آلسترومریا با نام سوسن پرویی، سوسن سلطنتی یا سوسن پاروت هم خوانده می­ شود. بومی آمریکای جنوبی است و زیستگاه گونه­ های آن از ارتفاعات ۴۰۰۰ متری رشته کوه­های آند تا حاشیه بیابان­ها و سواحل دریا گسترده شده است. اغلب گونه­ های آن در شیلی و پرو یافت می_­شود.­ جنس Alestroemeria برای اولین بار در سال ۱۷۱۴ توسط لوئین فویله در شیلی کشف شد. او این جنس را به همراه جنس دیگر از همان تیره (Bomeria) به عنوان همروکالیس شرح داد. در سال ۱۷۵۴ یک بوتانیست سوئدی به نام آلستروم، هنگام بازگشت از سفر خود از آمریکای جنوبی، بذرهای این گیاه را با خود به اسپانیا آورد. بعدها گیاهشناس معروف لینه، این گیاه را از روی شکل ظاهری طبقه بندی کرد و نام آن را به احترام دوست خود آلسترومر، آلسترومریا گذاشت (ناصری و ابراهیمی گروی، ۱۳۷۷؛ هوفریتر و رود ریگز، ۲۰۰۹؛ رید، ۲۰۰۲). در حال حاضر ۳۹ گونه از آلسترومریا در برزیل، ۳۳ گونه در شیلی، ۱۰ گونه در آرژانتین، ۲ گونه در پرو و یک گونه در کشورهای بولیوی، پاراگوئه و ونزوئلا به ثبت رسیده است (هوفریتر و رود ریگز، ۲۰۰۹).

• • 1. 1. اهمیت اقتصادی

     

     

آلسترومریا از جمله گل­هایی است که در سالهای اخیر به آن توجه زیادی شده است و شاید دلیل عمده پرورش آن زیبایی و کشت نسبتا ساده آن است که به جز تنظیم دمای خاک، نیاز به تجهیزات خاصی ندارد. گل­های آن بسیار زیبا و عمر پس از برداشت خوبی دارد. مهمترین کشورهای تولید کننده این گل، هلند، کلمبیا، آمریکا و انگلستان می­باشد (ناصری و ابراهیمی گروی، ۱۳۷۷). ایران با برخورداری از شرایط اقلیمی مناسب و تفاوت آب و هوا در شمال و جنوب و شرق و غرب کشور در چهار فصل سال وجود گلخانه­ ها، در پرورش گل و گیاه در هر فصل سال مستعد است. همچنین موقعیت استراتژیکی ایران در منطقه خاورمیانه و امکان دسترسی آن به بازارهای هدف (کشورهای همسایه)، باعث شده صادرات گل وگیاه به عنوان یکی از انواع صادرات غیر نفتی مورد توجه قرار گیرد. سرمایه گذاری ارزشمندی به منظور تولید گل و گیاه از نظر اقتصادی در حدود ۵۰ سال پیش در ایران آغاز گردید. ایران از نظر سطح زیر کشت گل، در رتبه ۱۲ جهانی قرار دارد.
سطح زیر کشت آلسترومریا در جهان بالغ بر ۵۰۰ هکتار است و کشور هلند با ۱۱۰ هکتار سطح زیر کشت مقام اول در تولید آلسترومریا را دارد (کیم، ۲۰۰۵). سطح زیر کشت در ایران نزدیک به ۱۰ هکتار می­باشد. عملکرد سالانه آن در ۱۰۰۰ متر مربع ۲۲۰-۲۰۰ هزار شاخه در هکتار است.

