به منظور شناسایی نماتدهای انگل گیاهی ریزوسفر مزارع خانواده کدوئیان استان خراسان رضوی، طی سال های 1388 ، 1389و 1390 تعداد 54 نمونه خاک از مزارع گیاهان خانواده کدوئیان استان جمع آوری گردید. نمونه های خاک به آزمایشگاه گیاه پزشکی دانشگاه فردوسی مشهد منتقل شده و در دمای 4 درجه سانتی گراد نگهداری شدند.سپس مرحله ی شستشوی خاک ها واستخراج نماتدها با استفاده از روش تغییر یافته تلفیق الک و سانتریفیوژ جن کینز(Jenkins, 1964 ) انجام شد ونماتدهای استخراجی طبق روش دگریس (De Grisse, 1969 ) تثبیت  و به گلیسیرین منتقل شدند. سپس از آنها اسلایدهای میکروسکوپی توسط میکروسکوپ نوری جهت بررسی مشخصات مرفولوژیکی تهیه شد. درنهایت تعداد 1800 نماتد از 54 نمونه خاک،پس از اندازه گیری  های لازم و رسم تصاویر مورد نیاز شناسایی شدند که با استفاده از منابع و کلیدهای موجود توانستند در 23 گونه نماتد متعلق به 15 جنس طبقه بندی شدند که عبارتند از:

 

Aphelenchus avenae, A. isomerus, Basiria graminophila, Boleodorus thylactus, Ditylenchus medicaginis, D. tenuidens, Filenchus cylindricaudus, F. thornei, F. vulgaris, ، Helicotylenchus egyptiensis, H. pseudorobustus, Geocenamus  tenuidens, Irantylenchus clavidorus, ، Merlinius brevidens, ، Meloidogyne javanica ,، Neopsilenchus  magnidens, Pratylenchus coffeae, ، P. thornei, P. neglectus, Psilenchus iranicus, Tylenchorhynchus goffarti, T. solani, Zygotylenchus  guevarai

از بین جنس ها و گونه های شناسایی شده چهارگونه ، Psilenchus iranicus ، F. vulgaris ، Geocenamus tenuidens و  Meloidogyne javanica بیشترین فراوانی را در مزارع استان برخوردار بودند.در ادامه تحقیق، به منظور شناسایی نماتدهای ریشه گرهی مزارع کدوئیان استان تعداد 8 نمونه خاک و ریشه آلوده به نماتد از مناطق مختلف استان جمع آوری گردید. که در این نمونه ها گونه Meloidogyne javanica جداسازی و شناسایی گردید.

 

کلید واژه‌ها: خراسان رضوی،  ریزوسفر ، کدوئیان ، نماتدهای انگل گیاهی

فهرست مطالب

فصل اول. 1

مقدمه و اهمیت تحقیق. 1

1-1-گیاهشناسی خانواده کدوئیان. 1

1-1-1-گیاه شناسی خربزه ، منشأ و تاریخچه. 1

1-1-2-گیاه شناسی خیار، منشأ و تاریخچه. 4

1-1-3-گیاه شناسی طالبی، منشأ و تاریخچه. 3

1-1-4-گیاه شناسی کدو، منشأ و تاریخچه. 3

1-1-5-گیاه شناسی هندوانه ، منشأ و تاریخچه. 4

1-2- نیازهای محیطی خانواده کدوئیان. 4

1-3- بررسی وضعیت سطح زیر کشت، عملکرد و تولید در جهان. 5

1-4- بیماری های مهم کدوئیان. 6

1-5- اهمیت و اهداف تحقیق. 6

فصل دوم. 9

بررسی منابع. 9

2-1- اهمیت نماتد های انگل گیاهی بر روی خانواده کدوئیان. 9

2-2- مطالعات انجام شده در جهان و ایران. 10

فصل سوم. 15

مواد و روش ها 15

3-1- نمونه برداری.. 15

3-2- استخراج نماتدها 18

3-2-1- استخراج نماتدهای کرمی شکل از خاک.. 18

3-3- استخراج ماده های متورم جنس Meloidogyne از ریشه. 19

3-4- کشتن، ثابت کردن و انتقال نماتدها به گلیسیرین خالص…. 20

 
3-5- تهیه اسلاید های میکروسکوپی.. 21

3-5-1- تهیه اسلایدهای دایم از نماتدهای کرمی شکل. 21

3-5-2- تهیه برش از شبکه کوتیکولی انتهای بدن ماده های بالغ جنس Meloidogyne و تهیه اسلاید میکروسکوپی.. 22

