حال اگر آن ها را ببینیم که چه‌بهتر سلام می‌کنیم، اما اگر آن ها را نبینیم چه طور؟
می‌توانیم به آن ها سلام برسانیم.
یعنی از کسی که آن ها را ببیند ، می‌خواهیم که سلام ما را به آن ها برساند.
اما از میان آن ها که پیش خدا هستند ، بعضی‌ها خیلی عزیزترند.
ما هم بیشتر آن ها را دوست داریم .
البته …ما آن ها را نمی‌بینیم ، اما آن ها ما را می‌بینند
مابه زیارت آن‌هامی‌رویم و به آن ها سلام می‌کنیم
شاعر بعد از آوردن نام چهارده معصوم و سلام دادن به آن‌هامی‌گوید :
اما بعضی را کسی نمی‌تواند ببیند
مثل آن ها که از دنیا رفته‌اند ،مثل آن ها که پیش خدا هستند
به آن ها چه طور سلام برسانیم ؟
خوب معلوم است
از خدا می‌خواهیم که سلام ما را به آن ها برساند.
(معینی ، ۱۳۸۷ : ۵- ۱ )
قالب این کتاب سپید و به نثر نوشته‌شده است و جذابیت زیادی برای این گروه سنی ندارد و در آن از آرایه و تشبیه و استعاره‌ای هم استفاده‌نشده است که آن را برای کودک زیباتر کند فقط این پیام را برای کودک دارد که ، کسانی که از دنیا رفته‌اند پیش خدا هستند و امامان پیش خدا عزیز هستند و ما باید سلام خود را از طریق خداوند به آن
به نظر می‌رسد شاعر با مراحل رشد فکری و مذهبی کودکان این گروه سنی که اشعار را برای آن ها سروده است ناآشناست و اشعاری بالاتر از حد این گروه سنی سروده است .
خانم نجمه السادات هاشمی هم در مجموعه‌ی « زندگانی چهارده معصوم » بعد از آوردن شرحی از زندگی هر یک از ائمه علیهم‌السلام به شهید شدن آن‌هااشاره‌کرده است و در بعضی از آن ها به بهشت رفتن آن ها را آورده است ، به‌طور مثال در کتاب امام حسین (ع) آمده است :
امام و هفتادودو تن / می‌جنگیدن چه مردونه
هر یاری که شهید می‌شد / می‌رفت بهشت بی بهونه
و یا در کتاب « حضرت فاطمه زهرا (س) آمده است :
سوم ماه جمادی / فرشته‌ها صف کشیدن
زهرا رو روی بال هاشون / سوی بهشت می‌کشیدن
حسین چه بی‌تابیمی‌کرد / حسن چه قدر زاری می‌کرد
مولا علی با اشک چشم / از اون ها دلداری می‌کرد
(هاشمی ، ۱۳۸۸ : ۱۱)
در بیشتر آن ها هم فقط به شهادت آن امامان اشاره‌شده است .
به دلیل اهمیت زیاد آموزش معاد و مرگ و بهشت جهنم برای کودکان ، لازم بود که شاعران توجه بیشتری به این موضوع داشته باشند اما هیچ شاعری به آن اشاره و توجه زیادی نکرده است و تعداد شاعران در این بخش بسیار کم هستند .
۳-۱-۵- عدل الهی
نتایج پژوهش‌هایانجام‌شدهدرباره‌ی نگرش کودکان به نحوه‌ی برخورد خداوند با انسان و اعمال او نشان می‌دهد که کودکان تا حدود ده‌سالگی معتقدند که خداوند می‌تواند نسبت به بندگان خود عدالت را اجرا نکند، زیرا او هر چیزی را که بخواهد انجام می‌دهد. ازاین‌روی وقتی داستان‌های پیامبران گذشته و عذاب‌ها الهی نقل می‌شود آنچه برای آنان به‌ظاهربی‌عدالتی به نظر می‌رسدتعجب‌آور و دور از انتظار نیست، به‌ویژه آنکه این موارد به بدکاران مربوط می‌شود. در نظر آنان رفتار خداوند غیرقابل‌پیش‌بینی و مجازاتش هم به‌دلخواه خود اوست.
با توجه به این یافته‌هامی‌توان دریافت که کودکان دبستانی از درک مفهوم عدالت و ملاک‌های برخورد خداوند با انسان ناتوان هستند و این ناتوانی به محدودیت‌های تفکر و همچنین خامی اجتماعی و عاطفی آن ها مربوط می‌شود. بنابراین تا زمانی که زمینه‌های ذهنی لازم برای آن ها پدید نیامده است، ورود به مباحث بحث‌برانگیز و مشکل عدل ضرورتی ندارد و تنها می‌توان به بیان ساده‌ای از آن اکتفا کرد.
