بدین ترتیب دالهایی که باآزادی در گفتمان غرب مفصل بندی می شوند به حاشیه رانده می شوند .علاوه برآن دال مرکزی آزادی که همان پرورش همه استعدادهای درونی انسان است با بی اهمیت جلوه دادن زندگی دنیوی (که هدف اصلی پرورش استعدادها ست) به شدت به حاشیه رانده می شود و اینگونه گفتمان حاکم سعی در فرو ریختن ساختار گفتمان غیریت خود دارد .ساختار شکنی دیگر درباره تصویری است که ازآزادی ارائه می شود آزادی یکی از دالهای اصلی گفتمان غرب است که درمتن درس ضمن ساختار شکنی آن نویسنده سعی می کند آنرا وارد گفتمان خود کرده وبا معنای جدید ی که به آن می دهد با سایر دالهای اصلی خود مفصل بندی کند.
برای اینکه گفتمانی استیلای خود را حفظ کند سعی می کند تبدیل به تصور اجتماعی شود درچنین حالتی گفتمان ادعای جهانشمولی می کند به بیانی دیگر استیلای گفتمان خود رانه تنها سبب سعادت قشر یا جامعه ای خاص می داند بلکه تنها راه سعادت جهانی معرفی می کند.در متن مذکور نویسنده برای گفتمان خود ویژگی هایی را بر می شمارد وآنرا به عنوان فرهنگ مطلوب جهانی معرفی می کند به طوریکه در خلال درس تنها راه رسیدن به سعادت معنوی وابدی انسانها را حاکمیت اصول وارزش هایی می داند که وابسته به گفتمان خود است.«حریت وآزادی:ارزشی است که همواره در کنار ودر دامان ارزشهای دیگر ،معنای خود را پیدا می کند؛ زیرا آزادی از یک امر برای رسیدن به امر ی دیگر است. این مفهوم هنگامی که در کنار ارزشهایی نظیر حقیقت ،معنویت وعدالت قرار می گیرد معنای راستین خود را پیدا می کند.معنا ی راستین آزادی،آ زادی از قید وبندهایی است که مانع از رسیدن آدمی به حقیقت ،معنویت وحقوق انسانی اش می شوند وزمینه ظلم بر انسانها را فراهم می سازند».منظور از آزادی زمانی که از آزای راستین سخن می گوید همان آزادی درونی ومعنوی است . اما همانطوری که درقسمت ارزش های بیانی واژگان عنوان شد نویسنده از حسن تعبیر استفاده می کند ومعنایی خاص به آزادی می دهد به بیانی دیگر در این درس بر آزادی درونی تاکید می شود ودر قسمت آزادی بیرونی ضمن حذف آزادی فردی (به حوزه گفتمانگونگی سرازیر می شود) آزادی اجتماعی نیز درکنار ارزش های اجتماعی دیگر قرار می گیرد بطوریکه آزادی اجتماعی حل شده در ارزشهای دیگر تصور می شود که به تنهایی فاقد معنی وارزش است.

