۳-۷-۳ پایایی پرسشنامه
پایایی[۱۱۴] با این امرسروکارداردکه ابزار اندازه‌گیری در شرایط یکسان تا چه اندازه نتایج یکسانی به دست می‌دهد. به‌عبارت‌دیگر، همبستگی میان یک مجموعه از نمرات و مجموعه دیگری از نمرات دریک آزمون معادل که به‌صورت مستقل بر یک گروه آزمودنی به‌دست‌آمده است» چقدراست؟ به بیان دیگر اگر ابزار اندازه‌گیری را دریک فاصله زمانی کوتاه چندین بار به یک گروه واحدی ازافرادبدهیم نتایج حاصل نزدیک به هم باشد. برای اندازه‌گیری پایایی شاخصی بنام ضریب پایایی استفاده می‌کنیم. دامنه ضریب پایایی از صفرتا ۱+ است. ضریب پایایی صفرمعرف عدم پایایی و ضریب پایایی یک معرف پایایی کامل است. پایای کامل واقعاً به‌ندرت دیده می شودودرصورت مشاهده قبل از هرچیزبایدبه نتایج شک کرد. (حافظ نیا، ۱۳۸۰: ۲۴۵).
برای محاسبه ضریب پایایی ابزار اندازه‌گیری، شیوه‌های مختلفی به‌کاربرده می‌شود. ازجمله:
الف) اجرای دوباره آزمون یا روش باز آزمایی[۱۱۵]
ب) روش موازی یا روش آزمون‌های همتا[۱۱۶]
ج) روش توصیف یا دونیمه کردن آزمون[۱۱۷]
د) روش کودر-ریچاردسون[۱۱۸]
ه) روش آلفای کرون باخ[۱۱۹]
نرم‌افزار spss یکی از نرم‌افزارهای متداول برای تعیین پایایی با یکی از روش‌های فوق (معمولاً روش آلفای کرون باخ) است. (خاکی،۱۳۸۲: ۲۷۵).
برای تعیین پایایی پرسشنامه این تحقیق، پرسشنامه مذکور بر روی ۱۸۶ نفر از تجار، بازرگانان و تولیدکنندگانی که در دوره‌های آموزشی مرتبط با تجارت شرکت کرده بودند اجرا و با بهره گرفتن از نرم‌افزار spss وباروش آلفای کرون باخ انجام شد و ۹۸/۰ به دست آمد و چون این مقدار از ۷/۰ بیشتر است لذا پایایی آن مورد تائید است.
۸-۳ روش‌های تجزیه‌وتحلیل داده‌ها
در تحقیق حاضر پس از جمع آوری داده‌ها و اطلاعات لازم به‌وسیله پرسشنامه و مشاهده، همگی آن ها کدگذاری شده، سپس وارد نرم‌افزار SPSS شدند. برای تحلیل داده‌های عمومی و جمعیت شناختی جمع آوری‌شده از آزمودنی (مانند سن، جنسیت، تحصیلات و…) عمدتاً از آمار توصیفی توسط نرم‌افزار Excel استفاده‌شده ودر ادامه ازآزمون‌های استنباطی زیر استفاده‌شده است:
از آزمون آلفای کرون باخ برای تعیین پایایی پرسشنامه تحقیق (آذر، دانایی‌فرد و الوانی، ۱۳۸۵)
از آزمون ران آزمودن برای مشخص نمودن تصادفی بودن اعضاء نمونه (آذر و مؤمنی، ۱۳۷۹)
از آزمون فریدمن برای رتبه‌بندی ابعاد متغیر (جهانبخش، ۱۳۸۲،۵۷)
از آزمون تحلیل عاملی به‌منظور کاهش سؤالات و دسته‌بندی آن ها در قالب متغیرهای کلان (متغیر مکنون هار اوی، ۱۳۸۶)
از آزمون تی برای مشخص نمودن میانگین میزان به‌کارگیری هر یک از ابعاد (ظهوری، ۱۳۷۸،۲۶۷) و درنهایت از نرم‌افزار لیزرل[۱۲۰] برای تبیین متغیرهای مکنون سه‌گانه مؤثر بر عملکرد آموزش به‌وسیله متغیرهای مشهود در قالب اثرگذاری مستقیم و غیرمستقیم مدل معادلات ساختاری مرتبط استفاده‌شده است (هومن، ۱۳۸۴).
به‌منظور تحلیل استنباطی[۱۲۱] داده‌های به‌دست‌آمده از ابزارهای اندازه‌گیری از روش آماری ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد.
ضریب همبستگی پیرسون که به نام‌های ضریب همبستگی گشتاوری و یا ضریب همبستگی مرتبه‌ی صفر نیز نامیده می‌شود، توسط سر کارل پیرسون معرفی‌شده است. این ضریب به‌منظور تعیین میزان رابطه، نوع و جهت رابطه‌ی بین دو متغیر فاصله‌ای یا نسبی و یا یک متغیر فاصله‌ای و یک متغیر نسبی به‌کاربرده می‌شود. که مبتنی بر کوواریانس دومتغیروانحراف معیارآنهاتنظیم شده است. چندین روش محاسباتی معادل می‌توان برای محاسبه‌ی این ضریب تعریف نمود.
