۴-اعلان ادعاهای اغراق آمیزدر مورد استرداد:راه دیگر بیش از حد نشان دادن ادعا برای مالیات های پرداخت شده در مراحل قبلی تولیداست.ساده ترین راه جعل فاکتورهای ساختگی برای خریدهایی است که هرگز صورت نگرفته است (موسوی جهرمی،۲۰:۱۳۸۸).

۲-۱-۲۰- استرداد یا تهاتر اضافه پرداختی مالیات
مالیاتهایی که در مودیان در موقع خرید کالا یا خدمات برای فعالیتهای اقتصادی خود به استناد صورتحسابهای صادره موضوع این قانون پرداخت نموده اند حسب مورد از مالیاتهای وصول شده توسط آنها کسر و یا به آنها مسترد می گردد(قانون مالیات بر ارزش افزوده:ماده ۱۷).
در صورتی که مودیان مشمول حکم ماده ۱۷ در هر دوره مالیاتی اضافه پرداختی داشته باشند (یعنی به هر دلیلی میزان مالیات های پرداختی بابت خرید طی دوره بیشتر از مالیاتهای وصولی در هنگام فروش کالا یا ارائه خدمات باشد)مالیات پرداخت شده به حساب مالیات دوره های بعد مودیان منظور و در صورت تقاضای مودیان ،اضافه مالیات پرداخت شده،توسط سازمان امور مالیاتی مسترد می شود(پناهی،۳۳:۱۳۸۹)
۲-۱-۲۱- اجتناب مالیاتی و فرار مالیاتی
منظور از اجتناب مالیاتی عمال یک سری راه حلها و ترتیبات قانونی توسط افراد در بنگاهها است که بر اساس آن میزان بدهی مالیاتی خود را به حداقل ممکن برسانند. مثلاً فرض کنید که شخصی در بنگاه دولتی مشغول به کار میشود که مالیات ۷ درصدی بر حقوق او تعلق میگیرد وقتی ملاحظه میکند که در یک بنگاه بخش خصوصی نرخ مالیات ۵٫۵ در صد است، تلاش میکند به منظور حداقل کردن مالیات پرداختی به سوی بخش خصوصی برود. یا مثلاً تولیدات صنعتی مالیات بیشتری نسبت به تولیدات کشاورزی دارند، انسانی که بخواهد از پرداخت مالیات کمتری برخوردار شود ممکن است بخشی از فعالیت خویش را مصروف کشاورزی نماید (علاء، ۱۳۷۸:۴۶۵).
اما منظور از فرار مالیاتی نوعی ترتیبات غیر قانونی میباشد جهت حداقل کردن مالیات پرداختی، در حالت اجتناب مالیاتی کار غیر مشروع وخلاف قانون لزوماً صورت نمیگیرد، تنها میزان دریافت دولت کاهش مییابد. ولی در فرار مالیاتی ضمن اینکه مالیات دریافتی دولت کاهش مییابد یک عمل خلاف قانون انجام شده است (علاء،۴۶۶:۱۳۷۸).
۲-۱-۲۲- تاریخچه فرار مالیاتی
تاریخ کتابی است که (به قول ویل دورانت) آن را همیشه باید از سینه باز کرد و این سخن در باب تاریخ حقوق و قوانین و قواعد قضایی ، اجتماعی و اقتصادی همه جوامع بشری و از جمله تشکل های اجتماعی ساکنان فلات ایران از پیش آریاییان تا تشکیل دولت ماد نیز صادق است ؛ چرا که ما هیچ اطلاعات دقیق و درستی از جوانه های آغازین نظام های اقتصادی ، حقوقی ، قانونی و قضایی این تشکل های نیمه مدنی /نیمه وحشی که نه به صورت جامعه های منسجم بلکه جماعت و عشیره و دهکده در گوشه و کنار این سرزمین کهن به شکل پراکنده می زیستند ، نداریم . تاریخ حقوق ، بخشی عمده از تاریخ تمدن است و آگاهی از سیر تطول و تکامل تمدن ، مستلزم درک درستی از نهادهای حقوقی مختلف در اعصار و قرون گذشته است(امین،۱۳۸۲: ۷۴).
به طور کلی ادوار حقوق مالی در ایران را به سه دوره تقسیم باید کرد :
۱- ازآغازتاریخ تاسقوط ساسانیان(ایران باستان)،۲-ازشکست ساسانیان تا انقلاب مشروطیت (عصراسلامی)۳-ازانقلاب مشروطیت تاانقلاب اسلامی۱۳۵ش/۱۹۷۹م.(دوره جدید)(امین،۱۳۸۲:۲۶)
گفتار اول : فرار مالیاتی در ایران باستان
هر چند با توجه به تحولات سیاسی و دگرگونی های اجتماعی می توان تاریخ حقوق ایران را نیز به ادوار ریزتری هم تقسیم کرد . اندیشمندان اطلاعات چندانی از حقوق اداری و مالیه عمومی در عصر پیش آریاییان ندارند . اما در اسطوره ی جمشید کیانی(به گزارش بخش “وندیداد” اوستا آمده است که جمشید برای سکنای مردم ، غاری (به درازای یک میدان اسب) ساخت و لذا مسلم است که لااقل عده ای از مردم با نظمی معین برای ساختن این غار دراز به بیگاری گرفته شده اند و همین الزام به مشارکت و کار گروهی نوعی ساده از مالیه عمومی بوده است( امین ، ۱۳۸۲: ۷۴).
قانون نامه ی حمورابی معروف به مجمع القوانین که اقتباسی از قوانین مصوب دنگی پادشاه اور (در حدود ۲۲۰۰ ق م)محسوب می شود ،بسیار دقیق و منقح است، و در زمینه های گوناگون حقوقی همچون میراث ، ازدواج ، تجارت ، مسئولیت مدنی ، رشوه دادن به قاضی ، تجاوز به حقوق دیگران ، مالیات و…احکام مفصل و پیشرفته داشت .
به گزارش هردولت در اوایل عصر هخامنشی ، مالیات به مفهوم دقیق این اصطلاح وجود نداشته است و در زمان کورش و کمبوجیه ، مردم ایران به جای مالیات منظم ، پیش کش ها و هدیه هایی به شاه می داده اند و افرادی که از دادن پیش کش طفره میرفتن  مورد توجه و  لطف پادشاه و درباریان قرار نمی گرفتند( ایرانشهر، ۱۳۷۰ : ۱۲۱)
داریوش اول نرخ مالیات ها را که پیش از او به اداره ساتراپ ها و پادشاهان منطقه ای نوسان زیادی داشت ،به طور دقیق و مقطوع ، معین و مشخص کرد.و وی نخستین ممیزی در جهان را تشکیل داد . نظام مالیاتی داریوش"توزیعی"بود در صورت عدم پرداخت مالیات که اکثرا ناشی از عدم توان افراد بود، برای آنها جریمه هایی را قرار میدادند(و در این زمان برای اثبات دعوی ها به گواهی،سوگند یا آزمایش ایزدی (داوری خدایان) متوسل می شدند(امین، ۱۳۸۲:۸۸).
اما در دوران سلوکیان به دلیل درگیری همیشگی در جنگ ها، پادشاهان مالیاتهای سنگینی بر ساکنان قلمرو خود بستند و در صورت طفره رفتن مردم از دادن مالیات آنها را با خشونت از مردم وصول می کردند.زمان ساسانیان عایدات شاه با نظم و ترتیبی معین در ظرف زمانی مشخص سالانه و مصلانه از مردم گرفته و به دولت مرکزی پرداخته می شد و برای جلوگیری از فرار مالیات ،انوشیروان دستور داد که مردم کشور را سرشماری کنند و سپس افرادی را که از جهت طبقاتی و سنتی مشمول مالیات سرانه می شدند را به چهار دسته مختلف تقسیم کرد و بر اساس این گروه بندی برای هر دسته مالیات سرانه مقطوعی معین کرد ، در این دوران به مالیات املاک مزروعی “خراگ” می گفته اند.در این نظام کشت ورزان قبل از تقسیم محصول ، حق تصرف در آن را نداشتند . در این دوره به علت وجود معافیت های مالیاتی مخصوصا برای کشاورزانی که قدرت آباد کردن زمین را نداشتند بیشتر مردم به فرار مالیاتی دست یازیده اند (امین، ۱۳۸۲: ۱۵۶ )
ولی بر عکس در دوره اردشیر بابکان مالیات های سنگین را از مردم بر داشتند.فردوسی نیز به هنگام گزارش خدمت های  وی  می گوید :
تهی دست را مایه دادی بسی                   بدو شاد کردی ، دل هر کسی
خراج اندر آن بوم برداشتی         زمین کسان خوارنگذاشتی(فردوسی،۱۳۵۳)
گفتار دوم : فرار مالیاتی در عصر اسلامی
در عصر پیامبر در پی تشریع زکات ، این مالیات های شرعی از مودیان اخذ و بلافاصله میان نیازمندان صرف می شد و هرگاه افراد از دادن مالیات گریزان بودند مالیات ها با توسل به قهر وصول می گردید. در عصر خلفای راشدین فی ء (شامل خراج و جریمه) ، انفال ، خمس از جمله مالیاتهایی بودند که از مردم گرفته می شد .نظام حقوقی اسلام به سنت ادیان ابراهیمی زکات اموال را به صورت مالیات شرعی به همه پیروان اسلام ( بی آن که هیچ طبقه ای را از پرداخت آن معاف کند )فرض کرد . میزان آن با موافقت مودی و پیشوای مسلمانان تعیین می شد، امام علی در نهج البلاغه زکات و نماز را برای مسلمانان موجب تقرب به خداوند خطاب می کند و دادن مالیات اسلامی را موجب دوری مسلمان از آتش دوزخ می داند . خداوند در قران می فرماید:
و اقیموا الصلوه و اتو الزکاه و ما تقدموا لانفسکم من خیر تجدوه عند الله ان الله بما تعملون بصیر
نماز را به پا دارید و زکات بدهیدوهر کارخیری را که برای خود می فرستید نزد خداوند آن را خواهید یافت . به راستی خداوند به تمام اعمال شما آگاه است (سوره بقره آیه ۱۱۰).
