مشارکت حقوقی در آئین نامه فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا عبارتست از: تامین قسمتی از سرمایه شرکتهای سهامی جدید ویا خرید قسمتی از سهام شرکتهای سهامی موجود.
بانک ها در جهت افزایش تولیدات در بخشهای مخـتلف صنعت، معدن کشاورزی، مسکن، ساختمان،
خدمات وبازرگانی که به افزایـش عرضه کالا وخدمات منجر خواهد شد، با تامین قسمتی از سر مایه
شرکت های در شرف تاسیس ( جدید ) و یا خرید تعدادی از سهام جدید شرکت های موجود که به
منظور توسعه وتکمیل، اقدام به انتشار سهام جدید بنمایند ویا خرید سهام موجود، مبادرت به مشارکت حقوقی می نماید . .(هدایتی ،رضا،۱۳۸۱ص ۱۶۹)
(۲-۹-۵)- فروش اقساطی:
فروش اقساطی از نوع معاملات نسیه است که در آن مشتری کالای معینی را خریداری کرده تحویل می گیرد. اما قیمت آن به تدریج در فواصل زمانی مشخص می پردازد مطابق قانون عملیات بانکی بدون ربا، بانک ها می توانند به منظور ایجاد تسهیلات لازم جهت استفاده در امور تولیدی وخدماتی سه گروه از کالاهای زیر را تهیه و از طریق فروش اقساطی در اختیار متقاضیان قرار دهند.
الف – مسکن
ب- وسایل تولید، ماشین الات وتأسیسات
ج- مواد اولیه لوازم یدکی وابزار کار
مطابق قانون روش فروش اقساطی بایستی فقط برای تأمین منابع مالی مورد نیاز در امور تولیدی وخدماتی مورد استفاده قرارگیرد نه در مورد بازرگانی و مصارف شخصی(احمدی ، صفرزاده ، ص ۱۰۲،۱۳۸۹)
(۲-۹-۶)- اجاره به شرط تملیک:
طبق آئین نامه قانون عملیات بانکی بدون ربا اجاره به شرط تملیک عقد اجاره ایست که در آن شرط شود مستاجر در پایان مدت اجاره و در صورت عمل به شرایـط مندر ج در قرار داد عین مستاجر را مالک گردد. اجاره به شرط تملیک در بخش های تولیدی، خدماتی، و مسکن کاربرد داد. (بهمنی،غفاری،۱۳۸۹ص۱۳۰)
(۲-۹-۷)- معاملات سلف:
طبق ماده چهارده فصل سوم قانون عملیات بانکی بدون ربا معامله سلف عبارتست از پیش خرید نقدی محصولات تولیدی به قیمت معین به موجب همین آئین نامه بانک ها می توانند به منظور ایجاد تسهیلات لازم جهت تأمین قسمتی از سرمایه در گردش واحدهای تولیدی منحصرا بنا به در خواست اینگونه واحدها مبادرت به پیش خرید محصولات تولیدی آنها نمایند.
(۲-۹-۷-۱)- شرایط محصولات پیش خرید (سلف):
محصولات تولیدی موضوع معاملات سلف باید شرایط ذیل را دارا باشند:
- کالای موضوع معاملات سلف باید از کیفیت مناسب و مطلوب و همچنین بازار فروش خوبی برخور دار باشد.
- کالای موضوع معامله سلف باید هنگام تحویل سهل البیع بوده و فاسد شدنی نباشد. (همان ماخذ،ص۱۳۱)
(۲-۹-۸)- جعاله:
عبارت است از التزام شخص به پرداخت اجرت معلوم در مقابل عملی، و دو نوع خاص وعام تقسیم می شود. و اگر عامل (انجام دهنده عمل )شخصی معین باشد. آن را جعله خاص و اگر کلی و غیر معین باشد، مثل اینکه جاعل بگوید هرکس فلان کاررا برای من انجام دهد این قدر اجرت می دهم آن را جعاله عام می گویند.
در قرارداد جعاله کسی را که ملزم به پرداخت اجرت جعل می شود. جاعل وکسی که انجام عملی را به
عهده می گیرد عامل می گویند. در مواردی که بانک به عنوان عامل انجام عملی را متقبل می شود می توان در قرار داد جعاله دیگری را انجام یا بخشی از عمل را به عامل دیگری واگذار نماید. (احمدی ، صفرزاده،۱۳۸۹ ، ص۱۰۴)
(۲-۹-۹)- مزارعه:
مزارعه یکی از عقـود شرعی است، که به موجب آن یکی از طرفیـن زمینی را برای مدت معین به طرف دیگر واگذار می کند، تا در آن زراعت کند. محصـول را به نسبتی که توافق شده است. بین خود تقسیم کنند، طرف اول را نزارع و طرف دوم را زارع یا عامل گویند.