ورود به بحث عدل مستلزم تبیین عدالت الهی در خلقت مخلوقات و پدیده‌های عالم و تناسب تکالیف الهی با توانایی‌های مکلفان و عدالت در مقام قضاوت بر اساس این توانایی‌ها و عدالت در مقام پاداش و کیفر و نیز شبهات متعددی می‌باشد که جملگی از مباحث مشکل و پیچیده‌ای است که با نیازها و توانایی‌های ادراکی کودکان تناسبی ندارند. (باهنر، ۷۸ : ۱۹۰)
شاعران نیز در این دهه اشاره خاصی به این موضوع برای این گروه‌های سنی نداشته‌اند و تنها به مسئله پاداش و جزای الهی در آخرت مطابق با اعمال انسان و اینکه هیچ بدی و خوبی بی‌نتیجه نخواهد ماند اشاره‌کرده‌اند که در بحث معاد مطرح شد.
بخش دوم
بعد عبادی
درآمد
اصول اعتقادی اسلام از اعمال و عبادات این دین جدا نیست و عقیده داشتن به خدا و معاد و نبوت و… فرد دین‌دار را ملزم به رعایت و انجام وظایفی می‌کند که از اعمال و دستورات دین اسلام به شمار می‌رود.به‌عبارت‌دیگر بعد عبادی دین منعکس‌کننده بعد اعتقادی آن است.
وظیفه شاعران آشنا کردن کودکان با عبادات و احکام عملی ازجمله نماز و دعا، روزه، حج و زیارت، سن تکلیف، قرآن، امربه‌معروف و نهی از منکر، خمس و زکات و … است که باید اشعار ساده، در قالب‌هایی جالب و به صورتی جذاب به کودک آموزش داده شود.
با توجه به اینکه دختران گروه سنی « ب » در پایان این دوره یعنی در ۹ سالگی به سن تکلیف می‌رسند لازم است که با احکامی مانند محرم و نامحرم، حجاب، نماز و پاکی و نجسی و… آشنایی پیدا کنند.
ازآنجاکه در دوره ابتدایی رشد روانی – شناختی دانش آموزان به مراحل عالی نرسیده، لازم است در آموزش معارف عبادی از داستان و قصه و شعر استفاده شود.( داوودی، ۸۴ : ۲۰۴)
صورت عقلی گرفتن رفتار مذهبی کودک از ۷ سالگی است که می‌تواند مطالبی را بفهمد و از آن سر درآورد. قبل از این سنین اغلب جنبه احساسی و نشان دادن همراهی با والدین و دیگران را دارد.( قائمی، ۱۳۷۰ : ۳۸)
۳-۲-۱- نماز و دعا:
نماز:
مهم‌ترین اعمال در اسلام نماز است که ستون دین اسلام محسوب می‌شود و در صورت قبولی نماز است که سایر اعمال نیز پذیرفته می‌شود.
تمرین و عادت دادن کودکان پیش از رسیدن به سن تکلیف بر پدر و مادر و مربیان لازم است تا وقتی کودک به سن تکلیف می‌رسدخودبه‌خود نماز بخواند و از آن لذت ببرد. اما اگر عملی در کودک عادت نشده باشد عادت کردن به آن دشوار خواهد بود و با اندک بهانه‌ای ممکن است ترک شود.
ممکن است کودک الفاظ و عبارات نماز را نفهمد ولی معنی توجه به خدا، راز و نیاز با او و استمداد از خدا را در عالم کودکی خود درک می‌کند و خود را به او و او را به خود نزدیک و مأنوس و محبوب احساس می‌کند.( باهنر، ۹۱ : ۱۳۴)
از سنین نخستین دبستان باید به‌تدریج کودکان را با نماز آشنا کرد و آن ها را به گذاردن نماز تشویق و ترغیب نمود. کودک از پدر و مادر خود نیز تقلید می‌کند و با آن ها نماز می‌خواند و بر اساس نظر پیاژه کودکان این گروه سنی در مرحله دیگر پیروی قرار دارند.
دعا :
بر اساس تحقیقات انجام‌شده در این زمینه دعاهای کودکان به دو نوع تقسیم می‌شود، دعاهای خام و مادی رایانه و دعاهای روحانی و عرفانی و درخواست‌هایی که در شعر کودکان مطرح می‌شودخواست‌ها و دعاهای مادی بسیار اندک است و در مقابل دعاهایی که صفای باطن، پاکی دل، نورانیت درون و رضایت خداوند و قرب او را می‌طلبد بسیار زیاد است و در شعر کودکان انعکاس گسترده‌ای دارد. (حسنی و سید رضایی ، ۱۳۹۰ : ۷۷)
هنگامی‌که کودک مشغول دعاست خدا را به‌صورت فیزیکی در آن محل حاضر می‌داند، یا اینکه می‌پندارد خداوند در بالای سر در بهشت با وسایط مادی به کلام و خواسته‌های آنان گوش می‌دهد حتی در سنین پایین‌تر این دوره کودکان می‌پندارند که بلافاصله خداوند قول استجابت دعاهایشان را می‌دهد که از طریق الفاظ یا رؤیا یا احساسی خاص می‌توان آن را فهمید. (باهنر، ۱۳۹۱ : ۱۰۹)
تفکر مذهبی در شعر کودکان گروه های سنی الف و ب در دهه ی هشتاد- قسمت ۱۹
