چكیده:

امروزه پیشرفت هر سازمانی به مدیریت آن سازمان بستگی دارد، می­توان اینگونه مطرح نمود كه پیشرفت و ترقی در هر سازمان، مدیون سیستم مدیریتی آن سازمان می‌باشد. از مهمترین عواملی كه نشان دهنده مدیریت صحیح بوده و می­تواند بازدهی سازمان را افزایش دهد، عملكرد مطلوب مدیریت است؛ كه عمكرد نیز تحت تاثیر عوامل گوناگون از جمله فرهنگ سازمانی، كارآفرینی است. تحقیق حاضرباتوجه به ابهامات گوناگونی پیرامون عملكرد مدیران در دانشگاه‌­های آزاد تربیت بدنی صورت گرفت. در تحقیق فوق، به نظرسنجی از مدیران دانشگاه‌­های آزادتربیت بدنی استان تهران پرداخته ‌شد، بنابراین جامعة آماری پژوهش حاضر را كلیة مدیران آموزشی، پژوهشی، اداری، دانشجویی دانشگاه‌­های تربیت بدنی استان تهران در بر گرفتند كه 475نفر بودند. حجم نمونه باکمک جدول مورگان 159نفراز دانشگا­های علوم تحقیقات – واحدمرکز-قیام دشت وواحد جنوب پرسشنامه­های فرهنگ سازمانی رابینز22گویه ای، کارآفرینی30گویه صمدآقایی و پرسشنامه 14 گویه ایارزیابی عملکرد، هرسی و گلد اسمیت را تکمیل نمودند. تحقیق حاضر ازنوع توصیفی، همبستگی، حال نگر بوده است. پس از بررسی روایی –پایایی ابزار­ها تحلیل داده­ها باکمک نرم افزار spss19صورت گرفت داده­ها از طریق راه آماری رگرسیون بیانگرپیشبینی عملکرد مدیران از طریق فرهنگ سازمانی وکارآفرینی بوده است. وپیشنهاد می­شود بروی متغیرکارآفرینی با ابزار دیگری، در میان گرو­های مختلف تحقیق بیشتری صورت بگیرد.

1. مقدمه

در عصر حاضر به دلیل پیشرفت‌­های علمی و فنی، بازنمایی ذهنی بشر از کره زمین به دهکده جهانی مبدل شده است. از این رو عوامل همراه کننده با این بازنمایی بیش از پیش مورد توجه بشر قرار گرفته است. می­توان اینگونه مطرح نمود كه پیشرفت و ترقی در هر سازمان، مدیون سیستم مدیریتی آن سازمان می‌باشد. از مهمترین عواملی كه نشان دهنده مدیریت صحیح بوده و می­تواند بازدهی سازمان را افزایش دهد، عملكرد مطلوب مدیریت است

با توجه به اینكه امروزه پیشرفت هر سازمانی به مدیریت آن سازمان بستگی دارد، می­توان اینگونه مطرح نمود كه پیشرفت و ترقی در هر سازمان، مدیون سیستم مدیریتی آن سازمان می‌باشد. از مهمترین عواملی كه نشان دهنده مدیریت صحیح بوده و می­تواند بازدهی سازمان را افزایش دهد، عملكرد مطلوب مدیریت است؛ كه عمكرد نیز تحت تاثیر عوامل گوناگون از جمله فرهنگ سازمانی، سلامت سازمانی، كارآفرینی، شیوه‌­های تفكر مدیر و بسیاری از عوامل دیگر می‌باشد كه هر كدام به تنهایی می­توانند اثرات مستقیمی را بر نحوه عملكرد مدیر اعمال نمایند. (یانگ[1]، 2011)

به عبارتی دیگر، امروزه سازمان‌­ها ومؤسسات مختلف، آموزش و توسعه منابع انسانی بخصوص مدیران را از حیاتی ترین وظایف خود در راه بهسازی ساختاری و سازمانی تلقی می‌كنند و با توجه به منابع قابل اهمیت آن، سرمایه‌گذاری‌­های بسیاری را در جهت افزایش عملكرد مدیران صورت می­دهند.

