۱٫ دعاوی مربوط به ابهام در قرارداد
۲٫ دعاوی مربوط به تاخیر
۳٫ دعاوی مربوط به تسریع دراجرای پروژه
۴٫ دعاوی مربوط به تغییر قیمتها
۵٫ دعاوی مربوط به کار اضافی
۶٫ دعاوی مربوط به شرایط سایت
۲-۳-۲-۸ ایران
در ایران نیز تحقیقاتی به منظور شناسایی عوال ایجاد کننده تأخیر در پروژه های عمرانی انجام گرفته است. به عنوان مثال در مطالعه انجام گرفته جهت مشخص نمودن عوامل ایجاد کننده تأخیرات در پروژه های سد سازی، با گردآوری نظرات کارفرمایان، پیمانکاران و مشاورین، موارد زیر بعنوان مهمترین موارد شناسایی شدند.(رضا زاده ،۲۰۰۶،ص۲۷-۲۲)
-پرداخت برای پروژه های تکمیل شده
- مدیریت محل اجرای پروژه
-تصویب نقشه کارگاه
-شرایط پیش بینی نشده زمین
- تجربه ناکافی پیمانکاران
- ناکارآمدی برآوردهای هزینه
-کمبود نیروی کار توانا
-عدم وجود اطلاعات کافی به روز در شروع طرح
-واگذاری خدمات به مشاورین و پیمانکاران بدون توجه به ظرفیت های خالی آنها
-واگذاری خدمات به مشاورین و پیمانکاران به صرف قیمت پایین تر
-عدم ساختار سازمانی مناسب برای پاسخگویی به نیازهای طرح
(جدول۱-۲)- عوامل شناسایی شده ایجاد تأخیر در کشورهای مختلف
۲-۳-۳ علل تأخیر در پروژه های عمرانی ملی ایران
بر اساس گزارشهای نظارتی پروژه های عمرانی ملی، به طور کلی علل ایجاد کننده تأخیر پروژه های عمرانی ملی به نه گروه تقسیم می شوند که عبارتند از: تأخیر ناشی از مطالعه و امکان سنجی پروژه ها ، تأخیر ناشی از شرایط زمین و محیط اجرای پروژه، مشکلات ایجاد شده توسط دستگاه اجرا کننده تأخیر به وجود آمده توسط مشاور طراح، مشاور ناظر، پیمانکار، تأخیر ایجاد شده به دلیل مشکلات ماشین الات و تدارکات، مشکلات تخصیص اعتبار و سایر مسائل که شامل کلیه عوامل ایجاد کننده تأخیرند. جدول ۲-۲پیوست الف این عوامل را به تفکیک سال و گروه نشان می دهد. (معاونت برنامه ریزی و نظارت راهبردی ریاست جمهوری ایران گزارشهای نظارتی عمرانی سالهای ۸۵-۸۱ تهران)
۲-۳-۴ عوامل مؤثر تأخیر در یک پروژه EPC
۲-۳-۴- ۱تأمین پیش پرداخت و هزینه های پروژه
قراردادهای پیمانکاری ساخت و نصب، متشکل از بخشهای متمایزی است و هر یک از بخشها ممکن است مستلزم به کارگیری تکنولوژیها یا رویکردهای فنی جدید برای رسیدن به نتیجه مطلوب باشد. شاخص اجرای موفق هر قرارداد این است که کار موضوع قرارداد منطبق با بودجه و استاندارد کیفیت مورد نظر کارفرما و در مدت مصرح در قرارداد یا زمان مورد توافق طرفین تحویل گردد. متاسفانه تعلل کارفرما ها در تأمین مبلغ پیش پرداخت مندرج در قرارداد منجر به این می شود که پیمانکار شروع کار موضوع قرارداد یا خرید تجهیزات ضروری را به تأخیر اندازد. (اردشیریان ، ۱۳۹۰)
۲-۳-۴- ۲تأثیر طراحی مهندسی در زمان پروژه
بخش عمده ای از تاخیرات پروژه مربوط است به تغییراتی که در حین اجرای کار در مواجهه با مقتضیات فیزیکی پروژه ضرورت پیدا می کند و ناشی از محاسبات غیر دقیق و غیر واقع بینانه است. در صورتی که طراحی مهندسی پروژه به نحو مناسبی انجام گیرد موجب پیشگیری از بروز بسیاری از ایرادات در خلال کار شده و از بسیاری از تاخیرها جلوگیری می شود. (اردشیریان ، ۱۳۹۰)
در ادامه درمورد علل تأخیرات بخش طراحی مهندسی توضیح داده خواهد شد.