۴-۲ .تحلیل مصاحبه
مورد یک :
مکان:دبیرستان کوثر ۲۳/۹/۹۳ جنسیت زن
«آزادی معنای مختلفی داره:آزادی بیان،آزادی پوشش و…هرکدوم هم حدوحدودی دارن.آزادی بیان بایددرمواردی وجود داشته باشه چون اگه یک جوان یانوجوان نتونه به راحتی حرفشوبزنه ونظرشو بیان کنه درمراحل بعدی دچار مشکل میشه وقدرت بیان خودشو ازدست می ده.آزادی پوشش نیزباید درجامعه وجود داشته باشه ولی نه تا اون حد که جایگاه مرد وزن عوض بشه .دراین زمینه خانواده نقش مهمی داره درقدم اول فرزندان از پدر ومادر خودبه عنوان الگو استفاده می کنند.لباس وپوشش هرفردنشان دهنده شخصیت اون فرد.مسئله دیگه فرهنگ غرب وغرب گراییه .امروزه جوانان تحت تاثیر فرهنگ غرب قرار می گیرن وبجای اینکه ازپیشرفتهای آنها درزمینه های مختلف الگو برداری کنند ازنوع پوشش آنها الگو برمیدارن وازحد وحدود خود خارج میشن.بنظر من هرچیزی وهرکاری حدوحدودی داره مانباید پامون روازگلیممون درازترکنیم».
مرحله توصیف
کلمات واجد کدام ارزش های تجربی،بیانی ورابطه ای هستند؟
الف.ارزش های تجربی: آنچه که در نگاه اول دراین متن جلب توجه می کند استفاده از برخی کلمات وتکرارآنها درخلال متن است:(آزادی بیان،آزادی پوشش،حدوحدود،فرهنگ غرب ،غرب گرایی،پیشرفتهای آن والگوبرداری)تضاد معنایی : درخلال متن سه گفتمان را می توان تشخیص داد :گفتمان خودسنتی ،گفتمان حاکم در جامعه وگفتمان غرب که دو گفتمان آخرگفتمان غیرِ گفتمان خود هستند که ارزشهای متضادی به هر یک از آنها نسبت داده می شود :
گفتمان خود سنتی گفتمان حاکم بر جامعه گفتمان غرب
آزادی بیان محدودیت آزادی بیان آزادی مطلق
آزادی پوشش عدم آزادی پوشش
ب.ارزش های رابطه ای :فرد با بیان اینکه رعایت بعضی حد وحدودها نشان دهنده شخصیت وتربیت خانوادگی ما است می خواهد رابطه ای همدلانه با خواننده برای پذیرش افکارش ایجاد کند:«در قدم اول فرزندان ازپدر ومادر خود به عنوان الگو استفاده می کنند….لباس وپوشش هر فرد نشان دهنده شخصیت اوست».
پ.ارزشهای بیانی:
جدول۴-۲-۱: گفتمان های اشاره شده در مورد۱