از نظر اسلام عدم پرداخت زکاه باعث مال اندوزی می شود و سرانجام با ناکامی و محرومیت از دنیا می رود و با طغیان و سرکشی پرونده اش بسته می شود ، مگر آنکه خود را اصلاح کند و اختیار هوای نفس را بدست عقل بسپارد و خویشتن را از سرکشی و طغیان برهاند.در آغاز پیغمبر اسلام هر گونه صلاح می دانست اموال را تقسیم می فرمود و منظور ازاینکار بیشترتعدیل ثروت و مساوات بود و وادار کردن غیر مسلمانان که بدین اسلام بگروند( گرکانی، ۵۳:۱۳۸۰)
امام علی علیه السلام در اواخر سال ۳۵ قمری در حوزه ی مالیه دست به اصلاحاتی زد چنان که دربعضی متون شیعی ،امام علی علیه السلام را موسس فن استیفاء خوانده اند.( گرکانی،۱۹۶:۱۳۸۰) در این زمان از مردم ایران علاوه بر مالیات های خراج و جزیه ، مالیات هایی به نام نوروز ، مهرگان ، دستمزد ماموران مالیات ، مخارج مامورین دولتی ، کرایه ی خانه ، مالیات عروسی هم گرفته می شد و در صورت عدم پرداخت مالیات و یا فرار از مالیات امین قاضی به نمایندگی از قاضی به امور این افراد می پرداخت چرا که امنای قاضی وظیفه نظارت و سرپرستی امور مالی را داشته اند (طبری،۳۹۸۱:۱۳۶۷).
اینکار تا زمان عمر ادامه داشت تا اینکه یکی از مرزبانان ایران که در مدینه حضور داشت ، پیشنهاد کرد که عمر ایوانی تاسیس کند و کلیه دخل و خرج را بدون ذره ای کم و کاست ثبت و ضبط کند تا بدین گونه از فرار مالیات اسلامی هم جلوگیری شود . عمر این پیشنهاد را پذیرفت بدین گونه از سال ۱۵ هجری به تشکیل دیوان بیت المال (خزانه )اقدام شد و از آن زمان اداره ی کارهای دیوان بدست ایرانیان و برسم ایرانی اداره می شد . (امین،۱۹۱:۱۳۸۲).
در صدر اسلام آنچه از غیر مسلمانان گرفته می شد خراج و جزیه بود و مسلمانان خمس و زکاه میپرداختند . پس از عبد العزیز خلیفه های دیگر در گرفتن خراج شدت عمل به خرج داده و از جور و ظلم مردم خودداری نمی کردند و میزان مالیاتها افزایش یافت اما در زمان عباسیان دریافتند که بمالیات گیری نیاز دارند و بهتر است برای وصول مالیات یک راه و پایه شرعی درست کنند تا مردم بدلخواه و رغبت به خلیفگان تازی مالیات بپردازند و از مالیات گریزی مردم جلوگیری کنند و به فرهنگ سازی مالیات بپردازند و مردم پرداخت مالیات را از وظیفه دینی خود بدانند .
در عصر مغول ، با توجه به این که نظام حکومتی از آغاز تا مدت ها دارای طبیعت نظامی و بیابانی نه دیوانی و شهر نشینی بود ، اخذ مالیات ، جنبه ی غارت و چپاول داشت و عمال حکومت به رعیت تعدی بسیار می کردند .رشید الدین فضل الله نیز می گوید : مالیات ها اغلب به ستم اخذ می شد و محصلین مالیات دو برابر آنچه را که به حکم دیوان مورد مطالبه بود ، از مردم به زور می گرفتند ، در حالی که به خزانه ی مملکت اندکی و یا هیچ باز می گرداندند و در نتیجه خزانه همیشه خالی بود و به همین دلایل ، غازان خان دستور ممیزی جدیدی را صادر کرد . (رشیدالدین،۲۱۴:۱۳۶۸).
در سر تا سر عصر مغول و ایلخانان ، نرخ مالیات برای توده ی مردم بسیار سنگین بود و بدتر آن که ماموران مالیاتی ، مالیات های مأخوذه را دوباره و مکرر از مردم طلب می کردند و آن ها را با فشار و تعدی از مردم می گرفتند . لذا در بسیاری از موارد مردم ، روستاها را برای فرار از شر ماموران مالیاتی خالی می کردند .در این دوره ما با نمونه های بیشماری از اجتناب مالیاتی روبه رو شدیم.نادرشاه در سالهای پایانی سلطنت خود بر مردم ایران مالیات های سنگینی وضع کرد و جهت جلوگیری از فرار مالیاتی ، “دفترها"ی استیفا را” از روی ممیزی مهندسین با کمال دقت وغورسی مرتب و منظم نمود .از کریم خان و جانشینان او تاثیر چندانی در زمینه مالیه عمومی دیده نشده است . وی برای وصول مالیات و جلوگیری از فرار مالیات  نهایت احتیاط را مبذول می داشت تا به تعبیر مورخان دیناری به نقد یا حبه ای به جنس افزون از میزان مقطوع مالیاتی از مودیان به هیچ عنوان گرفته نشود . برای حصول این منظور در عصر او در آغاز هر سال ، از همه ی حکومتگران و کارگزاران هر شهر در “دیوان اعلی"(یعنی در تشکیلات دیوانی کریم خان)التزام نامه ای رسمی می گرفتند که به موجب آن حکام و عمال شهرهای دور و نزدیک با حضور امام جمعه ، قاضی و شیخ الاسلام تعهد می کردند که بی برات و سند مکتوب که به مهر رسمی رسیده باشد ، دیناری و حبه ای از رعایا به عنوان مالیات صادرات و عوارض نگیرند . در دوران قاجار نخستین کسی که به لقب مستوفی الممالک ملقب شد ، میزرا کاظم مستوفی الممالک آشتیانی (وزیر دیوان استیفاء فتح علی شاه قاجار )بود ، این منصب و لقب پس از او در خاندان وی موروثی شد. ناصرالدین شاه یکی از مستوفیان کارآمد(میرزا هدایت الله پدر دکتر محمد مصدق) را با عنوان “وزیر دفتر به تصدی و کفالت وزارت مالیه گماشت که البته مقصود از “دفتر” همان"دفتر(یا دیوان)استیفا” بود(مصدق،۵۴:۱۳۶۵).
مهمترین وظیفه مستوفیان حفظ محاسبات دولت و تنظیم کتابچه ی دستورالعمل والیان ایالت ها و حاکمان شهرهای مستقل (مثل استراباد و زنجان) و جلوگیری از فرار مالیات بود . سعیدی سیرجانی در کتابش درباره ی مجازاتهای مختلفی که در دوران پیش از مشروطیت در ولایات جنوبی ایران جهت فرار از مالیات رایج بوده از جمله بستن و فلک کردن ، سر بریدن ، دم توپ گذاشتن ، شرحه شرحه کردن ، شکم پاره کردن ، خراب کردن خانه ، …اشاره کرده و وی می نوسید که مباشر بلوک کوار را به جهت فرار از مالیات« به مبلغ پانزده تومان» حکومت چوب زیادی به او زده اند که قریب به موت است. (سعیدی سیرجانی،۹۸:۱۳۷۰).
