Reusable scrap
Good fiber wetting
Rapid processing
Formable into complex shapes
Unlimited shelf life without refrigration
Liquid-resin manufacturing feasible
High delamination resistance
Resistance to creep
Disdvantages
Lower resistance to solvets
Long processing time
Requires high temperature (300-4000) and pressure processing
Long cure
Can be prone to creep
Restricted storage life
(require refrigeration)
خصوصیات ماتریسها بطور قابل ملاحظهای متاثر از نرخ کرنش و دمای محیط پیرامونی است که این امر از دمای انتقال شیشه که شاخص بالاترین دمای کاری است ناشی میشود.
کیفیت تغییر فرم مواد پلیمری، بسته به پارامترهای دخیل، میتواند شکلهای متعددی را اختیار کند. در شکل ۲-۳ نمودار دو ماده پلیمری نمونه، تحت تست کشش تکجهته نشان دادهشدهاست.
شکل ۲-۳- نمودار تنش-کرنش دو ماده پلیمری تحت کشش تنش یک جهته ]۵۵[
نحوه تغییرات بدینصورت است که بعد از طی ناحیه الاستیک R1 ماده تسلیم شده و necking رخ میدهد. در ناحیه R2 و با توسعه necking، کرنش افزایش یافته درحالیکه تنش ثابت باقی میماند. سپس در ناحیه R3 کارسختی[۴۲] اتفاق میافتد تا اینکه نهایتا به شکست بیانجامد.
البته همانگونه که ذکر شد، نحوه پاسخدهی همه مواد پلیمری به بارگذاریهای یکسان، مشابه نیست و بعنوان مثال، همه آنها لزوما پروسه necking را پشت سر نمیگذارند. چنانکه در شکل دیده میشود نوع دیگری از پاسخدهی وجود دارد که در آن، تنش هیچگاه روند کاهشی طی نمیکند و قطعه پیش از آنکه به تسلیم برسد میشکند.
درخصوص اینکه چه پارامترهایی در کیفیت پاسخ مکانیکی پلیمرها موثرند، عوامل متعددی را میتوان ذکر کرد. اولین آنها نسبت دمای محیط آزمایشگاهی است که تست در آن انجام میشود به دمای انتقال شیشهای (Tg) آن ماده[۴۳]. دمای انتقال شیشهای یکی از شاخصههای مهم متمایزکننده پلیمرها از یکدیگر است. بطوریکه تحت شرایط دمایی یکسان تست، پلیمرهای با دمای انتقال بالاتر رفتاری شکننده تر از خود نشان میدهند در حالیکه آنها که دمای Tg پایینتری دارند نرم ترند. به بیان دیگر و در شکل ۲-۴، مواد پلیمری در دماهای خیلی پایینتر از دمای انتقالشان پیش از وقوع تسلیم میشکنند (منحنی A)، اما با افزایش دما بعد از رسیدن تنش به یک مقدار ماکزیمم و تسلیم شدن ماده تنش کاهش می یابد تا به نقطه شکست برسد (منحنی B). اگر دمای تست نزدیک به دمای Tg باشد بعد از وقوع تسلیم، ضمن ثابت ماندن تنش، کرنش روند افزایشی خود را حفظ میکند و کارسختی اتفاق میافتد تا اینکه نهایتا میشکند(منحنی C). هنگامی که دمای تست بالاتر از Tg باشد ماده تسلیم نمیشود، کرنش نسبت به تنش افزایش شدیدی مییابد که سطح نسبتا تختی را در نمودار بوجود میآورد و نهایتا با افزایش توامان تنش و کرنش، ماده میشکند (منحنی D).
شکل ۲-۴- تاثیر دمای انجام تست بر نمودار تنش-کرنش یک ماده پلیمری ]۵۵[
عامل بعدی تاثیرگذار بر رفتار مکانیکی پلیمرها، نرخ کرنش است. بسیاری از نتایج آزمایشگاهی موید این گزارهاند که نرخ کرنش تاثیر بسزایی در چگونگی تغییر فرم پلیمرها دارد. با افزایش نرخ کرنش، مدول و تنش تسلیم ماده پلیمری افزایش یافته در حالیکه کرنش نهایی کاهش مییابد. و شکنندهتر و تردتر رفتار میکند. ضمنا تستهای تحت نرخ کرنش بالا ممکن است به افزایش دمای قطعه بیانجامد که این امر نیز همانگونه که پیشتر ذکر شد، بهنوبه خود میتواند در نمودار تنش-کرنش تغییر ایجاد کند.
