11          برنامه ریزی ومدیریت آموزشی              24-22

12          آیا دوره پیش دبستانی لازم است            24

13          فصل دوم                         25

14          بررسی نظام آموزشی وپرورشی دردوره  پیش ازدبستانی

15          نظام آموزشی وپرورشی پیش از دبستان درفرانسه     32-26

16          نظام آموزشی وپرورشی پیش از دبستان درانگلستان     45-32

17          نظام آموزشی وپرورشی پیش از دبستان درپاکستان     45

18          نظام آموزشی وپرورشی پیش از دبستان دراندونزی      56-45

19          نظام آموزشی وپرورشی پیش از دبستان درهلند        58-56

20          نظام آموزشی وپرورشی پیش از دبستان درآلمان       60-58

21          نظام آموزشی وپرورشی پیش از دبستان دراتریش       61-60

22          نظام آموزشی وپرورشی پیش از دبستان درلیبی        66-61

23          فصل سوم                         67

نقش کودک درشکل گیری شخصیت کودک

24          نقش کودک درشکل گیری شخصیت کودک      68

25          آشنایی کودک باکودکستان              69-68

26               اهمیت مهدکودک                          69

27          درچهاردیواری مهدکودک چه می گذرد         71-69

28          نقش مهدکودک دررشد اجتماعی کودکان        72-71

29          نقش مهدکودک دراحیای ارزشهای فرهنگی      74-72

30          انتظارات والدین از مهدکودک              75-74

31          فصل چهارم

32          ویژگیهای کودکان 6-3 ساله                76

33          ویژگی کودکان سه ساله ازنظر جسمی ، عاطفی ، هوشی وذهنی   77

33          ویژگی کودکان چهارساله               78

34          ویژگی کودکان پنج ساله               79

35          ویژگی کودکان شش ساله                80

36         رشد عاطفی اجتماعی آیا میدانید که ؟          84-81

37          رشد جسمی حرکتی                     86-84

38          رشد زبان                        88-86

39          رشد شناختی                      91-88

40          رشد بیان خلاق ودرک زیباییها              92-91

41          خصوصیات دوره کودکستانی              92

42          رشد جسمانی                      93-92

43          رشدحسی حرکتی                    94-93

44          رشد ذهنی                        95-94

45          رشدعاطفی                        97-96

46          دووسه سالگی                         99-97

47          سه وچهارسالگی                   102-99

48          پنچ وشش سالگی                   103-102

49          فصل پنجم                        104

50          بازیهای کودکان                  105

51          کودکان وبازی                        106

52          نوع وبازی                       106

53      بازی وورزش درروایات اسلام                    107

54      همبازی کودک                         110-108

55      شکایت ازبازی کودکان درکوچه ها               110

56      والدین بی خیال                          111-110

57      نکات مهم درانتخاب همبازی برای کودکان            111

58      محیط بازی                           113-111

59      کنترل محیط بازی                         113

60          سرکشی ازبازیهای کودکان                  114

61      مقداربازی                           117-115

62      بازی وخلاقیت                             119-117

63      بازی                                121-119

64      ارزشهای بازی                            124-121

65      آب بازی                             126-124

66      نکات ایمنی برای آب بازی                     126

67          راههای بازی باآب                        129-127

68      رشد ذهنی وشناختی                        131-129

69      رشد عاطفی اجتماعی                       134-131

70      فصل ششم                             135

71      فرضیه شناختی – رشدی پیاژه                   135

72      مراحل 2و3 اندیشه پیش ازعمل 7-2 سالگی           136

73      رشد فعالیت نمادین                       138-136

74      تعقل علمی                           139-138

75      طبقه بندی                           140-139

76      اندیشه اجتماعی                          142-140

77      قضاوت اخلاقی                             142

78      زنده گرایی                          144-142

79      خلاصه ونتیجه                             145-144

80      فصل هفتم                            146

81          گفتگو بافرخنده مفیدی                        152-146

82      فصل هشتم                            153

83      آیین نامه تأسیس ، انحلال واداره مهدکودک          188-153

84      نیروی انسانی                            189

85      چارت سازمانی                            190

86      هزینه تأسیس مهد                         195-191

87      برنامه کلاسی آمادگی                      196

88      برنامه کلاسی 4-3 ساله ها                 197

89      برنامه غذایی                            197

90      فصل نهم

ضمائم وپیوستها

91              فهرست منابع ومآخذ

مقدمه

كودكان سرمایه های ارزشمند وسازنده آینده جامعه هستند. آموزش و پرورش در دوره كودكی كه زمان شكل گیری شخصیت و ایجاد عادات مختلف و پیشگیری از بروز مشكلات است. آینده فرد و جامعه را بنایی نهد و مسیر حركت مملكت را مشخص می سازد. توجه به مسائل و مشكلات كودكان باعث پیشرفت و ترقی جامعه می شود و غفلت در رفع مشكلات آنان، خسارات جبران ناپذیری به بار می آورد. از این رو، سرمایه گذاری  و برنامه ریزی در آموزش و پرورش ابتدایی، از حساسترین و مهمترین وظایف دست اندر كاران و مسئولان جامعه است و باید از اولویت ویژه ای برخوردار باشد.