3-6- مشخصات مورفولوژیک و مورفومتریک مورد استفاده در تشخیص گونه ها 22

3-6-1- مورفومتری و رسم تصاویر. 24

3-7- جداسازی نماتد های ریشه گرهی و خالص سازی آنها 26

3-8- استخراج DNA ژنومی چند جمعیت از جنس Filenchus : 27

3-8-1-انجام واکنش PCR : 27

3-8-2-روش دستی PCR.. 28

3-8-3- تشخیص فرآورده های PCR.. 29

فصل چهارم. 31

نتایج و بحث.. 31

4-1- نتایج.. 31

4-2- شرح جنس ها و گونه های شناسایی شده 32

4-2-1- جنس         Aphelenchus Bastian,1865. 32

4-2-1-1- گونه      Aphelenchus avenae Bastian , 1865. 32

4-2-1-2- گونه  Aphelenchus isomerus Anderson & Hooper,1980. 33

4-2-2- جنس     Basiria siddiqi,1959. 34

4-2-2-1- گونه     Basiria graminophila siddiqi,1959. 35

4-2-3- جنس            Boleodorus Thorne, 1941. 37

\

4-2-3-1- گونهBoleodorus thylactus Thorne, 1941. 37

4-2-4- جنس       Ditylenchus Filipjev,1936. 39

4-2-4-1- گونه      Ditylenchus medicaginis Wasilewska, 1965. 39

4-2-4-2- گونه      Ditylenchus tenuidens Gritzenko, 1971. 40

4-2-5- جنس       Filenchus Andrassy,1954 (Mey,1961) 42

4-2-5-1- گونه         Filenchus cylindricaudus (wu,1969) siddiqi, 1986. 43

4-2-5-2- گونه        Filenchus thornei (Thorne & Malek,1968)Siddiqi,1986. 44

4-2-5-3- گونه Filenchus vulgaris (Brzeski,1963) Lownsbery ,1985. 46

4-2-6– جنس      Geocenamus Thorne & Malek,1968. 47

4-2-6-1- گونه       Geocenamus tenuidens  , Thorne & Malek, 1968. 48

4-2-7- جنس       Helicotylenchus Steiner, 1945. 51

4-2-7-1- گونه     Helicotylenchus egyptiensis,  Tarjan, 1964. 52

4-2-7-2- گونه Helicotylenchus pseudorobustus (Steiner,1964) Golden ,1956. 53

4-2-8- جنس      Irantylenchus Kheiri, 1972. 55

4-2-8-1-  گونه     Irantylenchus clavidorus,  Kheiri,1972. 56

4-2-9- جنس     Meloidogyne Goeldi, 1892. 57

4-2-9-1-گونه       Meloidogyne  javanica (Treub,1885) chitwood, 1949. 59

4-2-10- جنس     Merlinius  siddiqi, 1970. 61

4-2-10-1- گونه     Merlinius brevidens (Allen,1955) siddiqi,1970. 61

4-2-11- جنس    Neopsilenchus Thorne & Malek, 1968. 63

4-2-11-1- گونه Neopsilenchus magnidens (Thorne,1949) Thorne & Malek, 1968. 64

4-2-12- جنس    Pratylenchus Filipjev, 1936. 66

4-2-12-1- گونه Pratylenchus Coffeae (Zimmermann, 1898)Filipjev & Schuurmans Stekhoven, 1941. 66

4-2-12-2-گونه Pratylenchus neglectus (Rensch, 1924) Filipjev & Schuurmans stekhoven, 1941. 67

4-2-12-3- گونه      Pratylenchus thornei, Sher & Allen ,1953. 68

4-2-13- جنس     Psilenchus, deman, 1921. 70

4-2-13-1- گونه   Psilenchus iranicus, Kheiri,1970. 71

4-2-14- جنس    Tylenchorhynchus, Cobb, 1913. 72

4-2-14-1- گونه    Tylenchorhynchus goffarti, Sturhan, 1966. 74

4-2-14-2- گونه     Tylenchorhynchus solani, Gupta & Uma, 1982. 74

4-2-15- جنس      Zygotylenchus Siddiqi, 1963. 76

4-2-15-1- گونه Zygotylenchus guevarai (Tobar jimenz, 1963) Braun & Loof,1966. 76

فصل پنجم. 79

نتیجه گیری کلی و پیشنهادات.. 79

5-1- نتیجه گیری کلی.. 79

5-2- پیشنهادات.. 79

منابع   81

فهرست جداول

جدول3-1: مکان، زمان و نوع آبیاری در نمونه های خاک جمع آوری شده 16

جدول 3-2: مشخصات ریشه های آلوده به نماتد   Meloidogyneجمع آوری شده 19

جدول 3-3-: اجزاﺀ واکنش PCR برای ژن ITS. 28

جدول 3-4-: برنامه PCR مورد استفاده برای ژن ITS. 29

جدول 4-1: خصوصیات مورفومتریک دوگونه از جنس Aphelenchus (اندازه ها بر حسب میکرومتر). 34

جدول 4-2: خصوصیات مورفومتریک یک گونه از جنس Basiria (اندازه ها برحسب میکرومتر). 36

جدول4-3: خصوصیات مورفومتریکی یک گونه از جنس Boleudorus (اندازه ها بر حسب میکرومتر). 38

جدول 4-4: خصوصیات مورفومتریک دو گونه از جنس Ditylenchus از استان خراسان رضوی(اندازه ها بر حسب میکرومتر). 42

جدول4-5: خصوصیات مورفومتریک سه گونه از جنس Filenchus (اندازه ها بر حسب میکرومتر). 47

جدول4-6: خصوصیات مورفومتریکی یک گونه از جنس  Geocenamus از استان خراسان رضوی (اندازه ها بر حسب میکرومتر). 50

جدول4-7: خصوصیات مورفومتریک دو گونه از جنس Helicotylenchus (اندازه ها بر حسب میکرومتر). 55

جدول4-8: خصوصیات مورفومتریک یک گونه از جنس Irantylenchus (اندازه ها بر حسب میکرومتر). 57

جدول4-9: خصوصیات مورفومتریکی شبکه کوتیکولی انتهای بدن ماده های بالغ و لاروهای سن2، گونه Meloidogyne javanica  از استان خراسان رضوی (اندازه ها بر حسب میکرومتر). 60

جدول4-10: خصوصیات مورفومتریک یک گونه از جنس Merlinius (اندازه ها بر حسب میکرومتر). 63

جدول4-11: خصوصیات مورفومتریک گونه Neopsilenchus magnidens (اندازه ها بر حسب میکرومتر). 65

جدول4-12: خصوصیات مورفومتریک سه گونه از جنس Pratylenchus (اندازه ها بر حسب میکرومتر). 70