• • 1. 1. بیان مسئله

     

     

گل­های بریدنی عمر کوتاهی دارند و به صورت تازه مصرف می­شوند و بهبود ماندگاری آن­ها یکی از اهداف اصلی صنعت گل­کاری می­باشد (همت زاده و همکاران، ۱۳۸۶). علیرغم اینکه گل­های شاخه بریده در بین محصولات باغی ارزش اقتصادی زیادی دارد، اما جزء فساد پذیرترین آن­ها به حساب می­آیند. تنفس بالا، حساسیت به آسیب دیدگی و فسادپذیری سریع آن­ها باعث گردیده که به مراقبت بیشتر در مرحله پس از برداشت نیاز داشته باشند (چاناسوت و همکاران، ۲۰۰۳). با توجه به اهمیت کیفیت گل در تجارت گل های بریده، باید تلاش شود تا گل­های بریده با کیفیت مطلوب به دست مشتری برسند. یکی از مهمترین معیار­ها برای مصرف کننده در انتخاب گل بریده، طول عمر آن می­باشد. به همین دلیل یک برنامه مناسب بعد از برداشت به حفظ کیفیت گل­های بریده در زمان طولانی تر کمک می­ کند (روئین و حسن پور اصیل، ۱۳۹۰).
هرچند گفته می­ شود گل شاخه بریده آلسترومریا طول عمر پس از برداشت طولانی دارد، اما مشکلاتی نیز دارد که همواره دانشمندان را به خود مشغول کرده است. از جمله این مشکلات زرد شدن سریع برگ­ها پس از برداشت و پیش از ریزش گلبرگ­هاست. از آن جا که برگ­ها نقش مهمی در کیفیت ظاهری گل­های شاخه بریده آلسترومریا دارند، همواره دانشمندان در صدد به تاخیر انداختن زردی برگ­ها و افزایش طول عمر این گل بوده ­اند (چاناسوت و همکاران، ۲۰۰۳؛ فرانت و همکاران، ۲۰۰۲). یکی دیگر از عواملی که با جدا کردن گل­ها از پایه مادری موجب سرعت بخشیدن به تخریب آنها می­ شود رشد باکتری­ ها و افزایش رسوب مواد در آوندهای می_­باشد که موجب بسته شدن آوندها و عدم انتقال آب شده که باعث بروز علائم کمبود آب در گیاه می­ شود (سیلوا، ۲۰۰۳). برگ و گل_­های بریده می­توانند ارزش تجاری محدودی داشته باشند زیرا آنها در طول عمر گلجایی در نتیجه کاهش جذب آّب، آب خود را از دست می­ دهند (ون دورن، ۱۹۹۷). از این رو تأمین انرژی و حفظ قدرت جذب آب گیاه دو عامل اصلی برای افزایش طول عمر گل­های شاخه بریده پس از برداشت می­باشد.
گل­های آلسترومریا بسیار حساس به اتیلن هستند و اتیلن تولیدی در مراحل پایانی نمو این گل، موجب کاهش عمر گلجایی آن­ها به وسیله ریزش گلپوش می­ شود (واگستاف و همکاران، ۲۰۰۲؛ چاناسوت و همکاران، ۲۰۰۳). از آنجا که ماندگاری گل­های بریدنی، یکی از فاکتور_­های کیفی می­باشد بنابر این عمر طولانی مدت این گل­ها بر میزان تقاضا مصرف کنندگان و همچنین بر ارزش گل های بریدنی تاثیر بسزایی دارد (ابراهیم زاده و سیفی، ۱۳۷۸).

• • 1. 1. هدف از انجام آزمایش

     

     

