این نوشتار٬ با بررسی ارتکاب جرم در خواب٬ انواع خواب و علل حرکات شخص خواب را از نگاه روانپزشکان و حقوقدانان تبیین مینماید و ضمن بررسی وضعیت اراده٬ اختیار و قصد شخص خوابیده٬ چگونگی ارتکاب جرم از سوی او و دامنه ی مسوولیت کیفری و اعمال مجازات بر مرتکب را با تحلیل و بررسی مواد قانونی بیان میکند.
واژگان کلیدی : خواب طبیعی٬ خواب مصنوعی٬ جرم٬ مجازات٬ مسوولیت کیفری.
Abstract
Sleep knowledge whether natural or artificial is placed in medicine domain and in view of medical specialty it is included by psychology jurisdiction and issuing judicial verdict on responsibility or non responsibility of asleep person and his punishment because of committing a crime is related to penal law. Therefore knowing organic nature of sleep and way of committing a crime in regard to its organizer element and also determination of penalresponsibility or non responsibility of sleep walker is very important.
Iran penal law except in article 153 of Islamic punishment law does not mention any thing else about this subject. This work by studying committing a crime in sleep makes clear the types of sleep and reasons of asleep person behaviors in view of psychologist and jurists and beside studying the situation of will power and intention of asleep person it describes hoe he/she commits a crime and extent a crime and extent of its penal responsibility and executing punishment on him/her by analyzing legal articles.
Key words :
Natural sleep. Artificial sleep. Crime. Penal responsibility. Punishment.
فهرست مطالب
عنوان
صفحه
مقدمه: 1
الف- تشریح و بیان مسئله. 1
ب- پیشینه تحقیق.. 1
ج-اهداف تحقیق.. 2
د-سؤالات تحقیق.. 2
فصل اول: کلیات
مبحث اول- مفهوم خواب و انواع آن. 3
گفتار اول-خواب طبیعی.. 4
بند اول- مفهوم و ماهیت خواب.. 4
بند دوم-مقایسه خواب با اغما و بیهوشی و مستی.. 7
گفتار دوم – خواب مصنوعی.. 11
بند اول – تعریف خواب مصنوعی و انواع آن. 12
بند دوم – ماهیت خواب مصنوعی.. 14
مبحث دوم – جرم و مسوولیت کیفری.. 17
گفتار اول – مفهوم جرم و ارکان تشکیل دهنده‌ی آن. 18
بند اول – مفهوم جرم. 18
بند دوم – ارکان تشکیل دهنده‌ی جرم. 21
گفتار دوم –مفهوم، مبانی و ارکان مسؤولیت کیفری.. 24
بند اول – مفهوم و مبانی مسؤولیت کیفری.. 25
بند دوم – ارکان مسؤولیت کیفری.. 26
فصل دوم: ماهیت جنایت ارتکابی شخص خواب
مبحث اول – علل حرکت در خواب.. 28
گفتاراول – اختلالات خواب.. 30
بند اول – کژخوابی‌ها 30
بند دوم – بد خوابی‌ها 32
گفتار دوم – خوابگردی (سومنامبولیسم) 33
بند اول – انواع خوابگردی.. 34
الف – خوابگردی طبیعی.. 34
ب – خوابگردی مصنوعی.. 37
بند دوم – ملاک های تشخیص خوابگردی.. 39
الف-ملاک تشخیص 10- ICD………………………… 41
ب- ملاک تشخیصیDSM-IV-TR-10 ………………………48
مبحث دوم – اراده، اختیار و قصد در خواب.. 42
گفتار اول – اراده و اختیار در خواب.. 43
بند اول – ماهیت اراده و اختیار در…………52
بند دوم – جایگاه اراده و اختیار در خواب.. 47
گفتار دوم – قصد در خواب.. 51
\ 
بند اول – ماهیت قصد. 51
بند دوم – جایگاه قصد در خواب.. 54
مبحث سوم – جرایم ارتکابی شخص خواب.. 55
گفتار اول – جرایم ارتکابی شخص خواب از حیث رکن مادی جرم. 56
بند اول – رکن مادی جرایم شخص خواب.. 56
بند دوم – انواع رفتار مجرمانه شخص خواب از حیث رکن مادی.. 57
گفتار دوم – جرایم ارتکابی شخص خواب از حیث رکن روانی جرم. 59
بند اول- جرایم غیرعمدی شخص خواب.. 60
