فهرست مطالب
چکیده 1
مقدمه 2
بیان مسئله 3
سوالات تحقیق 3
سوال اصلی تحقیق 3
فرضیه اصلی تحقیق 3
سوالات فرعی تحقیق 4
فرضیه های تحقیق 4
پیشینه تحقیق 4
اهداف تحقیق 4
روش تحقیق 5
فصل اول: کلیات، بیان مفاهیم 6
مبحث اول: واژه شناسی 7
گفتار اول: واژگان اصلی 8
بند اول: عقد 8
بند دوم: قرارداد 11
بند سوم: معامله 12
الف: معامله به معنای اعم 13
ب: معامله به معنای خاص 13
ج: معامله به معنای اخص 14
د: عقد، معامله و قرارداد 14
بند چهارم: ایقاع 16
بند پنجم: فسخ 18
بند ششم: انفساخ 20
گفتار دوم: واژگان مرتبط 20
بند اول: انحلال عقد 21
بند دوم: حق واسقاط آن 23
مبحث دوم: منشا پیدایش فسخ و انفساخ 26
گفتار اول: شرط ضمن عقد 26
بند اول: ماهیت اعتباری 27
بند دوم: وابستگی شرط به عقد 28
بند سوم: طرح قانون مدنی برای مطالب شروط ضمن عقد 29
بند چهارم: شرط فاسخ 30
گفتار دوم: حکم قانون 31
بند اول: خیارات معینه 34
بند دوم: حکم قانون به انفساخ عقد در موارد خاص 35
مبحث سوم: شرایط صحت عقد و تعهدات ناشی از آن 35
گفتار اول: شرایط اساسی صحت قراردادها 36
گفتار دوم: قلمرو قرارداد 37
بند اول: تعهدات تصریح شده 39
الف: معلوم و معین بودن موضوع تعهد 40
ب: مقدور بودن موضوع تعهد 40
بند دوم: تعهدات ضمنی 40
فصل دوم: مفهوم فسخ و انفساخ و مقایسه آنها با یکدیگر و مفاهیم مشابه 43
مبحث اول: مفهوم فسخ و انفساخ و مقایسه آنها با یکدیگر 45
گفتار اول: مفهوم فسخ 48
الف) ماهیت ایقاعی داشتن فسخ 49
ب) موجب انحلال عقد شدن فسخ 54
ج) اختصاص داشتن به عقود لازم و تبعی بودن فسخ 58
گفتار دوم: مفهوم انفساخ 59
\ 
الف) ماهیت غیر ایقاعی و عدم نیاز به اراده انشائی 60
ب) موجب انحلال عقد شدن انفساخ 64
ج) شمول امکان انفساخ نسبت به کلیه عقود اعم از جایز و لازم 67
مبحث دوم: مقایسه فسخ و انفساخ با مفاهیم مشابه 69
گفتار اول: مقایسه فسخ و انفساخ با بطلان عقد 69
گفتار دوم: مقایسه فسخ و انفساخ با عدم نفوذ عقد 73
فصل سوم: آثار حاصله از فسخ و انفساخ معامله 76
مبحث اول: آثار فسخ و انفساخ نسبت به گذشته 81
گفتار اول: عدم تسری حکم فسخ و انفساخ نسبت به منافع منفصله 82
گفتار دوم: عدم تسری حکم فسخ و انفساخ نسبت به آثار مالکیت در مدت قبل از فسخ و انفساخ 84
مبحث دوم: آثار فسخ و انفساخ نسبت به آینده 92
گفتار اول: قابل اسقاط بودن فسخ و منتفی بودن بحث اسقاط در انفساخ 96
گفتار دوم: آنی بودن انفساخ و امکان مقید بودن فسخ به مدت زمان خاص 104
نتیجه گیری 108
ارائه پیشنهادها 110
چکیده
فسخ و انفساخ دو عمل حقوقی هستند که با به وقوع پیوستن آن، عقد منحل شده و دیگر به حیات خود ادامه نمی دهد. تفاوت های بسیاری میان فسخ و انفساخ وجود دارد که می توان به مهمترین این تفاوت اشاره کرد که فسخ در عقود لازم اتفاق می افتد ولی انفساخ ممکن است هم در عقود جایز و هم لازم اتفاق افتد از طرف دیگر باید گفت که فسخ ماهیت ایقاعی داشته و ممکن است از طرف یک نفر اعمال شود ولی انفساخ یک حالت قهری داشته که با رخ دادن آن، عقد دیگر حیات خود را از دست داده و نسبت به آینده اثری نمی تواند داشته باشد در فسخ و انفساخ منافع منفصله با خود عقد به شخصی منتقل می شود که به واسطه فسخ و انفساخ مالک مالی می شود ولی منافع منفصله در ید کسی می ماند که تا زمان فسخ وانفساخ از مال موضوع عقد مراقبت ونگهداری کرده است.