گفتار سوم :فرار مالیاتی در دوران جدید
جنبش مشروطیت موجب تحولات عمیقی در همه ی شئون سیاسی ، اجتماعی و اقتصادی ایران از جمله حقوق اداری ، مالیه عمومی و نظام استیفا شد . مهمترین این تحولات ، الزام دولت به تنظیم بودجه ی سراسری کل کشور در هر سال و لزوم تصویب آن از سوی مجلس شورای ملی بود ؛ در حالی که تا قبل از مشروطیت ، امر استیفا از تنظیم کتابچه ی دستورالعمل استانداران و فرمانداران کل و مفاصا حساب آنان تجاوز نمی کرد . دومین تحول عمده ی دیگر پس از مشروطیت ، پایان دادن به نظام مقاطعه کاری در گردآوری مالیات ها بود.برابر اصل ۱۸ قانون اساسی"تسویه امور مالیه و تعدیل بودجه ” در اختیار مجلس شورای ملی قرار گرفت . به علاوه متمم قانون اساسی طی اصول ۹۴ تا ۱۰۳ به مالیه عمومی پرداخت. (راوندی،۸۴:۱۳۶۸).
قانون اساسی همچنین” دیوان محاسبات” را که اعضای آن به وسیله ی مجلس باید تعیین می شدند مامور “معاینه و تفکیک محاسبات اداره ی مالیه و تفریغ حساب کلیه محاسبین خزانه ” قرار داد تا مخصوصا نظارت و مواظبت کند که “هیچ یک از فقرات مخارج معینه در بودجه از میزان مقرر تجاوز ننموده تغییر و تبدیل نپذیرد و هر وجهی در محل خود به مصرف برسد “(راوندی،۸۵:۱۳۷۶).
اعضاء دیوان محاسبات همچنین به حکم همان اصل ۱۰۲ موظف شدند که اوراق سند خرج محاسبات کلیه ادارات دولتی را گرد آوری کرده و صورت کلیه محاسبات مملکتی را به انضمام ملاحظات خود به مجلس شورای ملی تسلیم کنند . (راوندی،۸۵:۱۳۶۸).
همزمان با این تحول قانونی ، از جهت فنی و علمی نیز مطالعاتی در زمینه ی مالیه عمومی انجام شد و کتاب ها و رساله هایی در این باب تألیف و منتشر شد که یکی از مهم ترین آنها کتاب اصول و قواعد و قوانین مالیه تألیف دکتر محمد مصدق است . کتاب مذکور که کهن ترین متن مکتوب پس از مشروطیت درباره ی مالیه عمومی است. تحول جدیدی در مالیه عمومی از ۱۲۸۹ ش/۱۹۱۰ با پیشنهاد استخدام مورگان شوستر آمریکایی به سمت خزانه دار کل به وجود آمد . مورگان شوسترآمریکایی که به تصویب مجلس شورای ملی برای سر و سامان دادن به مالیه ایران و ایجاد یک خزانه نوین برای ایران استخدام و وارد ایران شده بود. شوستر پس از تاسیس خزانه داری کل برای ایران و اعلام این واقعیت که تا ایرانیان عادت به دادن مالیات؛ به میزان واقعی نکنند این کشور از بدبختی و دشواری ها خارج نخواهد شد یک واحد پلیس مالیات و حافظ خزانه داری مرکب از عده ای ژاندارم تشکیل داده بود که روس ها با این کار او هم موافق نبودند . شوستر پیشنهاد کرد که (مانند ایران) تعلل در پرداخت مالیات جریمه سنگین و تقلب در آن کیفر زندان و سلب القاب (سلطنه ، دوله و…) داشته باشد(عاقلی،۷۸:۱۳۷۶).
دولت وقت روسیه که نمی خواست وضع مالی دولت ایران سروسامان یابد و استقراض از خارج با بهره سنگین و دادن امتیازهای سیاسی دیگر را متوقف سازد، هشتم آذرماه سال ۱۲۹۰ به ایران یک اولتیماتوم سه ماده ای تسلیم کرد که ماده اول آن اخراج شوستر و ماده دیگرش خودداری از استخدام خارجی بدون جلب موافقت قبلی روسیه و انگلستان بود . شوستر پس از بازگشت به آمریکا در کتابی که منتشر ساخت بضابطه مند نبودن  و مدیریت غیر علمی و در نتیجه وجود بی نظمی در ایران آن زمان و مداخلات خارجی را به وضوح تشریح کرده است و تاکید بر آن دارد که دادن مالیات در ایران باید به صورت یک عادت ملی درآید و تا مسئله مالیات حل نشود مسائل دیگر ایران از میان رفتنی نخواهد بود . پس از آن ، حسن پیرنیا مشیرالدوله در دوران نخست وزیری خود لایحه ی تشکیلات وزارت مالیه را که شخصا تنظیم کرده بود را به مجلس شورای ملی پیشنهاد نمودکه پس از سقوط دولت او در زمان صدارت عین الدوله به تصویب مجلس رسید . مجلس شورای ملی در اسفند ۱۲۸۹ قانون محاسبات عمومی را در ۵۷ ماده و قانون دیوان محاسبات را در ۱۴۱ ماده تصویب کرد (عاقلی،۷۹:۱۳۷۶).
رضا شاه که به افزایش درآمد دولت علاقه مند بود ، نخست ، درسال ۱۳۰۸ شمسی پس از توقیف وزیر مالیه (نصرت الدوله فیروز)، پست وزارت مالیه را زیر نظر رئیس الوزراء قرار دادو سپس در سال ۱۳۰۹ دو قانون مهم یکی راجع به حق الثبت و مالیات وسائل نقلیه و دیگری راجع به مالیات بر شرکت ها و تجارت و اصناف و دلال و حق العمل کار و وکلای دادگستری و پزشکان به تصویب مجلس رسانید .پس از سقوط رضاشاه پهلوی در شهریور ۱۳۲۰، دولت ایران در بهمن ۱۳۲۱ دوباره دکتر آرتور میلسپو را برای تصدی سمت رئیس کل دارایی ایران از آمریکا دعوت و در اسفند همان سال لایحه ی اختیارات ، او را به مجلس تسلیم کردند. مجلس لایحه ی مذکور را در اردیبهشت ۱۳۲۲ و لایحه ی متمم دیگری را که استخدام شصت نفر مستشار آمریکایی را برای خدمت در وزارت دارایی اجازه می داد در آبان ۱۳۲۲ تصویب کرد . (عاقلی،۸۴:۱۳۷۶).
یک سال بعد هنگامی که دکتر میلسپو در اول آبان ۱۳۲۳ به استناد اختیارات مصوب خود ، ابوالحسن ابتهاج رئیس بانک ملی ایران را از کار برکنار ساخت و طی بخشنامه ای متذکر شد که امضای وی را معتبر نشناسند ، ابوالحسن ابتهاج در پاسخ ، به استناد اساسنامه بانک ملی ایران ، اقدام دکتر میلسپو را خارج از اختیارات قانونی او خواند و چون این اختلاف به هیأت وزیران منتقل شد ، دولت ایران نظر میلسپو را نپذیرفت و لذا لایحه لغو اختیارات او را به مجلس داد که در ۱۸ دی ۱۳۲۳ به تصویب مجلس رسید و لذا میلسپو ، از شغل خود استعفا داد و استعفای او در ۱۹ بهمن ۱۳۲۳ به تصویب مجلس رسید (عاقلی،۳۷۳:۱۳۷۶).