شکل ۲-۵- تاثیر نرخ کرنش بر نمودار تنش-کرنش یک ماده پلیمری]۵۵[
از بین همه موادی که بعنوان ماتریس کامپوزیتها استفاده میشوند، پلی استرها از نظر هزینهای ارزان، در استفاده و کاربرد آسان و از لحاظ خصوصیات مکانیکی قابل قبول اند و غالبا با فایبرهای شیشه استفاده میشوند. هنگامیکه استحکام و یا مقاومت شیمیایی بالاتر مورد نیاز باشد، رزینهای اپوکسی که از دسته ماتریسهای ترموستاند استفاده میشوند. رزینهای اپوکسی که انحصاراً با فایبرهای کربن، برن و کولار مورد استفاده قرار میگیرند، هرچند که بخاطر دمای Tg بالا استحکام زیادی نیز دارند اما شکنندگیشان باعث میشود تا در کاربردهای تحت ضربه نتوان از آنها بهره جست. لذا تحقیقات متعددی جهت افزودن پلیمرهای ترموپلاستیک به رزین اپوکسیهای ترموست، در راستای تقویت شکلپذیری و به تبع آن افزایش کرنش شکستشان انجام پذیرفتهاست. این رزینهای بهبود یافته را اپوکسیهای سختشده[۴۴] مینامند.
از بین رزینهای ترموپلاستیک، میتوان به پلی اتر اتر کتون[۴۵] اشاره کرد که بسیار مورد توجه و علاقه است. ترموپلاستیکها امکان ساخت کامپوزیت از روش قالبریزی را نیز فراهم میکنند که این شرایط برای ترموستها برقرار نیست]۵۵[.
۲-۱-۲- کامپوزیتهای دارای ذرههای ریز
این کامپوزیتها ترکیبی از ذرات ریز یک یا چند ماده اند که در ماتریس پیوستهای از ماده دیگر معلقاند. هم ذرات و هم ماتریس میتوانند فلزی یا غیرفلزی باشند بهگونهای که چهار حالت ذرات غیرفلزی در ماتریس فلزی، ذرات فلزی در ماتریس فلزی، ذرات غیرفلزی در ماتریس غیرفلزی و ذرات فلزی در ماتریس غیرفلزی را ممکن میسازند]۸[. این ذرات میتوانند در شکل، سایز و جهتگیریهای متفاوت باشند]۱۷[.
۲-۱-۳- کامپوزیتهای چندلایه
کامپوزیتهای چندلایه یا ورقهای از لایههای مختلف که در کنار هم قرار گرفتهاند تشکیل شده است. بایمتال[۴۶] ها که متشکل از دو نوار بهم متصل فلزیاند و غالبا ضریب انبساط حرارتی متفاوت از همدیگر دارند، فلزات روکشکاری[۴۷] که با پوشاندن یک فلز بر روی یک فلز دیگر خواص مورد نظر آندو را تقویت میکنند، چندلایه شیشه[۴۸] که مدل توسعه یافته فلزات پوششی و روکشی است با این تفاوت که شیشه و یک ماده دیگر نظیر پلاستیک همدیگر را میپوشانند و هرکدام یکی از خواص دیگری را تقویت میکند و نهایتا چندلایه پلاستیک پایه[۴۹] و چندلایه کامپوزیتی فایبری پایه پلیمری[۵۰] از نمونه های این کامپوزیتها هستند.
شکل ۲-۶- نمونهای از کامپوزیتهای چندلایهی فلزی در ترموستات ]۸[
۲-۲- کامپوزیتهای چندلایهای فایبری پایه پلیمری
سازههای کامپوزیتی چندلایه را از مقیاسهای مختلفی میتوان به نظاره نشست. مقیاس میکرومکانیک که به بررسی اندرکنش اجزای تشکیلدهنده در مقیاس میکروسکوپیک میپردازد و از مدلهای ریاضی برای توصیف رفتار اجزا بهره میبرد، مقیاس ماکروسکوپیک که به لامینا بعنوان یک کل واحد نگاه میکند و خصوصیات متوسط اجزا را به آن اعمال و پاسخ آن را بررسی میکند و نهایتا مقیاس سازهای که به آنالیز رفتار کل سازه میپردازد.
شکل ۲-۷- مقیاسهای مختلف آنالیز در چندلایههای کامپوزیتی ]۱۰[