کلیدواژه: فسخ، انفساخ، انحلال، منافع، آینده
مقدمه
نیازهای فردی و اجتماعی بشر برای تأمین زندگی مطلوب در سایه امنیت، عدالت و رفاه، وی را وامیدارد تا در راستای تحقق زندگی مورد نظر خود، نهایت تلاش خویش را بنماید. بر آگاهیهای علمی و تحقیقاتی خود بیفزاید و از ساخته های همنوعانش بهره گیرد و سرانجام رفتارهای خود را ضابطه مند سازد.
از این رهیافت است که نهادهای حقوقی شکل میگیرند؛ به این معنا که قواعد حقوقی، ابزاری است برای تأمین آسودگی بشر در راستای نیل به زندگی سالم، آرام و مطمئن، به دور از نگرانیها و تشویشخاطرها. توسعة دانش بشری و سرعت شتابناک پیشبینی ناپذیر آن، رشد و پیشرفت لحظه به لحظة فنآوری، اختراعات و ابداعات روزافزون، دسترسی فوری و آسان به اطلاعات علمی، ارتباطات پیچیده و نامأنوس ملتها، دولتها، فرهنگها و تمدنها، حمل و نقل آسان کالا و مسافر، تشکیل سازمانها و اتحادیههای جهانی و سرانجام جمعیت رو به تزاید انسانی در جامعة جهانی، عواملی هستند که بر گسترة نیازهای انسان میافزایند و نوع آنها را مدام تغییر میدهند. در این رهگذر، نیازهای جدید گاهی سبب تغییر و دگرگونی نهاد های حقوقی تأسیس یافته می شود و گاهی هم موجب تکوین قواعد جدیدتری میگردد. با وجود این، بشر هنوز در خواب غفلت است و تاکنون به آرامش مورد نظر دست نیافته است؛ اما در هر زمان، خود را با این سودا تسکین میدهد که در مسیر رسیدن به مدینة فاضله گام برمیدارد و تا حدودی به آن نزدیک شده است.
بی شک، بیشترین تلاش نوع بشر که شاید بتوان گفت بیش از نیمی از عمر او را دربرمیگیرد (اگر نگوییم همة آن را) در راه تحصیل مال و کسب درآمد است. دست کم این امر از مهم ترین ابزارهای رسیدن به زندگی مطلوب و آسایش خاطر به حساب میآید؛ از این رو عمدة روابط اجتماعی بشر را روابط مالی و اقتصادی تشکیل میدهد. در هر گونه رابطة اجتماعی وی، میتوان رنگ و لعاب اینگونه روابط و تکاپو در این جهت را به نوعی مشاهده نمود؛ حتی در روابط خانوادگی که در قاموس هر ملتی از شخصیترین رابطههاست. از این رو قواعد و قراردادها از مهمترین ابزارهای دست یابی انسان به خواسته های خود می باشد که در این تحقیق سعی می شود بخشی از ماهیت قراردادها وعقود بررسی شود
بیان مسئله
نویسندگان قانون مدنی ایران در تدوین مقررات آن، بیشتر از منابع فقهی و حقوق فرانسه الهام گرفته اند. در ماده 1234 قانون مدنی فرانسه، در بین اسباب سقوط تعهد، نهاد حقوقی با عنوان «شرط فاسخ» پیش بینی شده است. ماده 264 قانون مدنی ایران که به بیان سقوط تعهدی می پردازد منطبق با ماده 1234 قانون مدنی فرانسه است اما ذکری از شرط انفساخ به عنوان یکی از اسباب سقوط تعهد نشده است سوالی که مطرح می شود این است که آیا شرط انفساخ با نظام حقوقی ایران سازگاری نداشته که صراحتا مورد پذیرش قرار نگرفته است، با تحلیل موضوع و بررسی آن در فقه، به نظر می رسد که اگر چنین شرطی به صورتی در عقد درج شود که سبب جهالت در معامله نشود اصولا نباید با مبانی نظام حقوقی ایران منافات داشته باشد در این مقاله صحت و اعتبار شرط انفساخ در فقه امامیه و حقوق موضوعه ایران و شرایط تحقق آن مورد بررسی قرار می گیرد.
سوالات تحقیق
سوال اصلی تحقیق