این قانون بلافاصله پس از خاتمه ی مأموریت میلسپو اصلاح شد و سرانجام قانون مالیات جامعی در تیر ۱۳۲۸ جانشین آن گردید .ملی شدن صنعت نفت ایران دردوران زمامداری دکتر محمد مصدق ، تحریم خرید نفت ایران از سوی انگلیس ، صدور قرضه ی ملی از سوی دولت دکتر مصدق و روی آوردن به اقتصاد بدون نفت همه به جای خود در تاریخ حقوق اداری و مالی ایران نقش داشت . پس از کودتای ۲۸ مرداد و امضای قرارداد کنسرسیوم ، مهم ترین قانون مالیاتی کشور در عصر محمد رضا شاه پهلوی به سال ۱۳۳۵ تصویب شد و انواع سه گانه ی مالیات بر درآمد ، مالیات بر دارایی و مالیات غیر مستقیم برقرار گردید . در این زمان برای جلوگیری از فرار مالیاتی حقوقدانان معتقد به وضع مقرراتی راجع به فرار مالیاتی بودند که در ماده ۱۹ قانون اصلاح قانون مالیات بردرآمد مصوب ۱/۴/۱۳۳۷، تبصره‌ای به ذیل ماده ۳۲ قانون مالیات بردرآمد مصوب ۱۳۳۵ اضافه شد، که در آن برای اولین بار مجازات حبس در قوانین مالیاتی آورده شد. بالاخره در سال ۱۳۴۲ لایحه تأسیس سازمان تشخیص مالیات به تصویب رسید و با تصویب قانون مالیاتهای مستقیم در سال ۱۳۴۵ نظام نوین مالیاتی ایران ریزی شد وقانون گذار در ماده ۱۴۵ متذکر می شود «هر کس به قصد فرار از پرداخت مالیات به دفاتر و اسناد و مدارکی که برای تشخیص مالیات ملاک عمل می‌باشد و برخلاف حقیقت تهیه یا تنظیم شده استناد نماید به حبس تأدیبی از سه ماه تا دو سال محکوم خواهد شد، تعقیب و اقامه دعوی علیه مرتکبین نزد مقامات صالحه قضایی از طرف وزیر دارایی به عمل خواهد آمد»و تا سال ۱۳۵۷ سه بار مورد اصلاح و تجدید نظر جامع قرار گرفت.(رزاقی،۳۰:۱۳۸۳) پس از انقلاب، قانون مالیاتهای مستقیم مصوب سال ۱۳۴۵ متناسب با ساختارهای سیاسی و اجتماعی کشور، تغییر و تحولات بسیاری داشت و بیشترین اصلاحات آن مربوط به سال ۱۳۶۶ است». و ماده ۲۰۱ مورد اصلاح قرار گرفت بدین شرح « هر کس به قصد فرار از پرداخت مالیات از روی علم و عمد به تراز نامه و حساب سود و زیان یا به دفاتر و اسناد و مدارکی که برای تشخیص مالیات ملاک عمل می باشد و برخلاف حقیقت تهیه یا تنظیم شده استناد نماید به حبس از سه ماه تا دو سال محکوم خواهد شد. مدیر یا مدیران مسوول اشخاص حقوقی که به علت خودداری از انجام تکالیف مقرره راجع به تسلیم اظهارنامه و ترازنامه و حساب سود و زیان و دفاتر و اسناد ومدارک باعث تشیخص درآمد اشخاص مذکور به کمتر از میزان واقعی گردند و این امر به موجب اسناد و دلایل محرز شود مشمول مجازات مقرر دراین ماده خواهند بود لایحه اصلاحیه این قانون در سال ۱۳۷۶ به مجلس ارائه شد و در اواخر سال ۸۰ (۲۷/۱۱/۱۳۸۰) به تصویب رسید. متن زیر جایگزین ماده ۲۰۱ می شود و یک تبصره به آن الحاق می گردد.هرگاه مؤدی به قصد فرار از مالیات از روی علم و عمد به ترازنامه و حساب سود و زیان یا به دفاتر و اسناد و مدارکی که برای تشخیص مالیات ملاک عمل می باشد و بر خلاف حقیقت تهیه و تنظیم شده است استناد نماید یا برای سه سال متوالی از تسلیم اظهارنامه مالیاتی و ترازنامه و حساب سود و زیان خودداری کند علاوه بر جریمه ها و مجازات های مقرر در این قانون از کلیه معافیت ها و بخشودگی های قانونی در مدت مذکور محروم خواهد شد.تبصره – تعقیب و اقامه دعوی علیه مرتکبین نزد مراجع قضایی از طرف رئیس سازمان مالیاتی کشور به عمل خواهد آمد» (رزاقی،۳۱:۱۳۸۳).
با تشکیل سازمان مالیاتی در سال ۸۱ به استناد بند الف ماده ۵۹ قانون برنامه سوم توسعه،عطفی
درنظام مالیاتی ایران بوجود آمد(وزارت امور اقتصادی و دارایی ,۱۳۸۱).
۲-۱-۲۳- فرهنگسازی مالیاتی
نباید فرهنگسازی در امر مالیات فراموش شود، چرا که میزان شناخت مردم از قوانین و مقررات مالیاتی و اداری و همچنین میزان شناخت کارمندان ادارات به حقوق مردم و قوانین مالیاتی و اداری بر روند توسعه عدالت اجتماعی و در نهایت توسعه اقتصاد تأثیر مثبت میگذارد.(سازمان امور مالیاتی کشور،۱۳۹۱)
فرهنگ سازی در کشوری که اقتصاد آن به شدت نامتوازن و در بسیاری از موارد غیرکلاسیک است و خرطوم تورم عصاره توان معیشتی مردم کم درآمد و امنیت اقتصادی جامعه حقوقبگیر را، میبلعد، بسیار اهمیت دارد.
در جامعهای که صاحبان نقدینگیهای کلان که عموما هم تولیدکننده نیستند و همچنین کارتلهای اقتصاد زیرزمینی، پشیزی مالیات به دولت نمیدهند، مدیریت کردن برای تحقق عدالت به صورت عملی در پروسه اخذ مالیات از سودهای سرسامآور، نیاز مبرم به اطلاع رسانی جامع و مستمر، تعمیق فرهنگ مالیاتی جامعه و تحولات ساختاری دارد. (سازمان امور مالیاتی کشور،۱۳۹۱)
۲-۱-۲۴- عوامل موثر در ایجاد فرهنگ مطلوب مالیاتی
این عوامل را می‌توان به دو دسته درون‌سازمانی و برون‌سازمانی تقسیم نمود:
الف) عوامل درون‌سازمانی
۱ .نگرش مدیران ارشد مالیاتی نسبت به فرهنگ مالیاتی؛

شدت امواج.
۱-۱-۱۶-۲ اثر امواج بر فرآیندهای جذب
آشفتگی‌های ناشی از امواج در اثر اعمال فشارهای مکانیکی باعث ریزتر شدن ذرات می‌شود. این عمل، علاوه بر نمایان کردن مکان‌های جذبی جدید می‌تواند باعث افزایش فرایند انتقال جرم در داخل فرورفتگی‌ها و برآمدگی‌ها شود (نوسکایا^[۳۸] و همکاران، ۱۹۹۹).
۱-۱-۱۶-۳ اثر امواج بر فرآیندهای واجذبی
یکی از مراحل مهم در فرایند جذب به منظور استفاده مجدد از جاذب‌ها بحث کاهش (احیا) آن‌ ها می‌باشد. بسته به حالت روش مورد نظر، روش‌های متفاوتی برای بازیابی مجدد جاذب‌ها وجود دارد.

اگر ماده جذب شونده گاز باشد از روش‌های زیر برای بازیابی مجدد جاذب‌ها استفاده می‌شود.
دستگاه‌های مستقیم گرم کننده (بسن و همکاران، ۲۰۰۱).
واجذبی الکتروشیمیایی^[۳۹] (فاچینگر^[۴۰]، ۱۹۹۷ ؛ چمیل^[۴۱] و همکاران، ۱۹۹۹ ؛ گمب^[۴۲]، ۲۰۰۲ ؛ کورنینگ^[۴۳]، ۱۹۹۵).
واجذبی اکسایش و کاهش (سالدن^[۴۴] و همکاران، ۲۰۰۱).
واجذبی توسط امواج ماکرویو^[۴۵] (والتر^[۴۶]، ۱۹۹۲ ؛ متاکساز^[۴۷]، ۱۹۹۶).
ولی در فاز مایع از:
کاهش حرارتی،
کاهش شیمیایی،
کاهش زیست شناختی^[۴۸]،
کاهش توسط سیال‌های فوق بحرانی^[۴۹]،
برای کاهش جاذب‌ها استفاده می‌شود (بسن، ۲۰۰۳).
۱-۱-۱۶-۴ امواج التراسون و انتقال جرم
وقتی التراسون روی دستگاهی اعمال می‌شود حباب‌های شکاف حباب صوتی ناپایدار نه تنها در لایه اطراف ذرات، بلکه در درون فرورفتگی‌ها و برآمدگی‌ها نیز ایجاد می‌شوند. برخورد مکرر میکروجت‌ها همراه با امواج شوکی فشار بالا با سطح باعث کاهش لایه مرزی جاذب و خوردگی‌های سطوح خارجی و دیواره‌های درون ذرات می‌شود. این عمل در نهایت به واسطه افزایش انتقال جرم درون فرورفتگی‌ها و برآمدگی‌ها باعث افزایش فرایند جذب می‌شود (جیان بینگ و همکاران^[۵۰]، ۲۰۰۶ ؛ انتظاری و همکاران، ۲۰۰۶ ؛ انتظاری و همکاران ۲۰۰۵). به عنوان نتیجه گیری کلی از این بحث می‌توان گفت امواج التراسون با اعمال شرایط مناسب در واکنش‌های مختلف از طریق انتقال جرم درونی و خارجی، باعث افزایش سرعت و توانایی جذب می‌شود.
۱-۲ بیان مسأله
خواص چسب‌ها را می‌توان متناسب با کاربردش کنترل کرد. انواع مختلفی از مونومرها، روش‌های فرآینددهی و افزودنی‌ها را می‌توان طی پلیمریزاسیون امولسیونی به کار برد که این امر فرایند را انعطاف پذیر می‌سازد. می‌توان محصولات متنوعی با خواصی ویژه تهیه کرد. پلیمریزاسیون امولسیونی تولید ذراتی با خواص ویژه و کنترل شده شامل اندازه، ترکیب، شکل شناسی و وزن مولکولی را امکان‌پذیر می‌سازد (هارکینز^[۵۱]، ۱۹۵۰).
