستمیک نمی شوند، نمی توانند در گروه PVYN جای گیرند(هت و همکاران، ۱۹۸۷).
به طور کلی سه نژاد برای این ویروس توصیف شده است که هرکدام علائم متفاوتی را ایجاد مینمایند(د بوکس و هاتینگا، ۱۹۸۱).
۲-۱-۱-۵-۲- نژاد N
PVYN برای اولین بار در سال ۱۹۳۵ در یک گیاه توتون که نزدیک بوته های سیب زمینی آزمایشی رشد کرده بود شناسایی شد که نکروز رگبرگی شدید در توتون ایجاد می کرد(اسمیت و دنیس، ۱۹۴۰). این نژاد قادر به تولید علائم مشخصی در سیب زمینی نبوده و فقط گاهی در اواخر فصل باعث پیسک (motle) خفیف در برگها میگردد، در حالی که در توتون نکروز رگبرگی ایجاد میکند و سبب خسارت شدیدی شده و حتی گاهی تا۱۰۰ درصد محصول را از بین می برد(بونهام، ۲۰۰۲).به راحتی توسط شته منتقل می¬شود.این نژاد در دهه ۱۹۵۰ اپدمی های شدیدی را در محصولات سیب زمینی و توتون در اروپا ایجاد کرد (چاکولوسکا و همکاران، ۱۹۹۷؛گلایس،۲۰۰۲).این استرین اولین بار در سال ۱۹۳۵ از گیاه توتون گزارش شد (اسمیت و دنیس، ۱۹۴۰)در ارقام سیب زمینی بولیوی و پرو در سال های ۱۹۴۱ و ۱۹۴۲ گزارش شد (خان و همکاران،۲۰۰۲) همچنین این گروه استرینی چندین همه گیری شدید را در محصولات توتون و سیب زمینی در سال ۱۹۵۰ در اروپا به همراه داشت (کلینکوسکس و اشملزر،۱۹۶۰؛ ویدمن، ۱۹۸۸)آسیا نیز تحت تاثیر جدایه های نکروتیک ویروس قرار گرفته است. این ویروس از چند کشور ماند چین، ژاپن، کره و تایوان گزارش شده است (خان و همکاران،۲۰۰۲). این نژاد در مزراع سیب زمینی کشور شیوع دارد و هر ساله به محصول سیب- در برخی موارد،با توجه به سویه ویروس،رقم سیب زمینی و شرایط آب و هوایی منطقه،ویروس Y سیب زمینی می تواند بین ۴۰-۷۰ درصد خسارت وارد نماید(Beemster&De Bokx. 1987).سارت وارد می آورد که این موضوع به ویژه در مناق تولید غده هاب بذری سیب زمینی دارای اهمیت می باشد دانش و همکاران،۱۳۷۰؛ هوکر،۱۹۹۰؛ پوررحیم و همکاران، ۱۳۷۶؛شمس بخش و همکاران، ۱۳۸۱).
۲-۱-۱-۵-۳-نژاد C
CPVY در روی توتون موزائیک سیستمیک یا پیسک تولید نموده و در روی سیب زمینی موزائیک سیستمیک و یا علائم خط و نقطه (هاتینگ و د بوکس، ۱۹۸۱) و نیز نکروز سرشاخه و زخم های نکروتیک فراوان در سطح برگ ایجاد می کند(باودن، ۱۹۶۳). از طرفی اولین جدایه ای که از CPVY شناسایی گردید برخلاف سایر نژادهاPVY قابلیت انتقال با شته را نداشت(تورن بار، ۱۹۹۰) هنگامی که در دهه ۱۸۳۰ شناسایی گردید به عنوان یکی از جدایه¬های PVY تشخیص داده شد و اولین گروه نژادی بود که بعدها PVYC نام گرفت(باودن، ۱۹۳۶).جدایه های نژاد C ویروس Y سیب زمینی از لحاظ اقتصادی اهمیت کمتری دارند (بلانکو-یورگوتی و همکاران، ۱۹۹۸).
نژاد O
OPVY معمول ترین نژاد ویروس Y سیب زمینی است. این نژاد به راحتی توسط شته منتقل می شود و هم اکنون به طور وسیعی در سراسر جهان و ایران انتشار یافته است(گلیس و همکاران، ۲۰۰۲. چاکولسکی و همکاران، ۱۹۹۷). از نظر علائم در توتون از نژادC غیرقابل تفکیک می باشد و مانند ان موزائیک و پیسک ایجاد می کند ولی در سیب زمینی علائم ناشی ازبیماری بسته به نژاد ویروس،رقم سیب زمینی، زمان آلودگی و شرایط محیطی بسیار متفاوت است. علائم اولیه شامل نکروز، پیسک، زردی برگچه ها، ریزش برگها و در برخی موارد مرگ زودرس بوته ها آلوده می باشد. گیاهانی که دارای آلودگی ثانویه می باشند کوتوله مانده و برگها دارای حالت پیسک و پیچیدگی با حاشیه چین دار هستند (بلانکو و همکاران، ۱۹۹۸. چاکولسکی و همکاران، ۱۹۹۷).
۲-۱-۱-۶-روش های بررسی نژادهای PVY :
از جمله روشهایی که در شناسایی نژادهای این ویروس به کار رفته اند روش های بیولوژیک با بهره گرفتن از گیاهان افتراقی، روش سرولوژیکی الایزا و روش های مولکولی RT-PCR می باشد(گلایس و همکاران، ۲۰۰۲) که در دونوع multiplex uniplex مورد بررسی قرار گرفته است.(اسپتز و همکاران، ۲۰۰۳).