۲-۳-۴- ۳فرایند خرید و تأثیر آن بر زمان بندی پروژه
یکی از مباحث اصلی و تعیین کننده تأمین به موقع تجهیزات پروژه هاست. چرخاندن کلید به معنای آماده بودن تمام تجهیزات است. در این ارتباط جهت کاهش تأخیرات در پروژه های بزرگ پیشنهاد می گردد در صورتی که کارفرما اصرار بر تأمین تجهیزات از منبع خاصی دارد، پیمانکار از امکان یا عدم امکان دسترسی به آن، عدم شمول محدودیتهای قانونی داخلی و بین المللی اطمینان حاصل نمایند. به علاوه وجود یک تیم قوی و با تجربه خرید متشکل از کارشناسان بازرگانی و حقوقی و فنی بسیار کارآمد خواهد بود. (اردشیریان ، ۱۳۹۰)
۲-۳-۵ عوامل مؤثر ایجاد تأخیر در بخش مهندسی (E) پروژه های EPC
عوامل تأخیر در پروژه های مهندسی به دو دسته عمده عوامل داخلی و خارجی تقسیم می شوند. (آقایی دیبایی ،۱۳۸۴)
۲-۳-۵-۱ عوامل داخلی
عوامل تأخیر مرتبط با برآوردهای نیروی انسانی و زمان:
این عوامل شامل مواردی چون عدم تناسب نفر ساعت براورد شده با مجموعه فعالیتهای تخصیص داده شده به آنها، تخصیص ناکافی نیروی انسانی برای فعالیتها، عدم تطابق کیفیت نیروی کار با آنچه در برآوردها پیش بینی شده، بررسی میزان حجم کاری در نفرات کلیدی بخشهای مهندسی، بررسی اولویت در تخصیص منابع کمیاب و محدود میان عناصر ساختار کارهای پروژه و ارزیابی ضوابط، معیارها و دستورالعمل اولویت گذاری میان فعالیتها می باشد.
(آقایی دیبایی ،۱۳۸۴)
عوامل تأخیر مرتبط با نارسایی سیستمهای اطلاع رسانی بخشهای مهندسی
این عوام شامل مواردی چون میزان و کیفیت اطلاع رسانی از جانب مدیر پروژه و بخش کنترل پروژه به تیمهای مهندسی ، میزان آشنایی و اشراف کارشناسان به فرایند تولید مدارک و انتقال اطلاعات به بخشها ، نحوه ارتباط مؤثر بیم مهندسان پروژه با بخشهای مهندسی و میزان هماهنگی انجام گرفته بین بخشی در ارجاع آخرین ویرایش مدارک به بخشهای مرتبط و رعایت و توجه به توالی تولید مدارک و انجام فعالیتها می باشد.
عوامل تأخیر مرتبط با برنامه ریزی و مدیریت منابع انسانی :
این عوامل شامل مجموعه عواملی چون نحوه و مکانیزم توزیع نیروی انسانی در مقاطع زمانی مختلف پروژه ها، کمبودهای پرسنل متخصص در بخشهای مهندسی، توان شرکت در جذب و حفظ نیروهای فعال و با تجربه، سیستم پرداخت پاداش در پروژه ها و سیستم تعیین حقوق و مزایا و سایر امکانات دیگر می باشد. در این راستا عوامل محیطی، سازمانی، نهادی و برنامه ریزی سازمانی پروژه ها بر اساس الزامات خاص هر پروژه و نیز ساختار سازمانی شرکت می توانند نقش عمده ای را ایفا نمایند.(آقایی دیبایی ،۱۳۸۴)
عوامل تأخیر مرتبط با خطا و استباهات پرسنلی:
این عوامل شامل بررسی مجموعه عواملی چون تغییر در نفرات کلیدی پروژه و میزان دوباره کاریها توسط پرسنل بخشها به دلایلی چون عدم دقت کارشناس به عوامل مرتبط با طراحی، عدم تناسب مسولیتها و تواناییها افراد با موقعیتهای شغلی واگذار شده به آنان، استفاده از نیروهای کم سابقه در موقعیتهای حساس پروژه ، میزان آشنایی کم و توجه ننمودن کارشناسان نسبت به تولید مدارک و انتقال اطلاعات به عوامل دخیل در پروژه بوده است.
عوامل تأخیر مرتبط با مدیریت شرکت:
این عوامل شامل بررسی مجموعه عواملی چون عملکرد و تصمیم گیری مدیران پروژه و مدیران بخشها در راستای اقدامات پیشگیرانه و میزان ارائه خط مشی مناسب و پیوسته به بخشهای مهندسی و کنترل پروژه از جانب مدیران می باشد.
۲-۳-۵-۲ عوامل خارجی
عوامل تأخیر مرتبط با کارفرمایان:
شامل بررسی مجموعه عواملی چون تغییر نیازهای کارفرما به جهت تغییر در حجم کار، دامنه کار، سرویس دهی به بخشها و مرزهای جانبی پروژه، سرعت انتقال طراحی به مشاور طرح، سرعت ارائه پیشنهادات در راستای اظهار نظرها یا تأیید مدارک و مشخصات فنی و نحوه عملکرد کارفرما در پرداخت صورت وضعیتها می باشد.
عوامل تأخیر مرتبط با تبادل اطلاعات با سازندگان:
این عوامل شامل بررسی مجموعه عواملی چون سرعت و کیفیت ارسال مدارک از طرف سازندگان داخلی و دریافت پاسخ سازندگان خارجی در زمان لازم، نحوه عملکرد شرکت در راستای تهیه به موقع اطلاعات مکانیکی و تجهیزاتی برای تجهیزات خرید داخل در ابتدای پروژه و تبحر و دانش مهندسی در سازندگان و تأمین کنندگان کالا( بخصوص سازندگان داخلی) می باشد.
عوامل تأخیر مرتبط با تشکیل مشارکت در پروژه ۱
شناسایی و ریشه یابی عوامل بحرانی ادعا در حوزه های زمان و هزینه از دیدگاه کارفرمایان، مشاوران و پیمانکاران- قسمت ۹