حشرهکشهای طبیعی اثرات سوء کمتری روی موجودات غیر هدف داشته و به خاطر طبیعی بودن، برای محیط زیست بیخطر میباشند. این ترکیبات روی جمعیت شکارگرها، پارازیتوئیدها و حشرات گردهافشان فشار کمتری وارد کرده و به خاطر دارا بودن اجزای زیاد، مقاومت به آنها کمتر صورت میگیرد (کول و همکاران[14]، 2008). تعداد زیادی از مواد شیمیایی زیستی دارای سمیت یا فعالیت دورکنندگی هستند. در میان آنها اسانسهای گیاهی ممکن است جایگزین بالقوهای به عنوان عوامل کنترل زیستی برای کنترل آفات و موریانهها باشند، زیرا آنها غنی از عوامل شیمیایی زیستی هستند. فعالیت دورکنندگی اسانسها به وجود مونوترپنها و سسکوییترپنها وابسته است (مروج و ابر[15]، 2008).
اسانسها ترکیبات فراری هستند که مشخصهی اصلی آنها بوی تندشان است و در طبیعت نقش مهمی در حفاظت گیاهان در برابر باکتریها، قارچها و حشرات گیاهخوار دارند. آنها همچنین با جلب حشرات به پراکنش دانههای گرده و بذرها کمک میکنند (باکالی و همکاران[16]، 2008).
یکی از جنسهای گیاهی مورد توجه و دارای اسانسهایی با اثرات کشندگی و دورکنندگی، Eucalyptus spp. میباشد (نریو و همکاران[17]، 2010) که در میان ترکیبات مختلف \ اسانس اکالیپتوس 1و8 سینئول مهمترین بوده و نقش مهمی در فعالیت حشرهکشی آن بازی میکند (لی، 1996).
گونههای مرکبات به عنوان یک منبع گیاهی دارای خاصیت حشرهکشی گزارش شدهاند. اسانس پوست، برگ و بذر واریتههای این گیاهان حاوی متابولیتهای ثانویه هستند که دارای اثر حشرهکشی روی راستههای مختلف حشرات میباشند. (روی و صراف[18]، 2006).
در حال حاضر کشورهای امریکا، ژاپن و آلمان با به کارگیری جدیدترین روشهای تحقیق مقام اول تا سوم تولید سموم گیاهی را دارند. در ایران گیاهان دارویی عمدتا از اماکن طبیعی جمعآوری گردیده و فاقد اصول صحیح بهرهبرداری و نگهداری بوده و گاهی نمونههای جمعآوری شده با گونههای استاندارد مطابقت ندارد. از آنجا که در حال حاضر استفاده از آفتکشهای با منشا گیاهی جهت کنترل آفات جایگاهی در برنامههای IPM در ایران ندارد، دلایل این امر را میتوان به 4 مورد تقسیم کرد (جباری و منصوریجاجایی، 1388):
عدم شناخت کافی از پراکنش گیاهان با خواص آفتکشی
عدم شناخت کافی از ترکیبات گیاهان با خواص آفتکشی
مشکلات مربوط به تهیهی فرمولاسیونهای مناسب از ترکیبات گیاهی
عدم قوانین حمایتی دولت از به کارگیری آفتکشهایی با منشا گیاهی
توجه به مسائل ذکر شده نیاز به انجام این تحقیق را با اهداف زیر فراهم کرده است:
اهداف اصلی:
بررسی سمیت تنفسی اسانس برگ درخت نارنج و برگ درخت اکالیپتوس روی سوسک کشیش، شپشهی آرد و شپشهی دندانهدار.
بررسی خاصیت دورکنندگی اسانس برگ درخت نارنج و برگ درخت اکالیپتوس روی سوسک کشیش، شپشهی آرد و شپشهی دندانهدار.
بررسی سمیت تماسی اسانس برگ درخت نارنج و برگ درخت اکالیپتوس روی سوسک کشیش، شپشهی آرد و شپشهی دندانهدار.
اهداف فرعی:
بررسی ترکیبات شیمیایی اسانس برگ درخت نارنج و برگ درخت اکالیپتوس.