جدول ۵: مقایسه نمرات کسب شده بیماران مبتلا به سرطان و همسران سالم آنها در بعد ارتباطات

۸۸

جدول ۶: مقایسه نمرات کسب شده بیماران مبتلا به سرطان و همسران سالم آنها در بعد نقش­ها

۸۹

جدول ۷: مقایسه نمرات کسب شده بیماران مبتلا به سرطان و همسران سالم آنها در بعد پاسخگویی عاطفی

۹۰

جدول ۸: مقایسه نمرات کسب شده بیماران مبتلا به سرطان و همسران سالم آنها در بعد آمیزش عاطفی

۹۱

جدول ۹: مقایسه نمرات کسب شده بیماران مبتلا به سرطان و همسران سالم آنها در بعد عملکرد کلی

۹۲

جدول۱۰: بررسی ارتباط برخی مشخصات بیماران مبتلا به سرطان با گزارش آنها از عملکرد خانوادگی در بعد عملکرد کلی

۹۳

جدول ۱۱: بررسی ارتباط برخی مشخصات همسران بیماران مبتلا به سرطان با گزارش آنها از عملکرد خانوادگی در بعد عملکرد کلی

۹۵

پیوست ها
پیوست ۱- تاییدیه ریاست محترم دانشکده جهت اجرای پژوهش
پیوست ۲- پرسشنامه
پیوست ۳- چکیده انگلیسی
پیوست ۴-مقالات چاپ شده منتج از پایان نامه
پیوست ۵- پوستر منتج از پایان نامه
چکیده
عنوان:
“درک زوجین از عملکرد خانواده هنگام و قوع سرطان در یکی از آنها ، تبریز،۱۳۹۱“
مقدمه: بیماری سرطان می ­تواند عملکرد خانوادگی بیماران را تحت تاثیر قرار دهد. اجرای برنامه ­های حمایتی به این بیماران نیازمند شناسایی ابعادی از زندگی خانوادگی است که بعد از ابتلاء به سرطان مختل شده باشند. بنابراین، بررسی حاضر به منظور درک دیدگاه افراد مبتلا به سرطان و همسران آنها از عملکرد خانوادگی بعد از ابتلا به سرطان انجام شد.