گفتمان خودسنتی

گفتمان حاکم بر جامعه

گفتمان غرب

آزادی بیان
آزادی پوشش

عدم یا محدودیت آزادی بیان
حجاب اجباری

آزادی مطلق

آیا درمتن از استعاره استفاده شده است؟
به این عبارت توجه کنید:«نباید پامون رو از گلیممون درازتر کنیم». نویسنده با بهره گرفتن از این استعاره خواستار گذاشتن محدودیت برای آزادی است واینگونه گفتمان غرب را (که از دیدگاه او طرفدار آزادی مطلق است)به حاشیه می راند.
ویژگی های دستوری واجدکدام ارزش های تجربی،رابطه ای وبیانی هستند ؟
الف.ارزش های تجربی:در خلال متن فرد برای درابهام گذاشتن برخی جنبه ها وپرهیز از دادن توضیح وباز کردن موضوع ازجملات کلی وانتزاعی وفرایند اسم سازی در متن استفاده کرده است.به این مورد به عنوان نمونه توجه کنید:«آزادی بیان باید درجامعه وجود داشته باشد .زیرا اگر یک جوان یا نوجوان نتواند براحتی نظر خود رابیان کند،در مراحل بعدی دچار مشکل می شود».بدین گونه فرد بدون اینکه توضیح صریح دهد برداشت ِخاص ِخود را از آزادی برای خواننده توجیه میکند.
ب. ارزشهای بیانی :استفاده از افعال زمان حال برای بیان نظرات خود (وجود دارد،دارند،داشته باشد،بیان کند،ازدست
می دهد ،دارد، می کنند،انجام می دهند،می شوند…)با استفاده ازاین افعال فرد ادعا می کند حرف هایش حقیقت است.
پ.ارزش های رابطه ای :درمتن ،اکثرجملات بصورت خبری هستند :«آزادی معنای مختلفی دارد.آزادی بیان ،آزادی پوشش،… که هر کدام حد وحدودی دارند ».نکته مهم استفاده زیاد از کلمه باید است که نشان دهنده ادعای اقتدارفرد است به بیانی دیگر فرد می خواهد مقتدرانه نظرش رابیان دارد:«آزادی بیان باید در مواردی وجود داشته باشد…آزادی پوشش نیز باید در جامعه وجود داشته باشد..».
استفادهاز ضمیر ما :«به نظر من هر چیزی حدوحدودی دارد که ما ملزم به رعایت آن هستیم».
تفسیروتبیین :
ماجرا چیست ؟ماجرا در رخداد ارتباطی مذکورپاسخ یک دانش آموز به سوال (آزادی برای شما چه معنایی دارد؟)است.چه کسانی درگیر ماجرا هستند؟ در رخداد ارتباطی مذکور از یک طرف دانش آموز از زبان یا گفتمان خود به بیان معنای آزادی می پردازدوازگفتمان غرب وگفتمان حاکم بر جامعه به عنوان غیر استفاده می کند.روابط میان آنها چیست؟ دانش آموز می خواهد معنای خاص خود از آزادی را توجیه کند وبه طرف مقابل بقبولاند.نقش زبان چیست؟ اززبان برای رسیدن به هدف خود یعنی توضیح برداشت خود از آزادی استفاده می کند.در این رخداد ارتباطی همانطور که در قسمت توصیف مشخص شد دانش آموز از زبان خود (گفتمان خود سنتی) به تعریف آزادی می پردازد وبرای توجیه این برداشت خود از دو غیر(غرب وگفتمان حاکم بر جامعه )استفاده میکند وبا به حاشیه رانی گفتمان غیر وبرجسته سازی گفتمان خود تصویر دلخواه خود را ازآزادی ارائه می کند.علت حاشیه رانی گفتمان حاکم بر جامعه را محدودیتها یا اجبارهایی می داند که می تواند نتایج ناگوار برای جامعه علی الخصوص جوانان داشته باشد:«آزادی بیان وآزادی پوشش …آزادی بیان باید درمواردی در جامعه وجود داشته باشد،زیرا اگر یک جوان یا نوجوان نتواند براحتی نظر خود رابیان کند ،در مرحل بعد دچار مشکل می شود….آزادی پوشش نیز باید در جامعه وجود داشته باشد…».علت حاشیه رانی گفتمان غرب ،آزادی مطلقی است که این گفتمان طرفدارآن است :«…امروزه جوانان تحت تاثیر فرهنگ غرب قرار می گیرند …ازنوع پوشش آنها الگو می گیرند واز حد وحدود خود خارج می شوند».بدین ترتیب با به حاشیه بردن دو گفتمان غیر نویسنده به باز تعریف آزادی از گفتمان خود می پردازد که در این باز تعریف بر آزادی بیان وآزادی پوشش تاکید می شود.که حدود آن نه توسط گفتمان حاکم بر جامعه بلکه توسط خود فرد وخانواده مشخص می شود.«فرزندان از پدر ومادرخود به عنوان الگو استفاده می کنند…لباس وپوشش هر فرد نشان دهنده شخصیت اوست».
از میان جنبه های مختلف آزادی که درنظریه برلین به آن اشاره شده است در این رخداد ارتباطی برآزادی مثبت ازنوع اجتماعی پرداخته شده است .برآزادی منفی نیز اشاراتی شده است اما بیشترین تاکید بر آزادی اجتماعی است.
مورد دو:
مکان:دبیرستان کوثر ۲۳/۹/۹۳ جنسیت:زن
«آزادی به معنای بی قیدوبند بودن ورهایی ازقیدهای جامعه آنطور که درغرب متداول است نیست. بلکه به معنای عدالت واستقلال است.چیزهایی که ماازکتب درسی می آموزیم چیزی جزمحدود کردن افکار وایده های افرادی که بدنبال رهایی ورسیدن به بهترین ها هستند نیست. دررسانه ها ازآزادی به عنوان یک بهانه برای رهایی ازقید وبندها وبهانه ی افرادی می خوانند که می خواهند افکارشخصی خود رادرجامعه تبلیغ کنندتعبیرمی کنن .ازنظرمن آزادی نه باید به اندازه ای باشد که فرد رابه فساد وفحشاء بکشاند ونه آنقدرکه فرد ازاین آزادی سوء تعبیرشود».
مرحله توصیف:
کلمات واجد کدام ارزش های تجربی،بیانی ورابطه ای هستند؟
الف.ارزش های تجربی:
آنچه که در نگاه اول دراین متن جلب توجه می کند استفاده از برخی کلمات وتکرارآنها درخلال متن است:(بی قید وبندبودن، رهایی ازقید ها،عدالت،استقلال،محدودکردن،رهایی ،فساد وفحشا)