در اغلب پلیمریزاسیون‌های دیگر، سرعت پلیمریزاسیون با جرم مولکولی رابطه‌ی عکس دارد. برای رسیدن به سرعت پلیمریزاسیون بالا به مقدار زیادی آغازگر نیاز است. مقدار زیاد آغازگر از طرفی باعث تشکیل پلیمرهایی با جرم مولکولی پایین می‌شود. با وجود این، در پلیمریزاسیون امولسیونی در نتیجه جدایی رادیکال‌های ناشی از توزیع آن‌ ها در داخل ذرات پلیمر شونده مجزا از هم، احتمال بالا بودن سرعت پلیمریزاسیون و جرم مولکولی به طور همزمان وجود دارد. به علاوه، ویسکوزیته ذاتی پایین چسب‌ها این امکان را فراهم می‌آورد که سرعت انتقال حرارت طی پلیمریزاسیون بالا باشد. جریان یافتگی آن نیز در سطح پیش ماده روکش داده شده عالی باشد. سپس می‌توان آب را به سرعت طوری تبخیر کردکه ذرات بتوانند در اثر به هم پیوستن یک فیلم پلیمری پیوسته تشکیل دهند. روکش‌های پلیمری امولسیونی برپایه‌ی آب از نظر زیست محیطی بهتر از روکش‌های بر پایه‌ی حلال‌اند. مقررات زیست محیطی رها شدن ترکیبات آلی فرار در محیط را محدود می‌کند. این مقررات استفاده از پلیمرهای بر پایه‌ی حلال را منع می‌کند (هارکینز، ۱۹۵۰).
حال سوال این است که آیا می‌توان شیرابه‌های بر پایه‌ی آب را برای انجام کارهای مشابه با روش‌های بر پایه‌ی حلال اما بدون داشتن پیامدهای زیست محیطی طراحی نمود؟
۱-۳ ضرورت و اهمیت انجام پژوهش
یکی از زمینه‌های مهم کاربرد رزین‌های اکریلیک امولسیونی چسب‌ها می‌باشند. این چسب‌ها شامل: چسب‌های حساس به فشار برای نوار چسب‌ها، برچسب‌ها، لامینت و ساخت انواع فیلم‌ها، چسب‌های بسته بندی برای پیوندهای تحت فشار و گرما، چسب‌های با استحکام چسبندگی بیشتر برای اتصال روکش‌ها، فیلم‌ها و ورقه‌ها به تخته، پارچه و دیگر مواد و ساخت چسب‌های برای پوشش پشت فرش‌های با تراکم بالا، سرامیک، کاشی‌ها و … است. در ساخت رزین اکریلیک ویژگی‌های فیزیکی پیکربندی پلیمر مثل دمای انتقال شیشه‌ای^[۵۲] پلیمر‌ها و مقاومت محیطی، به خصوص رفتار انحلال پذیری و مقاومت در مقابل نور و مواد شیمیایی مسأله‌ای خاص می‌باشد. البته مسأله اصلی میزان چسبندگی ماده ساخته شده است (بارد، ۲۰۰۵).
دمای انتقال شیشه‌ایی نخستین ویژگی است که در کاربرد رزین‌های اکریلیک باید ملاحظه شود. این دما برای چسب‌های حساس به فشار باید بسیار پایین باشد که در محدوده دمایی بین Cº۲۰- تا Cº۵۰- قرار می‌گیرد. حلالیت در حلال‌ها نیز برای شیرابه اکریلیک یک مسأله‌ی مهم است. این مسأله با توجه به جنس مونومرهای به کار رفته در ساختار رزین، این که مونومرها آب گریز یا آب دوست باشند متفاوت است. مسأله مهم در شیرابه‌ها مقاومت محصول نهایی نسبت به حلال‌ها، نور، بازها و اسیدها می‌باشند (بارد، ۲۰۰۵). جدول ۱-۱ دمای انتقال شیشه‌ای و هم چنین خواص مقاومتی انواع مونومر‌های مورد استفاده در ساختار رزین‌های اکریلیک را نشان می‌دهد.
جدول ۱- ۱ دمای انتقال شیشه‌ای و خواص مقاومتی انواع مونومرها و پلیمرهای مربوطه (نیربارد، ۲۰۰۵).

طرح تحقیق: طرح پژوهش حاضر به صورت مقایسه ای است که در این پژوهش، پژوهشگر با مطالعه یک گروه و مقایسه آن با گروهی که فاقد آن ویژگی است به کشف علل پدیده مورد نظر در تحقیق می پردازد.
جامعه آماری :
در پژوهش حاضر جامعه آماری عبارت است کلیه زنان شاغل و خانه دار در شهرستان ابهر هستند در سال ۱۳۸۸ می باشد.
نمونه آماری: نمونه آماری پژوهش حاضر عبارتند از: ۳۰ نفر از زنان شاغل و خانه دار شهرستان ابهر که به صورت تصادفی انتخاب شد بدست آمده است که ۱۵ نفر از زنان شاغل و ۱۵ نفر از زنان خانه دار تشکیل داده است.
ابزار پژوهشی:
ابزار پژوهشی مورد استفاده برای تحقیق سلامت روانی استفاده از پرسشنامه (scl90) بوده است که برای ارزشیابی علائم روانی توسط پاسخگو گزارش می شود به کار می رود.

روش اجرا :
برای اجرای آزمون ابتدا نیاز به پرسش نامه داریم که پرسش نامه حاضر به صورت میدانی و از طریق پرسشنامه (آزمون سلامت روانی) scl90 می باشد که آن را بین سی نفر نمونه آماری توزیع کردم و از زنان شاغل و خانه دار خواستم که با دقت سوالات را بخوانند و زمینه ای که مد نظرشان است انتخاب کنند (این پرسشنامه ها توسط خودم توزیع گردیده است که سپس از تکمیل پرسشنامه ها توسط خانمهای شاغل و خانه دار آنها را جمع آوری کرده و براساس مقیاس زیر نمره شده است)
هیچ
کمی
تا حدودی
زیاد
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل آماری داده ها
تجزیه و تحلیل ماری داده ها:
در این تحقیق جامعه آماری از کلیه زنان شاغل و غیر شاغل شهرستان ابهر می باشد که ۳۰ تو به صورت تصادفی انتخاب شده است و از پاسخ تست ها از آمار توصیفی و استنباطی استفاده می کنیم.
در آمار توصیفی از جدول فراوانی و نمودار روی دو نمونه زنان شاغل و خانه دار استفاده شده است و در آمار استنباطی نیز از  استفاده شده پس از طریق آزمون و در نظر گرفتن سطح معنی داری ۵/۰ (یا فاصله اطمینان ۹۵%) دو فرض زیر را بررسی می کنیم:
۱ ) فرض اول می گوید: بین زنان شاغل و زنان خانه دار از نظر سلامت روانی تفاوتی وجود ندارد؛
۲ ) فرض دوم می گوید: شغل تاثیر مستقیمی در سلامت روانی زنان دارد؛
که پس از محاسبه از طریق  محاسباتی که خودتان از روی جدول بدست آوردیم. و پس از مقایسه آن با  جدول نتیجه را بدست آورده ایم.
سوال۱ ) زنان شاغل
۱ ) آیا از دسته گذشته تا به امروز در محلی که کار می کنید دچار سردرد شده اید؟

۱-۳-۱ درد شکمی
۱-۳-۲ ملاحظات عمومی
درد شکمی به دلیل آسیب ارگان های داخل شکمی در ساختمان های سوماتیک جدار شکم یا بیماری های خارج روده ای ایجاد می شود. درد احشایی زمانی که اعصاب داخل روده آسیب را شناسایی می کنند بدون میلین هستند و حس درد به وسیله آنها مبهم، گنگ، با شروع کند و بدون محل مشخص است. بعضی از محرک ها مانند پریستالتیسم طبیعی و عوامل شیمیایی و اسمزی مختلف این رشته ها را تا حدی فعال می کنند و باعث احساس نسبی فعالیت های طبیعی روده ای می شوند. درد احشایی بدون توجه به نوع محرک، زمانی که مدت و شدت محرک از حد آستانه فراتر رود احساس می شود. اگر آستانه درد در درجات پایین تر فعال شود تحریکات غیر دردناک به صورت ناراحتی مبهم و در موارد شدیدتر این رشته ها درد را حس می کنند. فعالیت بیش از حد سیستم حسی در شکم ممکن است عامل بعضی از دردهای شکمی مانند درد عملکردی شکمی باشد. (۲)
درد سوماتیک بر خلاف درد احشایی در اثر آسیب جدار شکم ایجاد می شود. ساختمان های سوماتیک شامل پریتوئن جداری، فاشیا، عضلات و پوست جدار شکم است. برخلاف درد مبهم و بدون محل مشخص که از آسیب احشایی منشاء می گیرد، رشته های دریافت کننده حس سوماتیک میلین دار هستند و می توانند به سرعت تحریکات دردناک و کاملاً موضعی را منتقل کنند. هنگامی که فرآیندهای داخل شکمی گسترش می یابند و باعث التهاب یا آسیب به پریتوئن یا دیگرساختمان های سوماتیک می شوند، درد احشایی و بدون محل مشخص به درد سوماتیک و کاملاً موضعی تبدیل می شود. در آپاندیست حاد رشته های دریافت کننده حس احشایی در مراحل اولیه عفونت فعال می شوند. هنگامی که فرایند التهابی گسترش یافته و پریتوئن جداری را درگیر می کند، درد حادتر شده و معمولاً در ربع تحتانی و راست شکم لوکالیزه می شود. این حالت را درد سوماتوپاریتال می نامند.