روش کار: در این مطالعه توصیفی – همبستگی ۱۰۱ زوج مبتلا به سرطان در بخش­های بستری و درمانگاه بیمارستان شهید قاضی طباطبایی تبریز شرکت نمودند. جهت جمع­آوری داده ­ها از پرسشنامه سنجش عملکرد خانواده استفاده شد که عملکرد خانواده­ها را در ابعاد حل مساله، ارتباطات، نقش­ها، همراهی عاطفی، آمیزش عاطفی، کنترل رفتار و عملکرد کلی مورد بررسی قرار می­دهد. برخی مشخصات بیماران نیز با چک ­لیست بررسی شد.
نتایج: تمامی زوجین شرکت کننده در این مطالعه عملکرد خانوادگی خود را در همه ابعاد نسبتاً مناسب گزارش نمودند. بین دیدگاه بیماران در مورد عملکرد کلی خانوادگی و سن ازدواج (۰۲/۰= , p 20/0=r ) و سن بزرگترین فرزند (۰۱/۰= , p 21/0=r ) ارتباط آماری معنی­داری وجود داشت اما چنین ارتباطی در مورد نحوه زندگی، شغل، سن، سطح تحصیلات، تعداد فرزندان، مدت زمان سپری شده از آگاهی از تشخیص بیماری مشاهده نشد.
نتیجه ­گیری: هر چندعملکرد خانوادگی بیماران مبتلا به سرطان نسبتاً مناسب است، اما نباید از توجه بیشتر به خدمات مشاوره­ای برای خانواده و اعضای خانواده آنها غفلت نمود. زیرا خانواده منبع اولیه مراقبت و حمایت در بیماران مبتلا به سرطان می باشد. بطور کلی، لزوم در نظر گرفتن کل واحد خانواده به عنوان مددجو از ضروریات ارائه مراقبت های پرستاری و حمایتی خانواده محور از بیماران مبتلا به سرطان می باشد.
کلمات کلیدی: سرطان، عملکرد خانوادگی، پرسشنامه سنجش عملکرد خانواده
فصل اوّل :
معرفی پژوهش
این فصل در رابطه با زمینه پژوهش تدوین شده است. زمینه پژوهش شامل عنوان پژوهش، معرفی مسئله، تعریف واژه ها، اهداف پژوهش، فرضیات و پیش فرض ها می باشد.
عنوان پژوهش : درک زوجین از عملکرد خانواده هنگام و قوع سرطان در یکی از آنها در شهر تبریز،.۱۳۹۱
زمینه پژوهش (بیان مساله):
سرطان به عنوان یک واقعیت تلخ و عامل تنش زای مهم (۱) عارضه ای است که مسیر زندگی فرد را تغییر می دهد و باعث افزایش آسیب پذیری و افت کیفیت زندگی افراد شده، عملکردهای روزانه، فعالیت های اجتماعی و توانایی فرد برای انجام نقش های معمول را تغییر می دهد(۲). در دنیای امروز، یکی از دلایل رایج ابتلاء و مرگ و میر، ناشی از بیماری ها سرطان است(۳). طبق پیش بینی سازمان جهانی بهداشت، تعداد مرگ ناشی از سرطان در جهان، از سال ۲۰۰۷ تا سال ۲۰۳۰، ۴۵%، افزایش خواهد داشت (از ۹/۷ میلیون به ۵/۱۱میلیون مرگ). بیش از نیمی از موارد سرطان در کشورهای در حال توسعه به وقوع می پیوندد. همچنین، در اکثر کشورهای در حال توسعه، سرطان دومین علت مرگ بعد از بیماری های قلبی- عروقی است(۴).
درکشور ایران نیز، به عنوان یک کشور در حال توسعه، سرطان سومین علت مرگ پس از بیماری های قلبی و تصادفات جاده ای است. طبق نتایج مطالعه موسوی در سال ۲۰۰۶، آمار سالیانه وقوع سرطان در بین زنان و مردان ایرانی، به ترتیب، ۹۸ و۱۱۰ نفر به ازای هر ۱۰۰۰۰۰ نفر می باشد(۵). اگر چه از نظر پزشکی سرطان برای یک فرد اتفاق میافتد، اما اعضای خانواده در مشکلات روانی و اجتماعی بیماری سهیم هستند. تشخیص سرطان یک تغییر وضعیت عمده در زندگی خانواده ایجاد می کند که Rolland از آن به عنوان" مهمان ناخوانده” یاد می کند که باید توسط خانواده یا زوجین پذیرفته شود. در هر مرحله از بیماری، خانواده با چالشهایی روبرو است که تهدید کننده روابط پایدارو کیفیت زندگی آنها است(۶).
بطور گسترده پذیرفته شده است که مبارزه با سرطان یک امر خانوادگی است. نه تنها بیمار، بلکه هرکسی که او را دوست دارد نیز با عواقب ناشی از بیماری و درمان مواجه می شود، که این عواقب ممکن است شامل اختلال در زندگی روزمره، اضطراب، نگرانی ها در مورد عود سرطان، ترس از دست دادن و مرگ باشد(۷). هنگام رویارویی خانواده با یک عامل استرس زا خانواده در ابتدا منابع خود را برای حل مشکل بسیج می کند. وقتی که تلاش برای حل مشکل با شکست مواجه می شود، خانواده دچار بحران می شود. وقتی منابع خانواده کافی نباشد یا به اتمام رسیده باشد، عملکرد خانواده رو به زوال میگذارد و علائم آشفتگی در خانواده مانند مشکلات والدی و تعارض در بین افراد اتفاق می افتد. همچنین، زمانیکه خانواده هیچ کمکی از خارج از سیستم دریافت نکند، نتیجه به شکل سطوح پایین تر عملکرد خانواده و یا شاید جدایی و از دست دادن یک عضو ظاهر شود(۸). تجربه زندگی پر از استرس، افراد را مستعد آسیب پذیری می کند. خانواده های آسیب پذیر، مانند خانواده هایی با یک عضو بیمار، احتمال بیشتری برای ایجاد مشکلات بهداشتی در نتیجه مواجهه با خطر و یا پیامد های وخیم تری در نتیجه مشکلات بهداشتی دارند(۹).
همانگونه که ذکر شد، خانواده های دارای یک عضو با بیماری شدید که خانواده را دچار استرس می کند، جزء خانواده های آسیب پذیر محسوب می شوند و بنابراین، به عنوان گروه هدف برای پرستاران بهداشت جامعه محسوب می شوند. یکی از اصلی ترین رویکردهای کار با خانواده های آسیب پذیر در پرستاری بهداشت جامعه، رویکرد خانواده به عنوان مددجو است. در این رویکرد، تمرکز اولیه بر خانواده و ثانویه بر افراد استدر این رویکرد تمرکز بر این است که وقتی اعضای خانواده یک مشکل بهداشتی را تجربه می کنند، خانواده به عنوان کل، چه واکنشی از خود نشان می دهد(۱۰). در واحد خانواده هر عملکرد معیوب ( بیماری، جدایی و …) که یک عضو را درگیر می کند، از طرق مختلف اعضای دیگر و همچنین، واحد خانواده به عنوان یک کل را تحت تاثیر خود قرار می دهد که اکثراً “ اثر موجی” نامیده می شود.همچنین رابطه متقابل قوی بین خانواده و وضعیت بهداشتی آن وجود دارد. از این رو، در هر شکل از مراقبت از مرحله ارتقاء بهداشت تا نوتوانی، نقش خانواده بسیار تعیین کننده است(۸).
منظور از عملکرد خانواده، توانایی خانواده در هماهنگی با تغییرات ایجاد شده در طول حیات، حل تعارضات، همبستگی بین اعضا، اجرای مقررات حاکم بر این نهاد، با هدف حفظ کل سیستم خانواده می باشد(۳). بررسی عملکرد خانواده نشان می دهد خانواده تا چه حد به عنوان یک واحد کار می کند و همچنین، میزان توانایی خانواده برای سازگاری و قضاوت در موقعیت های مختلف را می سنجد(۱۱). لازمه ارزیابی خانواده ها، داشتن یک الگوی نظری در مورد چگونگی عملکرد آنها می باشد. یکی از مفیدترین الگوها برای بررسی خانواده، الگوی مک مستر در مورد کارکرد خانواده می باشد و در سال ۱۹۶۰ توسطEptein ^[۲] و Lawrence ^[۳]طراحی شد(۱۲). گرچه این الگو تمامی ابعاد عملکرد خانواده را پوشش نمی دهد، اما ابعاد مهمی را که اغلب نمود بالینی پیدا می کند مد نظر قرار میدهد(۱۳). این الگو شش جنبه از عملکرد خانواده را مد نظر قرار می دهد: ۱- حل مساله ۲- ارتباطات ۳- نقشها ۴- پاسخگویی عاطفی ۵-آمیزش عاطفی ۶- کنترل رفتار.