هدف از انجام این مطالعه بررسی اثرات تیمار مکانیکی و نانو ذرات نقره شامل شکاف انتهای ساقه و سطوح مختلف نانو ذرات بر بهبود نسبت جذب آب در پس از برداشت گل­های شاخه بریده آلسترومریا است.
۲-۱- پیری
پیری را می­توان مرحله نهایی زندگی یک اندام دانست که با یک سری رویدادهای طبیعی غیر قابل برگشت آغاز شده و در نهایت منجر به از بین رفتن سلول­ها و مرگ اندام می­ شود. همچنین فرایند زوال طبیعی مرگ طبیعی نیز پیری تلقی می_­شود که شامل گستره ی وسیعی از فرآیندهای فیزیولوژیکی می_­باشد (ادریسی، ۱۳۸۸). به علاوه پیری به تغییرات تخریبی کنترل شده اطلاق می­ شود که شامل مرگ طبیعی سلول ها، بافت­ها و اندام های موجودات زنده است (فتحی و اسماعیل پور، ۱۳۷۹). اگر چه پیری برگ­ها به طور ژنتیکی و به کمک فرآیندهای برنامه ریزی شده کنترل می­ شود، اما فاکتورهایی مانند دمای بالا، خشکی، زخم و تاریکی آن را تسریع می­ کنند. با تحقیقاتی که در مورد فیزیولوژی گل­های شاخه بریده و گلدانی انجام شده، دانش در زمینه فرآیندهای پیری، روش­های دخالت در فرایند مسن شدن و روش­های جلوگیری از ضایعات پس از برداشت افزایش یافته است. این تحقیقات به توسعه و بهبود محافظ­های گل منتهی شده است. به وسیله افزودن مواد شیمیایی به آب گلدان و فراهم کردن شرایط مناسب پس از برداشت برای گل ها می­توان از افت کیفیت محصول در طول دوره پس از برداشت جلوگیری کرد (ابراهیم زاده و سیفی، ۱۳۷۸).
۲-۲- پیری در گل آلسترومریا
طول عمر گل­های آلسترومریا به وسیله ریزش گلبرگ ها پایان می­یابد. از سوی دیگر زرد شدن برگ­ها یک مشکل جدی برای گل آلسترومریا است. برگ بیشتر از نیمی از ارقام قبل از ریزش گل زرد می­شوند. شروع زرد شدن برگ_­ها با تخریب کلروفیل همراه است و این زرد شدن در تاریکی تسریع می_­شود (چاناسوت و همکاران، ۲۰۰۳؛ فرانت و همکاران، ۲۰۰۲).
لورنتز و همکاران (۲۰۰۲) نشان دادند که در طی پیری گل آلسترومریا، فسفولیپیدها و گالاکتولیپیدها به میزان زیادی تجزیه می­شوند و نسبت­های اسیدهای چرب اشباع به غیر اشباع افزایش می­یابد. سطح لیپوکسی ژناز افزایش و فعالیت آنزیمی بعد از باز شدن گل­ها کاهش یافته و خاصیت نیمه تراوایی غشا از بین رفته و نشت الکترولیت افزایش می­یابد و از جمله گل­هایی است که در طی نمو و پیری گل هم کاهش پروتئین کم و هم تغییرات کمی در وزن تر نشان می­دهد و حتی بعضی نشانه­ های پیری مانند تغییر رنگ و لوله­ای شدن برگ در آن به سختی دیده می­ شود و به طور کلی، گونه ­هایی که دچار پژمردگی می­شوند افزایش بیشتری را در فعالیت تجزیه کننده­ های پروتئینی نشان می­ دهند تا آن هایی که در طی پیری دچار ریزش گلبرگ می­شوند.
۲-۳- انسداد آوندی
تا سال ۱۹۷۰ آب تنها ماده ی موارد استفاده جهت نگهداری بیش از ۷۰ درصد گل­ها بریده بود. اکثر گل­های بریده حتی وقتی داخل آب قرار می­گیرند علائم کمبود آب را نشان می­ دهند. این تنش آبی نتیجه انسداد آوندی و کاهش هدایت آب در ساقه و یا افزایش میزان تبخیر و تعرق است. انسداد آوندی عمدتاً به دلیل رشد میکروارگانیسم­ها و قطع شدن جریان یک پارچه آب داخل آوند توسط حباب های هوا دیده می­شوند که ممکن است اختلاف سطح برگ، حساسیت نسبت به تبخیر و تعرق، تعداد آوند چوبی نسبت به واحد سطح برگ و آناتومی آوند از دلیل آن باشد ( ادریسی، ۱۳۸۸؛ داسیلوا، ۲۰۰۳؛ هالوی و مایاک، ۱۹۷۹؛ ون دورن، ۱۹۹۷).