بند دوم- جرایم عمدی شخص خواب.. 61
گفتار سوم- جرایم ارتكابی شخص خواب از حیث ركن قانون جرم. 64
بنداول- جرایم شخص خواب در نگاه قانونگذار 65
بند دوم – مقایسه تحلیلی ماده 153 با مواد 225 و 323 قانون مجازات اسلامی سابق.. 67
فصل سوم: مسؤولیّت كیفری شخص خواب
مبحث اوّل – شرایط تحقّق مسؤولیّت كیفری شخص خواب.. 71
گفتار اوّل: وجود عمل مجرمانه و قابلیت اسناد مسؤولیّت كیفری به شخص خواب.. 73
بند اول- وجود عمل مجرمانه. 74
بند دوم- قابلیت اسناد مسؤولیّت كیفری به شخص خواب.. 78
گفتار دوم- فقدان موانع تحقّق مسؤولیّت كیفری شخص خواب.. 80
بند اوّل – عوامل سالب مسؤولیّت كیفری.. 81
الف- عوامل موجهه جرم. 83
ب- عوامل رافع مسؤولیّت كیفری.. 86
بند دوم- ارتباط خواب با عوامل سالب مسؤولیّت كیفری.. 87
مبحث دوم– آثار مسؤولیّت كیفری شخص خواب.. 90
گفتار اوّل – مجازات شخص خواب.. 91
بند اول- مجازات شخص خواب از دیدگاه فقهای امامیّه. 91
بند دوم- مجازات شخص خواب در حقوق كیفری ایران. 95
گفتار دوم- جبران ضرر و زیان ناشی از جرم شخص خواب.. 100
بند اوّل- جبران ضرر و زیان مادی.. 101
بند دوم- جبران ضرر و زیان معنوی.. 104
بند سوم- جبران زیان منافع ممكن الحصول. 107
نتیجه گیری…………………………….
فهرست منابع و مآخذ……………………..
مقدمه:
پس از حق حیات ، انسان داراى حق آزادى است كه بر اساس آن ، نسبت به غیر خدا آزاد است و این ، ارمغان اسلام در چهارده قرن پیش و پیام همه انبیا الهى است . در عین حال ، هیچ عاقلى نمى تواند بپذیرد كه جامعه انسانى ، بدون نظم و قانون باشد، وجود قانون ، ضرورت دارد، اگر چه سبب محدود گشتن انسان و كم شدن آزادى او گردد. با تشکیل جوامع انسانی٬ روابط بین افراد ناشی از نیازهای طبیعی و احتیاجات اجتماعی بر مبنای در کنار هم و با هم زیستن ایجاد میشود. این روابط با داده های مختلف٬ اخلاقی٬ روانی٬ اجتماعی٬ سیاسی٬ کنار هم و با یکدیگر به نحو چشمگیری مرتبط میشوند. جامعه در این استقرار و شکل گیری به ناچار به نظمی٬ از یک سو طبیعی و از سوی دیگر قراردادی٬ که از سنت ها٬ آداب٬ رسوم و ملیت و مذهب و… ریشه میگیرد٬ روی میآورد. در این میان ممکن است٬ اعمالی از سوی برخی از افراد جامعه انجام پذیرد که٬ این نظم را دستخوش التهاب نماید٬ چیزی که غالبا مورد پذیرش اجتماع نیست٬ بدیهى است كه جامعه اى متشكل از انسانهایى این چنین ، اگر داراى نظم و قانونى درست نباشد، تزاحم و درگیرى و هرج و مرج و فساد، آن را نابود خواهد ساخت .برای مقابله با این پدیده قوانین من جمله حقوق جزا٬ با ارائه تئوریهای لازم٬ روابط و مناسبت های فی مابین اعضا جامعه را تنظیم مینماید و از طریق موسسات اجرایی خویش٬ حاکمیت قانون و مقررات را بر این روابط تضمین میکند.در حیطه حقوق جزا، اجتماع در مقابل رفتاری که به افراد جامعه آسیب وارد مینماید و نظم اجتماعی را دستخوش آشوب میسازد٬ و به عبارت دیگر در مقابل عمل مجرمانه یا جرم٬ واکنش نشان میدهد و بزهکار را در صورت وجود شرایط و مقتضیات لازم مجازات مینماید. برای اینکه فرد قابلیت پذیرش بار تبعات جزایی رفتار خویش را تحمل کند٬ میبایست از وضعیت و صفات خاصی برخوردار باشد. این شرایط و خصیصه ها٬ اوضاع و احوالی هستند که٬ به متن قانونی حاکم بر موضوع٬ فعل یا ترک فعل انجام شده و خصوصیات شخصی مرتکب مربوط میگردد.در قلمرو حقوق کیفری٬افراد زمانی پاسخگو و مسؤولند كه دارای اراده و اختیار بوده بنابراین زمانیكه فردی مدرك نباشد را، نمی‌توان مسؤول اعمال خود دانست، چرا كه در قبال امر و نهی قانونگذار تكلیفی نداشته و علی‌القاعده، خطاب قانونگذار متوجه كسانی است كه مختار و مدرك بوده و قدرت بر اجابت آن دارند.