درد ارجاعی حس دردناکی در یک ناحیه از بدن است که به دور از منبع واقعی درد قرار دارد. علت فیزیولوژیک این حالت فعال شدن سلول های حسی سوماتیک در طناب نخاعی است که به علت سیگنال های شدیدی که توسط رشته های عصبی آوران احشایی به همان سطح از طناب نخاع آورده می شوند به وجود می آید.محل انتشار درد بر اساس محل آسیب احشایی قابل پیش بینی است. درد احشایی قلبی به قطعات سوماتیک T_1-5 در سمت چپ همراه می شود، درد معده به ناحیه اپی گاستر و خلف استرنوم و درد کبد و پانکراس به ناحیه اپی گاستر منتشر می شود. درد کیسه صفرا اغلب به ناحیه ای در پایین اسکاپولای راست منتشر می شود. راه های سوماتیک که با اعصاب آوران احشایی روده کوچک تحریک می شوند بر نواحی در دور نافی تاثیر می گذارد و ضایعه در کولون سبب درد انتشاری در ناحیه زیر ناف می شود.
۱-۳-۳ درد حاد شکمی
ویژگی های تمایز دهنده: درد حاد شکمی ممکن است ناشی از یک فرایند جدی داخل شکمی مانند آپاندیست یا انسداد روده ای باشد یا اینکه منشا آن خارج از روده مانند پنومونی لوب تحتانی یا سنگ مجاری اداری باشد. همه حملات دردهای حاد شکمی نیاز به مداخله اورژانسی ندارند. آپاندیست باید در اسرع وقت رد شود. ارزیابی باید موثر، به اندازه کافی متمرکز و سریع باشد. تنها تعداد کمی از بچه هایی که با درد حاد شکمی مراجعه می کنند واقعا نیاز به جراحی اورژانس دارند. بیمارانی که نیاز به جراحی دارند باید از مواردی که می توان آنها را به صورت محافظه کارانه کنترل کرد جدا شوند. (۲)
ارزیابی تشخیص اولیه: نحوه برخورد تشخیصی با درد حاد شکمی در جدول ۱-۱ نشان داده شده است. با بهره گرفتن از شرح حال و معاینه فیزیکی می توان به سرنخ های تشخیصی مهمی پی برد. زمان شروع درد می تواند کمک کننده باشد. وقایعی که به صورت واضح و ناگهانی تظاهر می کنند مانند عبور یک سنگ، سوراخ شدن یکی از احشاء، یا انفارکتوس معمولاً به صورت ناگهانی شروع می شوند. در مواردی که علت درد عفونت یا موارد التهابی باشد مانند آپاندیست و IBD، درد معمولاً به صورت تدریجی شروع می شود.
معمولاً گروهی از تست های استاندارد برای درد شکمی انجام می شوند. معمولا یک سری رادیوگرافی های شکمی نیز گرفته می شود. ممکن است بررسی های رادیوگرافی دیگری نیز برای تشخیص علل خاص مورد نیاز باشند. اگر معاینه و یافته های آزمایشگاهی به نفع آپاندیست باشند ولی هنوز شک به تشخیص وجود داشته باشد می توان با CT اسکن آپاندیس را مشاهده کرد. اگر شرح حال و یافته های دیگر احتمال انواژیناسیون را مطرح می کنند ممکن است اولین انتخاب برای تشخیص و درمان آن انمای پنوماتیک (هوا) یا با باریم باشد که با بهره گرفتن از فشار هیدروستاتیک درمان می شود . (۲)

جدول ۱-۱٫ برخورد تشخیصی با درد شکمی حاد

لامبرت^[۱۲۱] و دولاهیت^[۱۲۲] (۲۰۰۶) در پژوهشی به بررسی این موضوع پرداخته‌اند که مذهب چگونه می‌تواند به پیش‌گیری، حل و مغلوب ساختن تعارض زناشویی کمک کند. آن‌ ها ۵۷ زوج از سه مذهب (یهود، مسیحیت و اسلام) در دو ایالت کالیفرنیای شمالی و نیوانگلند انتخاب نموده‌اند. نتایج بررسی آن‌ ها نشان می‌دهد که مذهب می‌تواند در سه جهت به فرایند حل تعارض کمک کند: ۱٫ حل تعارض، ۲٫ پیش‌گیری از وقوع مشکل، ۳٫ آشتی در روابط.
هانسون^[۱۲۳] و لندبلند^[۱۲۴] (۲۰۰۶) در پژوهشی نشان دادند که آموزش مهارت‌های ارتباطی و حل تعارض به زوجینی که در تعاملات زناشویی مشکل داشتند، باعث بهبود روابط زناشویی زوجین و کاهش تعارضات و افزایش سلامت روان در آنان می‌گردد.
وینسنت^[۱۲۵]، ویشز^[۱۲۶] و گری^[۱۲۷] (۲۰۰۶) در پژوهش خود یک تحلیل رفتاری از فرایند حل تعارض زوجین آشفته و غیر آشفته کردند. نتایج حاکی از آن بود که زوجین آشفته در مقایسه با زوجین غیر آشفته به میزان بیشتری از رفتارهای تعارض منفی و به میزان کمی از رفتارهای حل تعارض مثبت استفاده می‌کنند.
بکستر^[۱۲۸] و همکاران (۲۰۰۵)، در پژوهشی بیان داشتند که جهت‌گیری همنوایی زیاد، تعاملات و الگوهای ارتباطی با اجتناب از تعارض ارتباط دارد.
هانلر^[۱۲۹] و گنکوز^[۱۳۰] (۲۰۰۵)، در ترکیه پژوهشی با هدف بررسی اثرات مذهب بر رضایت زناشویی انجام دادند که نتایج نشان داد مذهب اثر عمده‌ای بر رضایت زناشویی دارد.
هنری و میلر (۲۰۰۴)، تحقیقی به منظور بررسی مشکلات زناشویی در میانه عمر و میزان اثر آن‌ ها بر رضایتمندی زناشویی انجام داده اند. نتایج این تحقیق نشان داده است که رایج‌ترین مشکلات عبارت بودند از: موضوعات مالی (۲۷%)، موضوعات جنسی (۸/۲۳%)، شیوه‌های برخورد با کودکان (۳/۱۵%)، صمیمیت عاطفی (۷/۱۸%)، تمیز کردن منزل (۱۸%)و ارتباط (۳/۱۵%).
شرکات^[۱۳۱] در بررسی خود در سال ۲۰۰۴ نشان داد که اختلاف دینی درخانواده‌ها موجب بروز مشکلات برای ازدواج می‌شود که منجربه کاهش رضایتمندی و افزایش تعارضات زناشویی و طلاق می‌شود.

سیلارز^[۱۳۲] و همکاران (۲۰۰۴)، بیان می‌کنند که رضایت مندی زناشویی برای آن دسته از زوج‌هایی که تاکید بر اتکا متقابل و نزدیکی دارند با سطوح بالای در میان گذاشتن اطلاعات همبستگی دارد، در حالی که رضایتمندی زناشویی برای آن دسته از زوج‌هایی که تاکید بر استقلال و دوری دارند، به نحو مثبتی با اجتناب از تعارض و کشمکش همبستگی دارد.
میلر، یورگاسن، سندبرگ و وایت (۲۰۰۳)، تحقیقی با هدف بررسی مشکلات زناشویی زوج‌ها در مراحل مختلف دوره زندگی انجام داده اند. این تحقیق چهارده زمینه مشکل بالقوه را بررسی کرده است. که عبارتند از: نحوه ارتباط، برخورد با بچه‌ها، تمیز کردن منزل، مسائل نقش جنسیتی، مسائل مالی، مسائل جنسی، موضوعات معنوی، صمیمیت عاطفی، خشونت، تعهد، ارزش‌ها، نامادری و ناپدری بودن، تصمیم گیری و فعالیت‌های اوقات فراغت. نتایج این تحقیق نشان داده است، مسائلی که اغلب بعنوان مشکل ذکر شده اند، صمیمیت عاطفی، مسائل جنسی و تصمیم گیری است و شایع ترین مشکلات گزارش شده، نحوه ارتباط و مسائل مالی بودند.
بال^[۱۳۳]، آرمیستید^[۱۳۴] و آستین^[۱۳۵] (۲۰۰۳)، رابطه میان ابعاد مذهب را با عزت نفس، فعالیت‌های جنسی و کارکرد روان‌شناختی مورد بررسی قرار دادند. آن‌ ها الگویی از روابط را میان متغیرهای مذکور به شرح ذیل گزارش دادند. نوجوانان در سطوح مختلف خودپیروی مذهبی از لحاظ فعالیت‌های مذهبی از لحاظ فعالیت‌های جنسی و عملکرد روان شناختی تفاوت معنی داری نشان ندادند. نوجوانان مذهب گرا از عزت نفس بالاتری برخوردار بودند، اما از لحاظ عملکرد روان شناختی و فعالیت‌های جنسی تفاوت معنی داری بین آن‌ ها وجود نداشت.
نتایج پژوهش ساندرا و هوگای (۲۰۰۳)، در بررسی رابطه معنویت و رضایت از زندگی زنان آفریقایی آمریکایی نیز، نشان داد که زنان سطح تعصب مذهبی بالاتری نسبت به معنویت داشتند که همبستگی معنی داری با رضایت از زندگی داشت و معنویت به عنوان متغیری بود که در رضایت از زندگی زنان آفریقایی در میان‌سالی علی‌رغم سن، درآمد و سطح تحصیلات نقش داشت.
ماهانی^[۱۳۶] و دیگران در تحقیقی در سال۲۰۰۲ در تحقیقات خود به این نتیجه رسیدند که دین موجب افزایش مشارکت کلامی و کاهش پرخاشگری کلامی و در نهایت موجب رضایتمندی از زناشویی می‌شود.
سارگلو^[۱۳۷] (۲۰۰۲)، در پژوهشی بیان داشت که الگوهای ارتباطی با درونی شدن هر چه بیشتر ارزشهای اخلاقی و مذهبی ارتباط دارد.
کوئرنر^[۱۳۸] و فیتزپاتریک^[۱۳۹] (۲۰۰۲)، در پژوهشی نشان داده اند که جهت‌گیری مذهبی با هویت یابی نوجوانان ارتباط دارد.
ﻣﻄﺎﻟﻌﺎت دادلی- گرانت، ‌هالپرن و کاسلو (۲۰۰۱) ﻧﺸﺎن ﻣﻲدﻫﺪ ﻛﻪ ﺗﻌﺎرﺿﺎت ﺧﺎﻧﻮاده در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ ﺗﻌﺎرﺿﺎت ﺟﺎﻣﻌﻪ اﺳﺖ.
مولینز^[۱۴۰]، بروت، براکت^[۱۴۱]، و هریسون^[۱۴۲] طی مقاله‌ای در سال ۲۰۰۱ به بررسی رابطه دین و ازدواج پرداختند. نتایج نشان که دیندار بودن به طور معناداری با سازگاری زناشویی رابطه دارد. آن‌ ها معتقد بودند که اثر دیندار بودن برازدواج در گروهی که مسن تر هستند اساسی تر و بیشتر است.
تحقیق دیگری که توسط باتلر و اتل(۲۰۰۱)، در مورد نقش مذهب و نیایش بر روی زوج‌های مذهبی انجام پرداختند. آن‌ ها دریافتند که این زوج‌ها عبادت و گرایش‌های مذهبی را به عنوان یک رویداد آرامش‌بخش مهم قلمداد می‌نمایند و برای حل مشکلات سازشی خود در زندگی از عقاید مذهبی کمک می‌گیرند. همچنین، این زوج‌ها اظهار داشتند که انجام عبادات مذهبی باعث کاهش احساسات خصمانه و واکنش‌های هیجانی منفی می‌شود. از طرف دیگر، عبادات، رفتارهای ارتباطی، مشارکتی و همدلانه با دیگران را افزایش می‌دهد.
در تحقیقی که فیس و تامکو درسال ۲۰۰۱ بر روی زوج‌هایی که به طور متوسط ۹ سال از ازدواج آنان می‌گذشت انجام دادند ملاحظه گردید، زوج‌هایی که به مراسم مذهبی در روزهای تعطیل مقید هستند دارای رضایت زناشویی بیشتری می‌باشند.
مولیگان^[۱۴۳]، جورجیو^[۱۴۴]و ریس ـ اورتیز ^[۱۴۵](۲۰۰۰)، گزارش کردند که در بررسی‏شان درباره ۱۵۵ مرد، فعالیت مذهبی درونی (مثل دعا، خواندن کتاب مقدّس) به طور معناداری با رضایت از زندگی، رابطه مثبت دارد. رابطه مثبت بین مذهب و بهزیستی روانی عمومی در طول پیوستار پیر شدن انسان آشکار است.
فابریکاتور و همکاران (۲۰۰۰)، در مطالعات خود دریافتند که معنویت بر رضایت مندی کلی تاثیر می‌گذارد. معنویت شخصی به طور موثقی، رضایتمندی بیشتر از زندگی را پیش بینی می‌کند.
استوارتز^[۱۴۶] (۲۰۰۰) اظهار نمود ابراز احساسات که از جمله مهارت‌های ارتباطی می‌باشد که بر رضایت زناشویی مؤثر است.
جمع بندی
با مطالعه پیشینه نظری و پژوهشی مشخص می شود که مذهب در حل ابعادی از تعارض(حل تعارض، پیش‌گیری از وقوع مشکل، آشتی در روابط) تاثیر دارد و هم چنین افرادی که اعتقادات مذهبی قوی تری دارند، سازگاری بهتری با موقعیت‌های زندگی دارند. پژوهش‌گران توانسته‏اند به یک ارتباط مثبت، بین سطوح بالای‏ باورهای مذهبی و سلامت بهتر دست ‏یابند و برخی نیز بر وجود یک رابطه علّی تأکید کرده‏اند، بدون آن‌که هنوز شواهد قاطعی به سود این موضع‏گیری به دست آمده باشد. از سوی دیگر، برخی‏ از پژوهش‌های مروری به ناپایداری نتایج حاصل از ارزشیابی‌های مرتبط با دین‌داری با دیدگاه فاعلی‏ فرد درباره سلامت خویشتن دست یافته‏اند(دادستان، ۱۳۸۵).
فصل سوم
روش تحقیق
۳-۱- مقدمه
به طور کلی هر تحقیق ابتدا در پی طرح مساله یا مشکلی مطرح می شود که سوالات زیادی را در ذهن محقق ایجاد می کند و موجب پیدایش فرضیاتی می شود. پژوهش‌گر با جمع آوری اطلاعات و آمار مورد نیاز و تجزیه و تحلیل آن‌ ها، به پاسخ به سوالات پژوهشی و تایید و یا رد فرضیات مطرح شده می پردازد. لذا جمع آوری اطلاعات و چگونگی تجزیه وتحلیل آن‌ ها از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است و به عنوان یک مقوله از فرایند علمی است که نظریه ها در قالب آمار و ارقام علمی تجلی می یابد، ثمره آن به صورت کمی جلوه گر شده و مدل نظری تحقیق قابل سنجش و محاسبه می شود. به همین منظور در این فصل با در نظر گرفتن هدف تحقیق، روش تحقیق مشخص شده و با انتخاب جامعه آماری و نمونه مشخص و توزیع پرسشنامه به جمع‌ آوری اطلاعات پرداخته تا بتوان روابط بین متغیرهای تحقیق را از دیدگاه شرکت کنندگان در مطالعه کشف و شناسایی کرد.
۳-۲- روش تحقیق
تحقیق حاضر از آن جهت که به بررسی و شناخت بیشتر روابط میان متغیرها در شرایط موجود می‌پردازد در دسته تحقیقات توصیفی قرار می گیرد. در تحقیقات توصیفی می توان ویژگی‌های جامعه مورد مطالعه را از طریق بررسی پیمایشی یا نظر سنجی ارزیابی نمود.
از سوی دیگر در تحقیق حاضر محقق سعی نموده است تا با انتخاب یک جامعه آماری و نمونه مشخص، روابط میان متغیرهای تحقیق را از دیدگاه شرکت کنندگان در مطالعه کشف و شناسایی کند. نهایتاً این‌که تحقیق حاضر را می‌توان در دسته تحقیقات همبستگی قلمداد کرد. تحقیقات همبستگی شامل کلیه تحقیقاتی است که در آن سعی می شود رابطه بین متغیرهای مختلف با بهره گرفتن از ضریب همبستگی کشف و یا تعیین شود (دلاور، ۱۳۷۶).
در این مطالعه، محقق با بهره گرفتن از آزمون ضریب همبستگی به تجزیه و تحلیل همبستگی بین جهت‌گیری مذهبی، تعارضات زناشویی و الگوهای ارتباطی زوجین شرکت کننده پرداخته است.
۳-۳- جامعه آماری، اندازه نمونه و روش نمونه گیری تحقیق
جامعه آماری عبارت است از مجموعه ای از افراد یا واحدها که دارای حداقل یک صفت مشترک باشند. جامعه آماری تحقیق حاضر شامل کلیه زوجین شهر بندرعباس است.
نمونه تحقیق با بهره گرفتن از فرمول کوکران، (N=z²pq/d²=(1. 96)²(0. 5*0. 5)/(0. 57)²=300) تعداد ۳۰۰ نفر محاسبه شد. روش نمونه گیری در این پژوهش به صورت نمونه گیری در دسترس می باشد.
