فهرست مطالب

چکیده: 5

فصل اول.. 2

کلیات تحقیق… 2

مقدمه: 3

1-1بیان مساله تحقیق : 3

1-2اهمیت موضوع پژوهش: 7

1-3اهداف پژوهش: 8

هدف کلی: 8

اهداف جزئی: 8

الف. اهداف علمی: 8

فرضیات تحقیق: 8

1-5روش تحقیق: 9

1-6روش گردآوری اطلاعات: 9

1-7ابزار گردآوری اطلاعات: 9

1-8جامعه آماری: 11

1-9 روش تجزیه و تحلیل آمار: 11

فصل دوم. 12

ادبیات و پیشینه پژوهش… 12

مقدمه. 13

2-1دیدگاه‌های هوش هیجانی.. 13

2-2 مقایسه هوش هیجانی و هوش شناختی.. 16

2-3سنجش هوش هیجانی.. 17

2-4هوش هیجانی و سلامت.. 18

2-5تعاریف واژگان. 21

2-5-1تعریف اضطراب  اجتماعی.. 21

2-5-2اضطراب طبیعی : 22

2-6مؤلفه های اضطراب.. 23

2-7مدل‌های هوش هیجانی.. 24

2-8مدل هوش هیجانی “گلمن”: 25

2-9مدل هوش هیجانی “بار-‌ آن”: 26

2-10 تعریف عملیاتی طلاق. 28

2-11نظریات مرتبط با موضوع: 29

2-11-1 نظریه های روان شناختی : 29

2-11-2 نظریه های روانکاوی : 29

2-11-3 نظریه های رفتاری: 30

2-11-4 نظریه های وجودی : 31

2-11-5 نظریه های شناختی : 31

2-11-6  نظریه یادگیری اجتماعی – شناختی ( gls ) 32

2-11-7 نظریه های زیست شناختی : 33

2-12 پیشینه تحقیق. 34

الف- داخلی.. 34

ب- خارجی.. 37

فصل سوم. 40

روش شناسی پژوهش… 40

مقدمه. 41

3-1متغییر های تحقیق: 42

متغیر مستقل در این تحقیق : 43

متغییر وابسته در این تحقیق: 43

3-2 روش تحقیق: 43

3-3 حجم نمونه: 43

3-4 جامعه آماری: 43

3-5 روش گردآوری اطلاعات: 44

3-6 ابزار گردآوری اطلاعات: 44

3-7روش تجزیه و تحلیل اطلاعات: 44

فصل چهارم. 45

تجزیه و تحلیل اطلاعات… 45

4-1. مقدمه. 46

4-2. یافته ها 46

4-2-1-1توزیع فراوانی برحسب مدرک تحصیلی.. 47

4-2-1-2توزیع فراوانی برحسب جنسیت.. 48

4-2-1-3توزیع فراوانی برحسب سن. 49

4-2-2. توصیف متغیر هوش هیجانی.. 50

4-2-3. توصیف متغیر اضطراب اجتماعی.. 51

4-2-4  توصیف متغیر ویژگی های شخصیتی: 52

فرضیات: 53

نرمال بودن داده ها 53

پردازش مدل رگرسیون. 56

فرضیه دوم: 58

پردازش مدل رگرسیون. 59

فرضیه سوم: 63

پردازش مدل رگرسیون. 64

فصل پنجم. 67

بحث و نتیجه گیری.. 67

چکیده ای از 4 فصل گذشته: 68

5-1.مقدمه. 69

5-2 بحث.. 71

. نتیجه گیری حاصل از رابطه مندی فرضیات.. 71

آزمون فرضیه اول: 71

آزمون فرضیه دوم: 72

آزمون فرضیه سوم: 72

5 -3 . مقایسه با پژوهش های دیگر، همسوئی و ناهمسوئی فرضیات.. 73

5-4 محدودیت های پژوهش… 76

5-5. پیشنهادات.. 76

منابع. 78

منابع فارسی.. 79

منابع انگلیسی.. 82

پیوست.. 85

چکیده:
در ابتدا ایده اصلی این تحقیق در فصل اول با پیدایش سوالی تحت عنوان متغییرهای دخیل در زوجین در حال طلاق شکل گرفت . پژوهش حاضر با روش توصیفی همبستگی انجام گرفت . جامعه آماری کلیه مراجعه کنندگان طلاق در سال 1393 به واحد معاینات پزشکی قانونی استان تهران  به تعداد 9631 نفر بودند. و تعداد 370 نفر بعنوان نمونه جهت این تحقیق انتخاب شده اند.روش گردآوری اطلاعات ، میدانی و کتابخانه ای بود. برای این تحقیق سه فرضیه با توجه به متغییرات موجود در نظر گرفته شد.

سه متغییر اصلی این تحقیق:اضطراب اجتماعی ، ویژگی های شخصیتی در زوجین و هوش هیجانی بودند.

 فصل دوم تحقیق نیز به چندید نظریه و مدل تحقیق مرتبط با هوش هیجانی و اضطراب اجتماعی پرداخته شد و نهایتاً حدود 12 پیشنه اعم از داخلی و خارجی نیز مورد بحث قرار گرفت.

فصل سوم نیز به تحلیل و توضیح در خصوص روش نمونه گیری روش تحقیق و متغیر های مورد آنالیز در تحقیق و همچنین پایایی و روایی پرسشنامه ها نیز پرداخت.

فصل چهارم نیز یافته های توصیفی و استنباطی آماری را بصورت جداول و نمودارهای آماری درج نموده است و در پایان هر کدام از آن جداول توضیحات مبسوط داده شده

فصل پنجم به نتایج آماری و مهمتر از همه در خصوص رابطه مندی فرضیات ما بحث نموده است و در آخر در خصوص محدودیتهای تحقیق راه کار های پیشنهادی بحث کرده ایم.

کلید واژه ها:

زوجین طلاق-هوش هیجانی – اضطراب اجتماعی- ویژگیهای شخصیتی

مقدمه:
شناخت و کنترل عواطف و هوش هیجانی‌ به خودی خود یکی از مهمترین توانائیهای روانشناسان و کارشناس خبره این رشته معرفی شده است.

همچنین اضطراب اجتماعی بعد از افسردگی سومین مشکل بزرگ ذهنی در جهان امروز است. اضطراب اجتماعی باعث اضطراب مزمن و ترس بسیار در روبرویی با موقعیت های اجتماعی است. این بیماری انسان ها را از داشتن کنترل بر زندگیشان محروم می کند و باعث عدم توانایی در هدایت زندگی توسط آنان می گردد، متاسفانه این بیماری آنها را از انتخاب شغل مناسب به علت ترس باز میدارد. نابودی روابط اجتماعی از بزرگترین پیامد های این بیماری بوده گرچه این بیماران مشتاق داشتن روابط اجتماعی باشند. اضطراب اجتماعی زندگی را نابود می کند.اما باعث خوشحالی است که می توان آن را به طور کامل با رفتار مناسب و ساختار یافته درمان کرد

1-1بیان مساله تحقیق :
انسان موجودی اجتماعی است و همیشه به لحاظ عاطفی و مادی نیازمند به برقراری ارتباط اجتماعی می باشد، اما برقراری این ارتباط برای همه به راحتی ممکن نیست و عواملی مانند کمبود اعتماد به نفس، ارزیابی دیگران در مورد فرد، ترس از طرد شدن و انتقاد یا عوامل دیگر سبب می شود افراد در موقعیت های اجتماعی احساس اضطراب کنند. این اضطراب در حالت شدید به اختلالی به نام اضطراب یا هراس شدید و مستمر از موقعیت های اجتماعی[1] یا عملکردی فرد در این موقعیت ها که ممکن است موجب شرمساری فرد شود، رویارویی یا پیش بینی رویایی با این موقعیت ها که موجب ایجاد پاسخ اضطرابی فوری می شود، فرد متوجه غیرمنطقی بودن ترس خود است، این حالت موجب، اجتناب از چنین موقعیت هایی می شود یا اینکه این موقعیت ها با وحشت زیاد تحمل می شود و در نهایت این اضطراب در عملکرد و روابط اجتماعی فرد اختلال ایجاد می کند(انجمن روانپزشکی آمریکا[2]، 2002). این عامل ممکن است در دیگر زمینه های زندگی از قبیل روابط بین افراد خانواده و بخصوص روابط بین زوجین اثرگذار باشد که این امر نیازمند بررسی های بیشتری می باشد، زیرا همانطور که عنوان شد این اضطراب در عملکرد و روابط اجتماعی فرد اختلال ایجاد می کند(پورفرج عمران، 1390).

ارتباط بین زوجین و مطالعه عوامل مرتبط با آن و نیز از طرفی بررسی عوامل اثرگذار بر مسائل، مشکلات و در نهایت ناسازگاری و طلاق زوجین یکی از مسائل مهمی است که پرداختن به آن اهمیت زیادی دارد. چرا که استحکام بنیان خانواده به نوع روابط زوجین وابسته است(شمسایی و همکاران[3]، 2007) و این مساله به خودی خود منجر به شکل گیری و یا عدم آسیب های اجتماعی می شود. در این بین ممکن است عوامل متعددی از جمله اضطراب اجتماعی، هوش هیجانی و یا ویژگی های شخصیتی  با این امر در ارتباط باشند که در ادامه به بررسی این موارد پرداخته می شود.

امروزه شاهد این هستیم که در ابعاد گوناگون زندگی انواع هوش مهم و تاثیرگذار است. طبیعی است که پژوهشگران به دنبال میزان اثرات آن در آسیب های روان شناختی و اجتماعی باشند که از جمله موارد مورد توجه ازدواج و طلاق است. در جامعه ایران نیز روز به روز ازدواج های ناشاد بیشتری به طلاق ختم می شوند و در این زمینه هوش یکی از عواملی است که در زندگی زناشویی نقش بسزایی را ایفا می کند. هرنستاین[4](1994) و مورای[5](1994) نشان دادند که یک ارتباط منفی بین هوش و طلاق در طول 5 سال نخست ازدواج وجود دارد. در پژوهشی دیگر نیز مشخص شد شانس طلاق در طول 5 سال نخست ازدواج وجود دارد(درونکر[6]، 2000). همانگونه که هوشبهر[7](هوش شناختی) می تواند بر میزان ناسازگاری زوجین و طلاق تاثیر بگذارد، هوش هیجانی[8] نیز در چگونگی ارتباط زوجین با هم و حل مسایل زندگی تاثیرگذار است(معلمی و همکاران[9]، 1390). در این خصوص، نظریه پردازان هوش هیجانی بر این باورند، که بین هوش هیجانی و قدرت مقابله با موقعیت های مخاطره آمیز رابطه مثبت وجود دارد(سالووی و همکاران[10]، 1999). اصطلاح هوش هیجانی برای اولین بار در دهه 1990 توسط دو روانشناس به نام های جان مایر و پیتر سالووی مطرح شد. مایر و سالووی[11](2000) اظهار داشتند کسانی که از هوش هیجانی برخوردارند، می توانند عواطف خود و دیگران را کنترل کرده، بین پیامدهای مثبت و منفی عواطف تمایز گذارند و از اطلاعات عاطفی برای راهنمایی فرایند تفکر و اقدام های شخصی استفاده کنند. کاهش آستانه تحمل، افزایش پرخاشگری و تمامی چیزهایی که بر تنش های زناشویی منجر می گردند به نوعی میتوانند با هوش در ارتباط باشند(شمسایی و همکاران، 2007) که این امر نیازمند بررسی های بیشتری می باشد.

ویژگی های شخصیت نیز از موضوعات مهم روانشناسی به شمار می رود که می تواند بر روابط بین زوجین تاثیر گذار باشد(آتش افروز و همکاران، 1387). در این خصوص، الگوی پنج عاملی از مشهورترین الگوهای شخصیت در زمینه تحلیل عوامل هستند(فارنهام[12]، 2008). این پنج عامل عبارتند از: نوروزگرایی[13]، برونگرایی[14]، گشودگی[15]، مقبولیت[16]، باوجدانی[17](مالوف و همکاران[18]، 2010). نوروزگرایی یکی از ویژگی هایی است که ثبات هیجانی بالا و اضطراب پایین در یک سوی پیوستار قرار دارد. افراد با نمره بالا در نوروزگرایی دارای هیجانات غیرمنطقی بیشتر و کم توانی در مهار رفتارهای برانگیختگی وار و ضعف در کنار آمدن با مشکلات هستند. افرادی که نمره های آنها در نوروزگرایی پایین است با برخورداری از ثبات هیجانی، معمولا آرام و معتدل هستند و قادرند با موقعیت های تنیدگی زاد بدون اضطراب مقابله کنند(لانس بری و همکاران[19]، 2007). برونگرایی نیز به اعتقاد برت و همکاران[20](1998) تفاوت های آشکاری بین درونگراها و برونگراها وجود دارد. برونگراها افراد اجتماعی هستند و از مهمانی خوششان می آید، مشتاق تحریک و هیجان و خطرپذیرند و نیندیشیده عمل می کنند، توانایی مهار احساسات را ندارند و چندان پایدار نیستند. در مقابل درونگرا فردی است کم حرف که بیشتر به کتاب ها علاقه دارد تا به آدم ها، تودار است و بجز چند دوست صمیمی از دیگران فاصله می گیرد، به احساس های آنی اعتماد نمی کند، مسائل زندگی منظم و با قاعده را دوست دارد، به ندرت از خودش پرخاشگری نشان می دهد و برای معیارهای اخلاقی، ارزش فراوان قایل است(دادستان، 1390). در رابطه با گشودگی به تجربه نیز می توان گفت، اشخاص دارای نمره بالا در این نوع هم درباره دنیای درونی و هم بیرونی کنجکاوند و زندگی آنها از لحاظ تجربه، غنی است. آنها تنوع طلب، دارای کنجکاوی ذهنی، استقلال در قضاوت، تخیل و زیباپسندی هستند(دانلان و همکاران[21]، 2005). مقبولیت بیشتر نیز موجب می شود افراد بهتر بتوانند احساساتشان را در تعامل های بین فردی مهار کنند و برخورد آرام تری داشته باشند. افراد با نمره بالا در این نوع شخصیت دارای ویژگی هایی چون اعتماد، رک گویی، دیگر دوستی، هم رایی، تواضع و دل رحمی هستند(آتش افرزو و همکاران، 1387). در رابطه با باوجدانی نیز بهترین توصیفبرای این نوع مفهوم “اراده” است. فرد باوجدان هدفمند، بااراده و مصمم است. نمره بالا در باوجدانی با موفقیت شغلی و تحصیلی همراه است. از ویژگی های افراد با نمره بالا در این نوع، دقت، خوش قولی، قابل اعتماد بودن، تلاش برای موفقیت و منضبط بودن است(دانش، 1384). در این خصوص میشل و شودا[22](1998) بیان می کنند که الگوی پنج عاملی، نظام های شناختی-عاطفی اساس شخصیت را منعکس می کنند.

با توجه به مطالب عنوان شده می توان گفت، اضطراب اجتماعی، هوش هیجانی و ویژگی های شخصیتی علاوه بر اهمیتی که در زندگی هر فردی ایفا می کنند، از جمله مواردی هستند که به نوعی با ناسازگاری زوجین نیز در ارتباطند اما تحقیقات زیادی در این خصوص انجام نشده است که این امر کمبود تحقیقات صورت گرفته در این حوزه را نشان می دهد. بر این اساس و با توجه به موارد مطرح شده، محقق درصدد است تا در این پژوهش به بررسی این سئوال بپردازد که آیا بین هوش هیجانی و ویژگی های شخصیتی با اضطراب اجتماعی در زوجین متقاضی طلاق و مراجعه کنندگان به پزشکی قانونی رابطه معناداری وجود دارد؟

1-2اهمیت موضوع پژوهش:
طلاق[23]شایع ترین جلوه تعارض شدید است و در نهایت بالغ بر نیمی از زوج هایی که درصدد مشاوره هستند، طلاق می گیرند(ورسینگتون[24]، 2005). بر اساس آمار رسمی در ایران از هر 1000 مورد ازدواج، حدود 200 مورد به طلاق منجر می شود و ایران چهارمین کشور جهان از نظر میزان نسبت طلاق به ازدواج معرفی شده است(یوسفی، 1390). بنابراین مطالعه موارد مرتبط با پدیده طلاق اهمیت بسزایی داشته و ضروری می باشد.

بنابراین می توان گفت عوامل متعددی در بروز طلاق موثر است که می توان به عوامل اقتصادی، اجتماعی، حقوقی، روان شناختی و عوامل تنش زای درونی و بیرونی اشاره کرد که در این بین عوامل فردی و روانشناختی از اهمیت ویژه ای برخوردار هستند(پرانچر و همکاران[25]، 2008)، زیرا این عوامل با تمام جنبه های زندگی افراد مثل آموزش، شغل و عملکرد های بین فردی مرتبط هستند(دوروس و همکاران[26]، 2011). بنابراین توجه به این عوامل و علل ضرورت دارد.

از جمله عوامل موثر می توان ویژگی های شخصیتی(مالوف و همکاران[27]، 2010)، هیجان پذیری و میزان اضطراب افراد(لانس بری و همکاران[28]، 2007) را نام برد که این مسائل نیازمند بررسی های بیشتری می باشد چرا که ارتباط بین این عوامل می تواند به مشاوران و روانشناسان در زمینه شناسایی علل و عوامل مرتبط کمک کرده و زمینه مشاوره ای موثر را برای زوجینی که در آستانه طلاق هستند فراهم نماید بنابراین شناسایی علل مرتبط در زمینه زوجین با توجه به اهمیت طلاق و تاثیر آن بر جنبه های زندگی ضروری می باشد. 

1-3اهداف پژوهش:
هدف کلی:
بررسی رابطه بین هوش هیجانی و ویژگی های شخصیتی با اضطراب اجتماعی در زوجین متقاضی طلاق

اهداف جزئی:
الف. اهداف علمی:
1.بررسی رابطه بین هوش هیجانی با اضطراب اجتماعی در زوجین متقاضی طلاق.

2.بررسی رابطه بین ویژگی های شخصیتی با اضطراب اجتماعی در زوجین متقاضی طلاق .