هدف ما در اینجا آشنا ساختن خواننده با خصوصیات، شیوه های شناخت، برقراری ارتباط صحیح، نحوه كاركردن و درنهایت رفع مشكلات كودكان است. برای نیل به این هدف ابتدا تعاریف، اهداف، تاریخچه، ضرورت و اصول راهنمایی و مشاوره كودك مورد بررسی قرار گرفته، سپس مطالبی درباره خصوصیات دوره كودكی ارائه شده است تا دست اندركاران آموزش و پرورش و مشاوره كودك بتوانند رفتارهای عادی كودكان را از رفتارهای غیر عادی تشخیص دهند.

 تعریف لغوی آموزش و پرورش پیش از دبستان

آموزش: عمل آموختن، یاد دادن     تعلیم: تربیت، پرورش

پرورش: 1- تربیت، تعلیم، تأدیب  2- فرهنگ، تمدن  3- پرستیدن، پرستش  4- خوراك، خورش، غذا، طعام

پیش: OIS ]پب. Patis مقابل فلز است.

Paitis، پهـ (7) [Pe$Pat 1- (ق – مكان) جلو، قبل، قدام. مق. پس، پیش، وضع، حال، نهاد

جزوهای جسم بود جهشهای مختلف چنان كه نشستن و برخاستن و ركوع و سجود و چون دست و پا پدر و اندامهای دیگر را نهادهای ایشان سوی چشمهای راست و چپ و زیر و زبر (پیش و پس…) دانشنامه الهی 30

2- (ق- زمان) قبل؛ پس. بعد. پیش از   3- (هر – اضـ ) نزد ( حضور داشتن چیزی یا كسی را رساند)

4-(هر – اضـ ) طرف، جانب، سوی (پیش او رفت)

دبستان: ded – estan ]= رب + پب . rdipi نوشتن + ستان – پسـ 20 (امر)

آموزند؛ مكتب    2- (نو) (مزه)     مدرسه ابتدایی- آموزشگاه نوآموزان كه بالاتر از كودكستان و پایین تر از دبیرستان است.

تاریخچه آموزش پیش دبستانی

تاریخچه آموزش پیش دبستانی در ایران به 80 سال پیش باز می گردد.

در سال 1298 مسیونر های مذهبی و اقلیت های دینی به احداث كودكستان ها و مراكز آموزش پیش دبستانی درتهران مبادرت نمودند .در همان اثنا زنده یاد جبار باغچه‏بان در سال 1303 به احداث باغچه اطفال در شهرستان تبریز مبادرت نموده و چند سال بعد در سال 1307 كودكستان دیگری در شهرستان شیراز دایر نمود. گفتنی است كه در آن اثنا تنها از كودكان خانواده های مرفه و كارمندان عالی رتبه ادارات در این مراكز ثبت نام به عمل می آمد . استقبال این خانواده ها از عملكرد مراكز آموزش پیش دبستانی (كودكستان ها( سبب گردیدكه طی مدت زمان كوتاهی در تهران وچندین شهر بزرگ دیگر كشور، كودكستان هایی توسط بخش خصوصی دایر گردد .از جمله مهمترین برنامه های این مراكز می توان به بازی های مرسوم ، آموزش مقدماتی خواندن و نوشتن ، نقاشی و بازی با عروسك و اشكال هندسی اشاره نمود.در سال 1303 شورای عالی فرهنگ ،به تصویب انحصاری آیین نامه احداث مراكز آموزش پیش دبستانی در شهرستان تهران و درسال 1304به تصویب این آیین نامه برای سایر شهرهای كشور مبادرت نمود.نخستین امتیاز تاسیس كودكستان توسط وزارت معارف و اوقاف و صنایع مستظرفه در سال 1310 صادر گردید.از این روی سال1310 آغاز فصل جدیدی در تاریخ آموزش پیش دبستانی ایران محسوب می گردد.نخستین آیین نامه ویژه كودكستانها و مراكز آموزش پیش دبستانی درسال 1312 به تصویب شورای عالی فرهنگ رسید. در ماده اول این آیین نامه ، سن كودكان جهت پذیرش در كودكستانها 4 تا 7 سال قید شده بود. این در حالیست كه درسال 1335 ، آیین نامه جدیدی جهت اداره كودكستانها به تصویب رسید كه طی آن سن كودكان ، 3 تا 6 سال تعیین شده بود. در سال1334 ، اداره مستقلی جهت رسیدگی و نظارت بر امور كودكستان ها تحت نظارت وزارت فرهنگ تاسیس گردید. در سال1340 ، اداره امور كودكستانهای كشور منحل شده و وظایف مربوطه به اداره كل تعلیمات ابتدائی محول گردید. در آن اثنا دولت به تلاش هایی درجهت احداث كودكستان های دولتی مبادرت نموده و با احداث كودكستانها در شهرهای سراسركشور،كودكان خانواده های طبقه متوسط را تحت پوشش خود قرار داد. تا سال 1322 در سراسر كشور تنها تعداد 7 كودكستان وجود داشت و این در حالیست كه طی سال1331 به 74 و طی سال 51 13 به 431 مركز بالغ گردید. در همان اثنا تلاش هایی درجهت تربیت مربیان مراكز پیش دبستانی نیز آغاز گردید. درسال 1336 ، آموزشگاه های كودكیاری آغاز به فعالیت نمودند . اولین اساسنامه و برنامه درسی این آموزشگاهها طی سال 1345 به تصویب شورای عالی فرهنگ رسید. چندسال بعد تدریس رشته كودكیاری یا آموزش و پرورش پیش ازدبستان در برخی دانشكده های علوم تربیتی من جمله مدرسه عالی شمیرانات و دانشگاه ابوریحان آغاز گردید.