مزارع می تواند یکی از شیوه های مجاز برای رفع نیازهای سرمایه ای کوتاه مدت و بلند مدت در بخش کشاورزی باشد. کاربرد صحیح و اصولی این سـاز وکار شرعی می تواند، یکی از شـیوه های مجاز برای رفـع نیازهای سرمایه ای کوتاه مدت و بلنـد مدت در بخش کشاورزی باشد، کاربرد صحیح و اصولی این ساز وکار شرعی می تواند، در افزایش بهره وری وتولید محصولات زارعی موثر باشد. (احمدی ، صفرزاده، ۱۳۸۹، ص ۱۰۱)
(۲-۹-۱۰)- مساقات:
مساقات معامله ای است که بین صاحـب درخت و امثال آن با عامـل در مقابل حـصه مشاع معین از ثمره اعم است از میوه برگ وگل وغیره. بانک ها می توانند به منظور افزایش بهره وری وتولید محصولات کشاورزی. باغات ودرختان، مثمری را که مالک عین و یا منفعت آنها باشند و یا به هر عنوان اجازه تصرف و بهره برداری از آنها را کسب نماید به مساقات بدهند. (بهمنی،غفازی ۱۳۸۹،ص۱۳۳)
(۲-۱۰)- انواع تسهیلات از لحاظ مدت:
تسهیلات اعطائی از لحاظ مدت به سه گروه تقسیم می شود. کوتاه مدت، میان مدت، بلند مدت
(۲-۱۰-۱)-تسهیلات کوتاه مدت:
به آن دسته تسهیلات بانکی اطلاق می شود، که حداکثر مدت استهلاک آن یک سال بوده. و برای
مقاصد مصرفی، جبران هزینه های جاری و تأمین سرمایه در گردش موسسات مختلف اقتصادی بکار می رود.
(۲-۱۰-۲)-تسهیلات میان مدت:
این گونه تسهیلات اعطائی که مدت استهلاک آن بیشتر از یکسال وکمتر از پنج سال است بیشتر به منـظور تامـین هزینه های ناشی از جایـگزین کردن ماشین الات و تـجهیزات و یا تکمـیل وتوسعه سرمایه گذاری کوچک مورد استفاده قرارمی گیرد.
(۲-۱۰-۳)- تسهیلات بلند مدت:
تسهیلات اعطائی بلند مدت، تسهیلاتی است که مدت استهلاک آن معمولا بیش از پنج سال بوده و به منظور ایجاد تمام و یا قسمتی از هزینه های طرح سرمایه گذاری ثابت (عمدتا تولیدی که بصورت تأسیس بنا می گردد ) به کار می رود.(بهمنی ،غفاری،۱۳۸۹ ص۱۲۱)
(۲-۱۱)- فعالیتهای مربوط به اعطای اعتبار بدون نقص:
- بانک ها باید تحت شرایط و ضوابط اعطای اعتبارکه به خوبی تعریف شده واز سلامت ورحمت لازم برخوردار باشد فعالیت کنند. این شرایط وضوابط باید بطور شفاف نشان دهنده اهداف بانک در بازار وگویائی آن باشند. درک صحیح از وضعیت وام گیرنده گان ویا طرف های تجاری و همچنین هدف و ساختار اعتبار اعطائی و نیز منابع باز پرداخت آن از الزا مات این شفاف سازی است.
- بایستی محدودیت ها وسقف اعتباری برای افراد، وام گیرنده و طرف ها وگروههای تجاری بهم وابسته تعیین گردد. این امر باید خطرهای مختلف را به شکل قابل ملاحظه و معنی دار چه در حسابهای زیر خط ( خارج از تراز نامه ) بطور کلی در نظر بگیرد.
- اعـطای اعتـبار باید به گونه ای آزاد و مستقل صورت گیرد. خصوصاً در زمینه اعطای اعـتبارات به
شرکت ها و افراد وابسته که بر اساس استثناهای خاصی صورت می گیرد، لازم است که احتیاط و نظارت های لازم خاصی اعمال شود وراهکارهای مناسبی برای کنترل وتخفیف ریسک مربوط به اعطای این نوع اعتبارات که به طور غیر مستقل صورت می گیرد در نظرگرفت.( جمشیدی، حمید ، ۸۱، ص۵)
(۲-۱۲)- نـــــــظارت:
تعریف:
نظارت در لغت به معنی مراقبت در اجرای امور است ودر علوم مختلف از واژه گان معادل دیگری
نیز استفاده می شود. نظارت در عمل، بررسی واعمال روش های معین و مشخص به منظور تحقق اهداف تصویب کننده و انجام اقدامات اصلاحی برای پیشگیری از تکرار احتمالی انحراف ودستیابی به نتایج مورد نظر می باشد.(علیزاده،پورمنش،۸۹،ص۲۵)
الزامات قانونی:
