دكتر خلیل بیگ‌زاده
تکه هایی از متن به عنوان نمونه :
فهرست مطالب
عنوان صفحه
چكیده 1
مقدمه 2
فصل اول: کلیات پژوهش
1-1. پیش‌گفتار. 5
1-2. بیان مسأله اساسی پژوهش.. 6
1-3. اهمیت و ضرورت انجام پژوهش.. 7
1-4. جنبه جدید بودن و نوآوری در پژوهش.. 8
1-5. اهداف مشخص پژوهش.. 8
1-6. سؤالات پژوهش.. 8
1-7. فرضیههای پژوهش.. 8
1-8. تعریف واژهها و اصطلاحات فنی و تخصصی. 8
1-9. روش شناسی پژوهش.. 9
1-10. هدف.. 9
1-11. ابزار گردآوری داده‌ها 10
1-12. جامعه آماری، روش نمونهگیری و حجم نمونه 10
فصل دوم: بررسی شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی روزگار غزالی و حافظ
2-1. پیش‌گفتار. 12
2-2. بررسی شرایط و اوضاع سیاسی اقتصادی و فرهنگی عصر احمد غزالی. 12
2-2-1. غزالی در دستگاه سلجوقیان 13
2-2-2. امتیازات عصر غزالی. 14
2-2-3. دوره اول زندگی غزالی. 15
2-2-4. دوره دوم زندگانی غزالی. 15
2-3. بررسی شرایط و اوضاع فرهنگی، اجتماعی و سیاسی عصر حافظ. 17
2-3-1. زندگی اجتماعی. 18
2-3-2. زیارت و زیارتگاه‌ها 18
2-3-3. زهد و پرهیز، فسق و فجور. 19
2-3-4. تشیع. 19
2-3-5. روابط علمی و اجتماعی. 20
2-3-6. بزرگان تصوف.. 21
2-3-7. هنر و ادبیات.. 22
فصل سوم: در احوال، اندیشه‌ها و عاشقانه‌ها و عارفانه‌های احمد غزالی و حافظ
3-1. پیش‌گفتار. 25
3-2. مكاتب ادبیات تطبیقی. 27
3-2-1. مكتب ادبیات تطبیقی امریكایی. 27
3-2-2. مكتب سوم؛ ادبیّات تطبیقی ماركسیستی. 28
3-3. بررسی زندگی نامه و شرح مختصر سبک ادبی احمد غزالی و حافظ. 28
3-3-1. شیخ احمد غزالی. 28
3-3-2. خواجه حافظ شیرازی. 30
3-4. ویژگی‌های شعر حافظ. 31
3-5. تحلیلی از عرفان. 34
3-6. اندیشه‌های عرفانی احمد غزالی. 34
3-6-1. عرفان غزالی. 36
3-6-2. عشق از منظر غزالی (سوانح العشاق) 37
3-7. بررسی جلوه‌های عرفانی شعر حافظ. 38
3-7-1. عرفان حافظ. 38
3-8. انسان در عرفان حافظ و نقش و نگارهای طبیعی در اشارات عرفانی. 41
3-9. اندیشه حافظ در باره عشق. 41
3-10. عشق‌های شبه عرفانی در شعر حافظ. 42
3-11. سمبولیسم حافظ. 43
3-12. مکتب سکر حافظ. 45
3-13. بررسی تجلی عشق در آثار حافظ. 45
3-13-1. بررسی تجلی عشق در آثار احمد غزالی. 49
3-13-2. تصوف غزالی. 53
3-13-3. تأثیر احمد غزالی. 54
3-14. مقایسه تطبیقی اندیشه‌های غزالی با حافظ. 55
3-15. مقایسه عرفان و زهد در اندیشه‌های غزالی و حافظ. 57
3-16. برآیند موضوع. 59
فصل چهارم: تحلیل اندیشه‌های عاشقانه و عارفانه غزالی و حافظ
4-1. بررسی تطبیقی اندیشه‌های عرفانی غزالی و حافظ. 63
4-2. بررسی تطبیقی عشق در اندیشه‌های غزالی و حافظ. 64
4-3. نتیجه‌گیری. 65
منابع. 67
چكیده
عشق وجودی است حقیقی كه یك نظام عرفانی را تشكیل می‌دهد، وجودی پرتحرك و تأثیرگذار كه قادر است جهان را به جنبش درآورد و وجود جهان را به اثبات برساند.
عشق از منظر غزالی یك وجود كاملاً حقیقی و شاید بالاتر از یك حقیقت است. عشق در سوانح یك نظام عرفانی است كه در آن همه وجود معشوق متصل به عاشق واقعی و معبود واقعی یعنی خداوند است. در اندیشه حافظ هم رگه‌هایی از عشق مجازی و هم رشحاتی از عشق حقیقی دیده می‌شود. عشق آسمانی و ماورائی كه حافظ آن را رندانه به مخاطب ارائه كرده و او را به اوج ملكوت آسمان‌ها می‌برد. از دیدگاه او عشق روح و حقیقت عالم هستی است. عشق انگیزه آفرینش است. در اندیشه غزالی و حافظ، موضوع عشق و عرفان از مهمترین مضامین است كه حافظ و احمد غزالی در اندیشه خود علیه دنیاطلبی مدعیان دین و زاهدان ریاكار شوریده‌اند و پرداختن به دنیا را دوری از دین و فراموشی خدا دانسته‌اند اما در این میان غزالی این اندیشه را متصوفانه و اندكی عبوسانه بیان كرده است اما حافظ زیركانه و رندانه این اندیشه را بیان فرموده است. غزالی در عرفان نیز فردی كاملاً خائف با اندیشه‌ای سرشار از تقوا نمود پیدا می‌كند و حافظ عارف عاشقی است كه تجربه‌های عشقی، معرفتی غزالی را كاملاً در اختیار داشته و از آنها به خوبی بهره‌برداری كرده است.
واژگان كلیدی: غزالی، حافظ، عشق، عرفان.
مقدمه
ادبیات پارسی تجلی‌گاه آثار گران‌بها و ارزشمند اندیشمندان بزرگ، شاعران شهیر و ادبای گرانقدری است كه ادبیات اصیل این كهن بوم را با خلق آثار فاخر خود از ترس حوادث و هجمه‌های فراوان در طول تاریخ مصون داشته‌اند. بررسی ماهیت و سرشت اندیشه‌های این بزرگان در بالا بردن سطح غنای ادبی بسیار اهمیت دارد. بررسی زوایای متعدد شخصیتی و اندیشه‌های شعرا و ادبا و نویسندگان در ابعاد مختلف دینی، عرفانی، عشق، فلسفه و … در ایجاد تصویر تازه و شناخت جنبه‌های جدید از لایه‌های فكری و اندیشه این افراد بسیار مثمر ثمر بوده و راه را برای ایجاد آثار نو و مسیری تازه می‌كند.
از جمله كسانی كه می‌توان به شناخت و مقایسه اندیشه‌های فكری و فلسفی آنها پرداخت. عارف بزرگ قرن پنجم هجری احمد غزالی و شاعر شهیر پارسی زبان قرن هشتم حافظ شیرازی است كه بررسی جامع دیدگاه‌ها و اندیشه‌ها و آرای این دو شاعر و متفكر بزرگ ایرانی و نظریات ارزشمند آنها در خصوص عشق و عرفان و بررسی شباهت‌ها و تفاوت‌های فكری آنان از اهمیت زایدالوصفی برخوردار است. احمد غزالی در آثار خود همواره حقیقت عشق را كه اصل و اساس هستی می‌دانسته به وضوح نشان داده و در كتاب سوانح العشاق او مشحون از تصاویر، عبارات اشارت گونه، آیات و احادیث همراه با شعر است كه مخاطب خاص خود را طلبیده تا بتواند در دریای ژرف و عمیق اشارات عاشقانه و عارفانه احمد غزالی غوص كرده و معانی پر رمز و راز و احوال درونی او را دریابد. سبك و نوع نگرش احمد غزالی به عشق و عرفان تأثیری مهم بر آثار بعد از خود داشته است. در كنار این عارف و شاعر بزرگوار حافظ این شاعر آسمانی و این عالم ربّانی با عرفانی عاشقانه و غزلیاتی عارفانه اكسیری جاودانه سرشار از حسن و جمال بی‌منتهای ربانی را بر دل و جان آدمی نشانده است و با غزلیات شورانگیز خود كه برخواسته از گوهر پاك و عشق اصیل و عارفانه است آتش بر همه عالم زده و دل و دین را از وجود همه هوشیاران ربوده است.
هدف عمده و برجسته از نگارش این پژوهش ادبی بررسی وجوه شناخت و تفاوت‌ها در آرا و اندیشه‌های عاشقانه و عارفانه این دو شخصیت شاعر است. بررسی جایگاه عشق و عرفان در اندیشه این دو شخصیت و مقایسه اندیشه احمد غزالی و حافظ از اهداف مهم این پژوهش می‌باشد. پژوهش همانطور كه در چكیده مطالب عنوان گردیده به روش كتابخانه‌ای صورت گرفته و روش جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات مورد لحاظ پژوهش به صورت فیش‌برداری از مهمترین نكات ادبی در این خصوص بوده است. با توجه به اینكه پژوهش‌های تاریخی و تحقیق و تفحص در اندیشه‌ها و افكار شخصیت‌های بزرگ ادبی و تاریخی از دشوارترین انواع پژوهش است. این پژوهش ضمن بررسی آثار منظوم و منثور، پژوهش‌های در رابطه با ارتباط بین عوامل دخیل در اثر را مورد تعبیر و تفسیر و ارزیابی قرار می‌دهد. در این روش هدف این است كه با بررسی كیفیت آثار شناخت دقیق و درستی از ضعف‌ها و كمی‌ها و كاستی‌ها ارائه كرده تا وضع موجود بهتر درك گردد. جامعه آماری پژوهش شامل كلیه آثار مدون مرتبط با احمد غزالی و خواجه حافظ می‌باشد.
آنچه در پایان این پژوهش به دست می‌آید و به عنوان دستاورد این فعالیت ادبی مورد نظر است، دستیابی به مقایسه تطبیقی اندیشه احمد غزالی و حافظ است به طوری كه در