الف) روش محاسبه با بهره گرفتن از اعداد خام:
ب) روش محاسبه از طریق نمره‌های استانداردشده:
ضریب همبستگی پیرسون بین -۱ و ۱ تغییر می‌کند. اگر r=1 بیانگر رابطه‌ی مستقیم کامل بین دو متغیر است، رابطه‌ی مستقیم یا مثبت به این معناست که اگر یکی از متغیرها افزایش (کاهش) یابد، دیگری نیز افزایش (کاهش) می‌یابد؛ مانند رابطه‌ی بین میزان ساعات مطالعه در روز و معدل محصلین. r=-1 نیز وجود یک رابطه‌ی معکوس کامل بین دو متغیر را نشان می‌دهد. رابطه‌ی معکوس یا منفی نشان می‌دهد که اگر یک متغیر افزایش یابد متغیر دیگر کاهش می‌یابد و بالعکس.
زمانی که ضریب همبستگی برابر صفر است نشان می‌دهد که بین دو متغیر رابطه‌ی خطی وجود ندارد.
در مورد سؤال‌های پرسشنامه اگر تعداد پاسخ‌ها به گزینه‌ها به‌طور مساوی توزیع‌شده باشد نشان می‌دهد که فراوانی هیچ گزینه‌ای از دیگر گزینه‌ها بیشتر نیست و این نشان می‌دهد که بین متغیرهای موردبررسی رابطه وجود ندارد برای این منظور از آماره خی دو که به‌صورت به دست می‌آید استفاده می‌کنیم. مقدار e در این فرمول بیانگر مقادیر مورد انتظار و مقدار o نیز نشان‌دهنده فراوانی مشاهده‌شده است که در هر فرضیه توسط نرم‌افزار محاسبه و آورده شده است. چون کلیه آزمون‌ها در سطح ۹۵% انجام می‌شوند لذا است. اگر مقدار خی دو
محاسبه‌شده بیشتر از خی دو موجود در جدول باشد فرضیه پذیرفته‌شده و نتیجه می‌گیریم بین دو متغیر رابطه وجود دارد.
روش متداول نتیجه‌گیری آزمون‌ها در نرم‌افزار SPSS، مقایسه مقدار سطح معنی‌داری یا Sig با مقدار α است. ازآنجایی‌که سطح اطمینان برابر ۰٫۹۵ در نظر گرفته‌شده است لذا مقدار α برابر ۰٫۰۵ است. اگر مقدار Sig از ۰٫۰۵ بیشتر باشد فرضیه رد می‌شود و اگر Sig از ۰٫۰۵ کوچک‌تر باشد می‌توان فرضیه را پذیرفت. در کلیه آزمون‌ها فرضیات به‌صورت زیر است:
فرض صفر (H0): بین دو متغیر رابطه وجود ندارد.
فرض مقابل (H1): بین دو متغیر رابطه وجود دارد.
فصل چهارم
تجزیه‌وتحلیل داده‌های تحقیق
(یافته‌های توصیفی و آزمون فرضیات)
۱-۴ مقدمه:
بر اساس اطلاعات استخراجی تعداد ۱۸۶ نفر از شرکت‌کنندگان که در دوره‌های آموزشی اقدام به تکمیل پرسشنامه کرده‌اند بررسی‌های مقدماتی و همگون شدن اطلاعات از حیث آماری و هم ازلحاظ نوع توزیع موردبررسی دقیق قرار می‌گیرد. تجزیه‌وتحلیل به‌طورکلی عبارت از روشی است که از طریق آن کل فرایند پژوهشی، از انتخاب مسئله گرفته تا دسترسی به یک نتیجه هدایت می‌شود. چون غالب مسائلی که موردپژوهش قرار می‌گیرند خیلی گسترده و وسیع هستند پژوهشگر برای پاسخ‌گویی به مسئله تدوین‌شده و یا تصمیم‌گیری در مورد رد یا تأیید فرضیه‌ای که صورت‌بندی کرده است از روش‌های مختلف تجزیه‌وتحلیل استفاده می‌کند (نادری و سیف نراقی، ۱۳۸۸)
پس از انجام محاسبات لازم اطلاعات، بخشی از طریق آمار توصیفی و بخشی نیز از طریق آمار استنباطی مورد پردازش نهائی قرار گرفت. جداول پس از تائید صحت و درستی پاسخ‌ها ازنظر توزیع و پراکندگی و خارج‌سازی پرسش‌های بی‌ربط و یا بی‌جواب، سایر اطلاعات قابل‌استفاده مورد بهره‌برداری و تحلیل قرار گرفت که ذیلاً اهم نتایج به‌دست‌آمده از تحلیل آماری پرسشنامه‌ها ارائه می‌گردد.
۲-۴ یافته‌های توصیفی[۱۲۲]
۱-۲-۴ جمعیت‌شناسی نمونه
در این قسمت به بررسی ویژگی‌های گروه نمونه می‌پردازیم.
در خصوص دارا بودن کارت بازرگانی تعداد ۱۳۹ نفراز شرکت‌کنندگان در دوره‌های آموزشی دارای کارت بازرگانی و تعداد ۴۷ نفر فاقد آن بوده‌اند. بدین ترتیب ۷۵ درصد افراد موردتحقیق دارای کارت بازرگانی بوده‌اند.
جدول ۱-۴ توزیع فراوانی بر اساس دارندگان کارت بازرگانی
|
دارندگان کارت بازرگانی
|
فراوانی |