از مهمترین عوامل موثر در بهره‌وری، همانگونه اشاره گردید، فرهنگ سازمانی است، «فرهنگ از سازه‌­هایی بشمار می­رود كه به دلیل گستردگی طیف آن، تعاریف متفاوت و كثیری را به خود اختصاص داده است. روت بندیكت (1952) فرهنگ را «یك الگوی اندیشیدن و عمل كردن» تعریف نموده است و لوی استراس فرهنگ را «یك نظام نمادی مشترك می‌داند كه آفریده ذهن انسان» می‌باشد. اتوكلاین برگ یكی از نظریه پردازان برجست­های است كه بر توانایی‌­های اكتسابی تاكید داشته و فرهنگ را مجموعه عادات و توانایی‌­های اكتسابی بشر تعریف می‌نماید. (به نقل ازکیا، 2013)

همانگونه كه مطرح شد فرهنگ به خودی خود طیف وسیعی را در بر گرفته و مقوله‌­های گسترده آن با توجه به سازمان‌­های مختلف متفاوت بوده بگون­های كه هر سازمان فرهنگ خاص خود را شامل می‌باشد. فرهنگ هر سازمان به منزله شخصیت آن سازمان بوده ودر برگیرنده سیستمی از استنباط‌­های مشترك در سازمان مربوطه است. فرهنگ هر سازمان ارزش و اعتقادات خاصی را در بر می‌گیرد و اعضای آن در صدد همسو و همرنگ كردن خود با مشخصه‌­های آن فرهنگ می‌باشند. یكی از اركان اساسی در ارزیابی عملكرد كاركنان، انطباق و هماهنگی عملكرد آن­ها با ویژگی‌­های فرهنگی آن سازمان می‌باشد. بنابراین، هر قدر میان شاخص‌­های فرهنگی یك سازمان و ویژگی‌­های عملكرد اعضای آن سازمان تطابق بیشتری وجود داشته باشد، بستر مناسبی جهت یكپارچگی و وحدت سازمان فراهم می­گردد. این بستر مناسب زمینه‌ساز روابط ایده‌آل و شكوفاسازی استعداد­های بالقوه و همچنین تشكیل یك فرهنگ سازمانی مطلوب و ایجاد كارآفرینی بوده و باعث ارتقاء فرهنگ سازمانی و در نتیجه افزایش عملكرد مدیران می‌باشد.

فرهنگ سازمانی، سیستمی است متشكل از ارزش‌­ها و عقایدی كه در تعامل متقابل با نیروی انسانی، ساختار سازمانی، سیستم كنترل و همچنین هنجار­های رفتاری بوده كه در سازمان بنا نهاده می­شود (کیا، 2013).

بنابراین، فرهنگ سازمانی اهمیت ویژ­های را در راهبرد یك سازمان و عملكرد مطلوب در جهت پیشبرد اهدافش ایفا می‌نماید. بگون­های كه بسیاری از متخصصان اعتقاد دارند كه اهداف سازمان بر محور فرهنگ آن استوار است و اقدامات موثر در استای ارتقای رفتار شغلی، بدون تغییر فرهنگ سازمان و جایگزینی فرهنگی موثر واقع نمی­شود. ازسویی دیگر، كارآفرینی نیز یكی از عوامل موثر بر عملكرد بوده و به عنوان نیروی هدایت كننده برای بنیان‌گذاری ایده‌­های تجاری، بسیج نیرو­های انسانی، منابع مالی و فیزیكی، ایجاد و توسعة بنگاه‌­های تجاری و اشتغال‌زایی است. در تمامی كشورها، پهنه وسیعی ازمشاغل به وسیله بنگاه­های كوچك و متوسط در بخش خصوصی (مشتمل بر شركت‌­های تعاونی) ایجاد شده است. اینگونه تجارت‌­ها یا كسب و كار­ها به طور معناداری به ایجاد مشاغل كمك می‌كند (دفتر بین‌المللی كار، 2004).

براساس نظریه رابینز فرهنگ سازمانی بر مبنای شش بعد مطرح می­شود. این ابعاد تحت عنوان همكاری گروهی، خلاقیت و نوآوری، دقت كاری، بهره‌وری، انگیزه كاری و ارزشگذاری به كارمند تعریف می­شود. با بررسی دقیق وضعیت فرهنگ سازمانی در ابعاد شش گانه می­توان به شناخت دقیق فرهنگ سازمانی و كارآفرینی با عملكرد، راهبرد­های كاربردی را اتخاذ كرده و از این طریق بتوان عملكرد را افزایش داد و سازمان­ها و مراكز آموزشی به وسیلة فرهنگ سازمانی حاكم و كارآفرینی كاركنان، عمكرد مدیران را با هداف مورد نظر هماهنگ سازند.

2.1. بیان مسأله

ابهامات گوناگونی پیرامون عملكرد مدیران در دانشگاه‌­ها وجود دارد. بطوریكه بسیاری از محققان و پژوهشگران مطرح می‌كنند عملكرد از عوامل متعددی تاثیر می‌گیرد كه از آن جمله‌اند: فرهنگ سازمانی، سلامت سازمانی، بهره‌وری، شیوه‌­های تفكر مدیران، شیوه‌­های حل تعارض و بسیاری عوامل دیگر كه می­توانند عملكرد مدیران را تحت تاثیر قرار دهند.

پترز و واترمن[2] (1998)، مطرح می‌كنند كه سازمان‌­های اثربخش و سازمان‌­هایی كه دارای عملكرد مطلوبی می‌باشند، دارای فرهنگ سازمانی قوی بوده كه تناسب محتوای فرهنگ با شرایط محیطی سازمان از اصول آن است و معتقدند كه چنانچه فرهنگ سازمانی قوی باشد، می­تواند عملكرد مطلوبی را به نمایش بگذارد. فرهنگ سازمان چیز­هایی نظیر قابل قبول بودن غیبت، به موقع سركار حاضر شدن و میزان تلاشی را كه یك شخص باید داشته باشد، به كاركنان القا می‌كند (الوانی و دانایی فرد، 1381).

همچنین، در زمینة ارتباط بین كارآفرینی با عملكرد نیز تحقیقات فراوانی صورت گرفته است كه از آن جمله می­توان به تحققیق كولمن و آنتونیوكسی[3] (1983)، اشاره نمود. آن­ها معتقدند كه كارآفرینی در فعالیت‌­های اقتصادی و اجتماعی بسیار موثر بوده و یكی از عوامل موثر در زمینة مشاركت افراد، ارزیابی و پرورش احساس عزت نفس، افزایش مهارت‌­های فردی، اجتماعی و شغلی، توانمندی‌­های بالقوه و نگرش مثبت نسبت به خود و محیط اطراف خود و در نهایت از انگیزه‌­های قوی برای كار، تلاش، كارآفرینی و بازدهی عملكرد مناسب می‌باشد. از این‌رو، یكی از ویژگی‌­های مدیر خلاق و كارآفرین، احساس ارزشمندی و نشان دادن عملكرد بالا در سازمان می‌باشد (شریفی، 1392)

با مروری اجمالی به تحقیقات انجام شده در زمینه عملكرد مدیران و ارتباط آن با سایر متغیر­ها از قبیل فرهنگ سازمانی و كارآفرینی می­تواندریافت كه مدیران كارآفرین و مدیرانی كه از فرهنگ سازمانی متناسبی برخوردار بوده و سازمان را به نفع مطلوبی هدایت می‌كنند، عملكرد مطلوبی را نیز به نمایش گذاشته و اثر بخشی و بهره‌وری فزایند­های را نیز نشان می­دهند.