انسان موجودی است خدایی و خداوند سرشت الهی را در خلقت انسان بکار برده است و ابزارهایی از قبیل حس و عقل و فطرت را در وجود او برای شناخت راه درست از نادرست به ودیعه نهاده است. خداوند متعال موجودات جهان را بیهوده نیافریده بلکه هدفی متعالی از آفرینش آنها داشته است. بنابراین انسان موجودی هدفمند است و هدف او براساس آیات الهی قرارگرفتن در جهت کمال و سعادت پایدار می باشد. بنابراین انسان نیازمند راهنمایانی از طرف خداست که بتوانند زندگی وی را در مسیر صحیح مدیریت کنند.

هدف این پژوهش روشن نمودن کارکرد حجت الهی، تأثیر آن بر زندگی انسان و هم چنین تعیین وظایف مقطعی و دائمی اوست.

در نهایت به این نتیجه می رسیم که حجت های الهی در سه فضای عقاید و معارف،فقه و رفتار،تزکیه و اخلاق فعالیت کرده و دائما نقشی تأثیر گذار در زندگی انسان به عهده دارند. بنابراین بایستی او وجود داشته باشد و انسان او را بشناسد و با او رابطه روحی و معنوی برقرار کند. بدین ترتیب در هر زمان حضور حجت الهی الزامی است.در این تحقیق نوعاً از منابع و متون تفسیری و روایی و کلامی استفاده شده است.

واژگان کلیدی: کارکرد، حجت الهی، هدایت، انسان، قرآن

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                صفحه

فصل اول: کلیات …………………………………………………………………………………………………………………………………………………..1

1-1.بیان مسأله تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………….2

1-2.بیان اهمیت و ضرورت تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………3

1-3.پیشینه تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………….3

1-4.سؤال های تحقیق …………………………………………………………………………………………………………………………………………..4

1-4-1. سؤال اصلی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….4

1-4-2. سؤالات فرعی……………………………………………………………………………………………………………………………………………4

1-5. فرضیه های تحقیق…………………………………………………………………………………………………………………………………………4

1-6. روش تحقیق………………………………………………………………………………………………………………………………………………….5

1-7. تعریف مصطلحات…………………………………………………………………………………………………………………………………………5

1-7-1. حجت………………………………………………………………………………………………………………………………………………………5

1-7-2. رسول……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….7

1-7-3. نبی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..8

1-7-4. امام………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….8

1-7-4-1. امامت در لغت……………………………………………………………………………………………………………………………………….8

1-7-4-2. امامت در اصطلاح…………………………………………………………………………………………………………………………………9

1-7-4-2-1. امامت در اصطلاح اهل سنت………………………………………………………………………………………………………………9

\

1-7-4-2-2. امامت در اصطلاح شیعه……………………………………………………………………………………………………………………10

1-7-5. هدایت……………………………………………………………………………………………………………………………………………………10

1-7-6. انذار و تبشیر…………………………………………………………………………………………………………………………………………..11

1-7-7. تزکیه و تربیت…………………………………………………………………………………………………………………………………………11

1-7-8. تذکر………………………………………………………………………………………………………………………………………………………12

فصل دوم: انسان و نیاز به حجت الهی…………………………………………………………………………………………………………………….13

2-1. بخش اول: انسان شناسی……………………………………………………………………………………………………………………………….14

2-1-1. اهمیت انسان شناسی………………………………………………………………………………………………………………………………..14

2-1-2. دانش محدود بشری…………………………………………………………………………………………………………………………………17

2-1-3. ابزارهای شناخت انسان…………………………………………………………………………………………………………………………….19

2-1-3-1. احساس و تجربه………………………………………………………………………………………………………………………………….19

2-1-3-2. عقل و خرد…………………………………………………………………………………………………………………………………………21

2-1-3-3. تاریخ و آثار تاریخی…………………………………………………………………………………………………………………………….25

2-1-3-4. فطرت و وجدان و شعور باطن………………………………………………………………………………………………………………27

2-1-3-5. وحی آسمانی………………………………………………………………………………………………………………………………………29

2-1-4. انسان و آموزه های وحیانی……………………………………………………………………………………………………………………….31

2-2. بخش دوم: غایت شناسی………………………………………………………………………………………………………………………………34

2-2-1. اهداف آفرینش انسان……………………………………………………………………………………………………………………………….36

2-2-1-1.اظهار صفات الهی…………………………………………………………………………………………………………………………………36

2-2-1-2. آزمودن انسان………………………………………………………………………………………………………………………………………36

2-2-1-3. پرستش و بندگی خدا…………………………………………………………………………………………………………………………..38

2-2-1-4. دستیابی به رحمت بی پایان الهی……………………………………………………………………………………………………………38

2-3. بخش سوم: نیاز به حجت خدا……………………………………………………………………………………………………………………….42

3-1-1-3-2. فلسفه تعلیم و تربیت انسان ها توسط حجت های الهی………………………………………………………………………101

3-1-1-3-3. تأثیر حجت های الهی  در تعلیم و پرورش رهبران……………………………………………………………………………..106

3-1-2. وظایف حجت های الهی در حوزه فقه و رفتار…………………………………………………………………………………………..109

3-1-2-1. اجراء عدالت اجتماعی………………………………………………………………………………………………………………………..110

3-1-2-1-1. اهمیت و جایگاه عدالت اجتماعی…………………………………………………………………………………………………….110

3-1-2-1-2. عدالت اجتماعی و عدالت اقتصادی………………………………………………………………………………………………….113

3-1-2-1-3. تفاوت قسط و عدل……………………………………………………………………………………………………………………….116

3-1-2-1-4. آثار و نتایج عدالت اجتماعی……………………………………………………………………………………………………………118

3-1-2-2. تشکیل حکومت………………………………………………………………………………………………………………………………..119

3-1-2-2-1. نظام حکومت انبیا………………………………………………………………………………………………………………………….120

3-1-2-2-2. زعامت و رهبری سیاسی و حکومتی پیامبر در جامعه………………………………………………………………………….122

3-1-2-2-3. فلسفه امامت از نظر امامیه……………………………………………………………………………………………………………….126

3-1-2-3. قضاوت و دادگری……………………………………………………………………………………………………………………………..128

3-1-2-3-1. منصب داران قضاوت……………………………………………………………………………………………………………………..130

3-1-3. وظایف حجت های الهی در حوزه تزکیه و اخلاق……………………………………………………………………………………..134

3-1-3-1. تزکیه و تربیت…………………………………………………………………………………………………………………………………..135

3-1-3-1-1. تربیت از دیدگاه اسلام……………………………………………………………………………………………………………………136

3-1-3-1-2. کرامت انسان ها، تنها هدف پیامبران…………………………………………………………………………………………………136

3-1-3-1-4. تزکیه در استعمالات قرآنی………………………………………………………………………………………………………………140

3-1-3-2. تذکر………………………………………………………………………………………………………………………………………………..142

3-1-3-2-1. تذکر در قرآن………………………………………………………………………………………………………………………………..142

3-1-3-3. آزادسازی انسان ها از غل و زنجیر……………………………………………………………………………………………………….145

3-1-3-3-1. معنای إصر و أغلال……………………………………………………………………………………………………………………….145

3-1-3-3-2. خرافه ها و بدعت ها……………………………………………………………………………………………………………………..146

3-2. بخش دوم: تقسیم بندی وظایف به مقطعی و دائمی………………………………………………………………………………………..149

3-3. بخش سوم: آثار کارکردهای حجت های الهی در زندگی انسان………………………………………………………………………..154

فصل چهارم: خلاصه و نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………………………………..160