درسال1350 ، اداره كل تعلیمات ابتدایی به دفتر برنامه ریزی آموزش ابتدایی تغییر نام داده و واحد كودكستان های این اداره، عهده دارمسئـولیت طرح و برنامه ریزی آموزش و پرورش پیش دبستانی گردید. درسال1354، با توجه به توسعه كودكستانها و تربیت مربیان كودك، دفتر برنامه ریزی آموزش ابتدایی به دفتر آموزش كودكستانی و ابتدایی تغییر نام داده و بالاخره درسال 1359 در اداره كل و سپس در دفتر آموزش عمومی ادغام گردید . طبق آخرین آیین نامه كودكستانها كه در سال 1349به تصویب شورای عالی آموزش و پرورش رسید، تشكیل كلاسهای آمادگی ضمیمه آموزش ابتدایی گردیده و سن كودكان كودكستانی 3 تا 6 سال تعیین گردید. درسال 1353 ، وزارت آموزش و پرورش طبق انتشار بخشنامه ای به اعمال اصلاحاتی در آیین نامه مذكور مبادرت نمود. مطابق این تغییرات تنها آندسته از كودكانی كه از سن 5 سال تمام برخوردار بودند از حق ثبت نام دركلاسهای آمادگی بهره مند گردیدند.

درگذشته امتیاز تاسیس مهدهای كودك ویژه كودكان رده های سنی 3 تا 6 سال به وزارت آموزش و پرورش و مجوز تاسیس مراكز مراقبتی كودكان زیر رده سنی3 سال به اتاق اصناف واگذار گردید. ازسال1354، سازمانهای دولتی موظف به تاسیس مهدهای كودك شده و ضوابط آنها از سوی سازمان زنان تنظیم گردید. درسال1356، در بودجه كل سازمانهای دولتی، بودجه لازم جهت احداث مهدهای كودك ویژه فرزندان زنان كارمند پیش بینی شده و سازمان زنان مسئولیت تشكیل و نظارت بر آنها را عهده دار گردید. پس از انقلاب اسلامی ، بر اساس تصمیم گیری هیات وزیران، با انحلال سازمان زنان ، سازمان ملی رفاه خانواده، سازمان تربیتی شهرداری تهران و انجمن ملی حمایت از كودكان، اجازه تاسیس مهدهای كودك به وزارت بهداری و بهزیستی و سپس به سازمان بهزیستی محول گردید. درحال حاضر صدور مجوز و نظارت بركلیه مهدهای كودك دولتی و خصوصی بر عهده سازمان بهزیستی كشور است. ازسال 1372 كلیه كلاسهای آمادگی ضمیمه مدارس دولتی به علت كمبود جا منحل گردید.گفتنی است كه این كلاسها 30 سال پیش درسال1349 و با تصویب شورای عالی آموزش و پرورش تشكیل شده بود . ازجمله انواع مهدهای كودك كه درحال حاضر درسراسركشور فعالیت دارند میتوان به موارد ذیل اشاره نمود:

ــ مهدهای كودك خصوصی كه توسط بخش خصوصی احداث گردیده اند.

ــ مهدهای كودك خود محوركه وابسته به موسسات دولتی بوده و با كمك هزینه های دولتی و والدین كودكان اداره میگردند.