ماهیت و ارزش مدیریت استراتژیک
اداره فعالیت های داخلی یک سازمان فقط جزیی از وظایف جاری مدیران ارشد فعلی است. مدیران ارشد همچنین می باید به چالش های تحمیلی محیط خارجی نزدیک شامل : رقیبان ، عرضه کنندگان ملزومات، کاهش روز افزون منابع سازمان های دولتی، (و حتی مقررات زیاد و گوناگون آن ها ) و مشتریان که اولویت های آنان بدون مقدمه تغییر پیدا می کند از خود عکس العمل نشان می دهند. محیط خارجی دور عبارت اند از : شرایط اقتصادی و اجتماعی، سیاسی، توسعه تکنولوﮋی که تماما می باید پیش بینی و ارزیابی شده و در تصمیم گیری های مدیران ارشد دخالت داده شوند. به هر صورت مدیران اجرایی سطح بالای سازمان اغلب ناچارند که تقاضای فعالیت های داخلی و محیط خارجی سازمان را نسبت به الزامات متعدد و نامتوازن ذینفعان، مالکان، مدیران سطح بالا، کارکنان، جامعه، مشتریان و کشور در آورند. برای آن که مدیران ارشد بتوانند به گونه ای اثر بخش با آنچه که در رشد و سود آوری یک سازمان موثر است برخورد و از فرایندهای مدیریت استفاده کنند، براین باورند که می شود سازمان را با گسترش پیش بینی های مرتبط به تغییرات محیط و تقاضای رقابتی و ناخواسته داخلی، در یک وضعیت مطلوب قرار داد.
بعد از جنگ جهانی دوم فرایند های مدیریت به طور گسترده و با مقیاس زیاد شدیدا دچار پیچیدگی شد. این فرایند سبب افزایش تعداد واندازه موسسات رقابت کننده، افزایش نقش دولت به عنوان خریدار، فروشنده، قانون گذار و رقیب در یک نظام تجاری آزاد و در نتیجه سبب مداخله بیشتر آن تجارت بین الملل شد. شاید بتوان گفت که بهترین تعدیل در فرایند مدیریت در دهه ۱۹۷۰ صورت گرفت. در آن دهه برنامه ریزی بلند مدت، تهور جدید در مدیریت، برنامه ریزی و بودجه و سیاست گذاری همه در آمیختند. همزمان در تهیه و اجرای برنامه ها بیشترین تاکید بر پیش بینی های محیطی و مسائل خارجی صورت گرفت. تمامی این جهت گیری های گسترده مدیریت استراتژیک، برنامه ریزی استراتژیک نامیده می شوند.
مدیریت استراتژیک، یک رشته تصمیم ها و کارهایی است که به تهیه و اجرای برنامه هایی برای دست یابی به اهداف یک سازمان می انجامد. این استراتژی نه وظیفه مهم دارد:
- تنظیم رسالت۱ سازمان در قالبی گسترده که منظور فلسفه و هدف های آن را در نظر بگیرد.
- تهیه نمادی از سازمان که در آن شرایط و توانایی های داخلی سازمان منعکس شده باشد
- ارزیابی محیط خارجی سازمان که شامل عوامل رقابتی و عوامل محیطی است
- تجزیه و تحلیل گزینه های مختلف سازمان با انطباق با محیط خارج
- مشخص کردن بهترین گزینه از طریق ارزیابی هر گزینه در چارچوب ماموریت ( رسالت های ) سازمان
- انتخاب یک رشته هدف های بلند مدت و استراتژی بزرگ که بتوان از آن طریق به راه های مناسب ( گزینه های بهینه) دست یافت.
- تنظیم هدف های سالانه و استراتژی های کوتاه مدت که با هدف های بلند مدت و استراتژی های مهم مطابقت داشته باشند.
- به کارگیری استراتژی های انتخابی از طریق تقسیم منابع بودجه بندی شده که در آن بیشترین تاکید بر کارها، مردم، ساختار ها، فن آوری ها( تکنولوژی ) و نظام های پاداش دهی است.
- ارزیابی موفقیت استراتژیکی به عنوان یک زیر بنا برای تصمیم گیری های آینده
برنامه ریزی
موانع متعددی در مسیر برنامه ریزی راهبردی وجود دارد که می توان آنها را در قالب دو دسته عمده طبقه بندی کرد :
- نارسائیهای جوهری[۱]
- نارسائیهای فراگردی
نارسائیهای جوهری در نتیجه فقدان توجه کافی به عوامل عمده برنامه ریزی راهبردی نظیر تحلیل (رسالت و مقصد سازمان)، (ارزشهای محوری[۲] و فرهنگ سازمانی )، (قوتها و ضعفهای سازمانی ) و(فرصتها و تهدید های محیطی ) به وجود می آیند. در حالی نارسائیهای فراگردی بر مدیریت ضعیف مراحل گوناگون برنامه ریزی راهبردی دلالت دارند(رضائیان ۱۳۸۰).
برنامه ریزی یعنی آنکه از میان گزینه های گوناگون در برگزیدن راه های کنش[۳] آینده سازمان به گونه کلی پرداخته شود و برای هر یک از بخش های سازمان نیز چنین گزینشی صورت بگیرد. این کار مستلزم برگزیدن هدف های سازمان و مقاصد هر بخش و تعیین راه های دستیابی به آن ها است. از این رو برنامه ها برای دستیابی به اهداف از پیش تعیین شده روشی عقلایی فراهم می آورند. برنامه ریزی همچنین برنو آفرینی مدیریت، سخت دلالت دارد(کونتز و … ، ۱۳۸۱).
برنامه ریزی میان جایی که هستیم با جایی که می خواهیم بدان جا برویم پلی می سازد و موجب می شود تا آنچه را که در غیر آن حالت شکل نمی گیرد پدید آید. با آنکه به ندرت می توان آینده را درست پیش پیش بینی کرد و با آنکه عامل های بیرون از نظارت ما می توانند با بهترین برنامه های تهیه شده معارض گردند تا زمانی که به برنامه ریزی پرداخته نشود پیش آمدها به بخت واگذار می گردد. برنامه ریزی، فرا گرد فکری دشواری است که لازم می سازد تا آگاهانه راه های کنش را تعیین شود و تصمیم ها بر پایه هدف، شناخت و برآوردهای سنجیده استوار گردد(همان منبع).
[۱] - substance errors
[۲] - core values
[۳] - Action