۳-۴- روش جمع آوری اطلاعات
روش جمع آوری اطلاعات در پژوهش حاضر میدانی و ابزار مورد استفاده، پرسشنامه‌های جهت‌گیری مذهبی(آلپورت)، تعارضات زناشویی(MCQ) و الگوهای ارتباطی(CPQ) می باشد. پرسشنامه یکی از روش‌های بسیار متداول در گردآوری اطلاعات میدانی است که امر گردآوری اطلاعات را در سطح وسیع، امکان پذیر می‌سازد. در تحقیقات توصیفی و نیز تحقیقاتی که از گسترده جغرافیایی زیادی برخوردار باشد یا افراد جامعه آماری و نمونه آن زیاد باشند معمولاً از روش‌های پرسشنامه ای استفاده می شود. روش پرسشنامه ای محتاج پیش‌بینی‌ها و برنامه‌ریزی‌ها و تدارک امکانات و نیروی انسانی قابل ملاحظه ای است که محقق باید از وجود آن‌ ها اطمینان خاطر داشته باشد.
مطالعات نظری در ادبیات جهت‌گیری مذهبی، تعارضات زناشویی و الگوهای ارتباطی زوجین با راهنمایی اساتید بزرگوار توسط محقق دنبال شد. در این راستا از کتاب‌ها و مقالات لاتین و فارسی تخصصی که به موضوع پرداخته بودند استفاده شد. دستیابی به این منابع تخصصی از طریق شبکه اینترنت و کتابخانه های دانشگاه‌ها صورت پذیرفت. اطلاعات مربوط به اندازه‌گیری داده های تحقیق با پرسشنامه‌های معتبر جهت‌گیری مذهبی(آلپورت)، تعارضات زناشویی(MCQ) و الگوهای ارتباطی(CPQ) جمع آوری گردید.
۳-۵- ابزار تحقیق
ابزار مورد استفاده در این تحقیق پرسشنامه‌های جهت‌گیری مذهبی(آلپورت)، تعارضات زناشویی (MCQ) و الگوهای ارتباطی (CPQ) می باشد.
پرسشنامه جهت‌گیری مذهبی (آلپورت): آلپورت و راس در سال ۱۹۵۰ این مقیاس را برای سنجش جهت‌گیری‌های درونی و برونی مذهب تهیه کردند. در مطالعات اولیه ای که بر این مبنا صورت گرفت، مشاهده شد که همبستگی جهت‌گیری برونی با درونی ۲۱/۰ است (آلپورت و راس، ۱۹۶۷).
در این مقیاس، گزینه ها عبارتند ۱ تا ۱۲ که جهت‌گیری مذهبی برونی را می سنجند از کاملا مخالف تا کاملا موافق می باشد. به این صورت که گزینه اول ( الف) کاملا مخالف، گزینه دوم (ب) تقریبا مخالف، گزینه سوم (ج) تقریبا موافق و گزینه چهارم (د)کاملا موافق را تشکیل می دهد و در ۹ ماده بعدی یعنی شماره های ۱۳ تا ۲۱ که جهت‌گیری مذهبی درونی را اندازه گیری می کند، پاسخ ها بر عکس است یعنی گزینه اول ( الف) را کاملا موافق، گزینه دوم (ب) را تقریبا موافق، گزینه سوم (ج) را تقریبا مخالف و گزینه چهارم (د) را کاملا مخالف در بر می گیرد (مختاری، ۱۳۸۰). این آزمون در سال ۱۳۷۸ ترجمه و هنجاریابی شده است که روایی آن در سطح مناسبی بوده است. در این پژوهش همسانی درونی آن با بهره گرفتن از ضریب آلفای کرونباخ، ۶۱۱/۰ محاسبه شده است.
پرسشنامه تعارضات زناشویی(MCQ): این پرسش نامه که دارای ۵۴ سوال است ۷ بعد تعارضات زناشویی را می سنجد که شامل خانواده و دوستان (سوالات ۱، ۸، ۱۵، ۲۱، ۲۳، ۲۹، ۳۲، ۳۷، ۴۳، ۴۶، ۵۰)، مدیریت مالی (سوالات ۲، ۱۰، ۱۷، ۲۴، ۳۳، ۳۹، ۴۸)، ارتباط (سوالات ۳، ۱۲، ۲۶، ۲۸، ۴۱، ۴۲، ۴۷)، مسایل شخصیتی (سوالات ۴، ۷، ۲۰، ۲۵، ۳۴، ۴۵، ۳۰، ۵۲)، رابطه جنسی (سوالات ۵، ۱۳، ۱۹، ۳۵، ۴۰)، حل تعارض (سوالات ۶، ۱۱، ۱۴، ۱۶، ۲۶، ۳۶، ۵۱، ۱۸) و فرزندان و فرزندپروری (سوالات ۹، ۲۲، ۳۱، ۳۸)، است. روش نمره گذاری پرسش نامه ی لیکرت ۵ درجه ای است. مطالعات روان‌سنجی نشان داده است که این پرسش نامه دارای روایی محتوایی مطلوب است. در پژوهش حاضر ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسش نامه ۹۱۹/۰ محاسبه شده است.
پرسش نامه الگوهای ارتباطی (CPQ): این پرسش نامه یک ابزار خودسنجی است که به وسیله‌ی کریستنسن و سالاوی(۱۹۸۴) تهیه شده است. پرسش نامه دارای ۳۵ پرسش می باشد. زوجین هر رفتاری را روی یک مقیاس ۹ درجه ای لیکرت که از ۱ (اصلاً امکان ندارد) تا (خیلی امکان دارد) تنظیم شده، درجه بندی می کنند. CPQ از سه خرده مقیاس تشکیل شده است که عبارتند از: ۱- ارتباط سازنده ی متقابل ۲- ارتباط توقع / کناره گیری. ارتباط توقع / کناره گیری خود از دو بخش تشکیل شده است: ۱- توقع زن/ کناره گیری مرد و ۲- توقع مرد/ کناره گیری زن. ۳- ارتباط اجتناب متقابل. نتایج پایانی کریستنسن و هوی^[۱۴۷] (۱۹۹۰) و هوی و همکارانش (۱۹۹۳)، به روش آلفای کرونباخ با ۵ مقیاس CPQ از ۴۴/۰ – ۸۵/۰ گزارش شده است. عبادت پور (۲۰۰۰)، پایایی خرده مقیاس های سازندهی متقابل ۵/۰ اجتناب متقابل ۵۱/۰ توقع مرد/کناره گیری زن ۵۳/۰ و توقع زن / کناره گیری مرد ۵۵/۰ گزارش کرد. خجسته مهر^[۱۴۸] و دیگران (۲۰۰۷) میزان پایایی و روایی پرسش نامه را در شهر اهواز بررسی کردند و آلفای کرونباخ پرسش نامه ۶۰/۰ تا ۷۳/۰ محاسبه شد. روایی هم گرای پرسش نامه برای مقیاس های ارتباطی سازنده ی متقابل، اجتنابی متقابل و توقع – کناره گیری به ترتیب ۴۶/۰ – ۳۹/۰ و ۴۷/۰ محاسبه شد که همگی در سطح ۰۰۱/ ۰ معنادار بودند. ضریب پایایی این پرسش نامه در این پژوهش در یک نمونه ی ۳۰۰ نفری محاسبه و ۸۵۷/۰ به دست آمد.
۳-۶- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات
در این پژوهش پرسشنامه های جمع آوری شده را وارد نرم افزار SPSS کرده و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات جمع آوری شده، از دو دسته آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده شد که در بخش آمار توصیفی از شاخص های میانگین، انحراف استاندارد و ماتریس همبستگی استفاده گردید. هم‌چنین برای سنجش پایایی ابزارها از ضریب پایایی آلفای کرونباخ استفاده و در بخش استنباطی نیز جهت تبیین و پیش بینی متغیر ملاک به وسیله متغیرهای پیش بین، روش آماری تحلیل رگرسیون چند متغیره به کار گرفته شد.
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
۴-۱- مقدمه
در این فصل باتوجه به اهداف و فرضیه های تحقیق که جهت بررسی آن پرسشنامه های تعارضات زناشویی با ۵۴ سوال و روایی ۹۱۹/۰ (مقدارآلفای کرونباخ) و پرسشنامه جهت گیری مذهبی با ۲۱ سوال و روایی ۶۱۱/۰ و پرسشنامه الگوهای ارتباطی با ۳۵ سوال و روایی ۸۵۷/۰ که تعداد ۳۰۰ نفر در این آزمون شرکت و پرسشنامه ها را تکمیل کردند .
اطلاعات پرسشنامه ها پس از رتبه بندی در نرم افزار spss وارد و سوالات مربوط به نوع جمعیت مانند سن، جنسیت، شغل و غیره در بخش اول بعنوان جداول توصیفی جمعیت شناختی و محاسبات مربوط به فرضیه ها در بخش آمار استنباطی آورده شده است .برای بررسی فرضیه های تحقیق از آزمون رگرسیون استفاده و نتایج مورد تحلیل قرار گرفت.