۲-۴- عوامل موثر بر عمر پس از برداشت گل های شاخه بریده
محلول های نگهدارنده گل­ها، مواد شیمیایی هستند که به آب اضافه می شوند تا طول عمر و کیفیت گل_­ها را افزایش دهند و شامل کربوهیدرات­ها، میکروب کش_­ها، تنظیم کننده­ های pH و تنظیم کننده_­های رشد می­باشند. این تیمارها می­توانند در طول چرخه فروش از تولید کننده تا عمده فروش و حتی خریدار به کار روند (ابراهیم زاده و سیفی، ۱۳۷۸).
کربوهیدرات­ها پس از آب فراوان­ترین ترکیبات در بافت­های گیاهی هستند که به شکل قند­های ساده تا پلیمرهای ساده ساکارز، گلوکز و فرکتوز هستند که با نسبت­های متفاوت یافت می­شوند. عمر گل­های بریده با قرار دادن شاخه گل در محلول های گلدانی حاوی کربوهیدرات افزایش می­یابد. ساکارز در ترکیب بیشتر محلول­های نگهدارنده وجود دارد و تعادل آبی را در گل­های بریده بهبود می­بخشد (هالوی و مایاک، ۱۹۷۹).
محلول­های محافظ گل بیشتر حالت اسیدی دارند و به همراه میکروب­کش­هایی جهت جلوگیری از رشد باکتری­ ها و قارچ ها به کار می­روند. به این ترتیب از انسداد آوندها که موجب کاهش جذب آب توسط گل می شوند جلوگیری می­ کنند. میزان قند در بافت گیاه نیز یکی از فاکتور­های کنترل کننده طول عمر گل می‌باشد معمولا افزودن قندهایی مانند ساکارز با آب گلدان گل­های شاخه بریده طول عمر گل را افزایش می­دهد.
۲-۵- تیمار با ترکیبات ضدعفونی کننده و بهبود دهنده عمر گلجایی
میکروارگانیسم­ها یکی از عوامل کاهش طول عمر پس از برداشت گل­های بریده محسوب می­شوند که در کاهش طول عمر آن ها نقش بسزایی دارند (کیا محمدی، ۱۳۸۸). استفاده از ترکیبات ضد عفونی کننده و ضد میکروبی مثل مشتقات ۸-هیدروکسی کینولین، سولفات آلومینیم، کلرید کبالت، اسید سیتریک، اسانس ­های گیاهی، نانو ذرات نقره و آنتی بیوتیک ها که به تازگی مورد استفاده قرار گرفته­اند، پیشنهاد شده است (ادریسی، ۱۳۸۸؛ کیامحمدی، ۱۳۸۸؛ سلگی و همکاران، ۲۰۰۹).
۲-۶- شکاف انتهای ساقه
گلکاران گاهی اوقات از ساقه­های بریده شده و شکاف خورده و همچنین حذف پوست از قاعده ساقه حمایت به عمل می_­آورند که در جذب بیشتر آب و افزایش عمر گلجایی گیاه موثر بوده است ( جونز، ۲۰۰۱؛ میلنر، ۲۰۰۹). تصور می­ شود این عملکرد باعث افزایش رویارویی آوندها با محلول موجود در گلدان شده است.
تحقیقات دی استیگر و بروخایسن (۱۹۸۶) نشان داده که در معرض قرار گرفتن سطع وسیعی از ساقه در آب تاثیر مثبتی در افزایش حرکت جانبی آب در داخل آوند چوبی داشته است. مشاهده شده جذب غیر مستقیم آب در گیاهان ژربرا که دارای ساقه تو خالی است، آب می ­تواند از طریق حفره های ساقه وارد شود (ون مترن، ۱۹۷۸).
ون دورن و دهارت (۱۹۹۴) اعلام کرد که پژمردگی گل های بریده در طول نگهداری ناشی از جذب ناکافی آب به وسیله بسته شدن آوندها توسط رشد باکتری­ ها، رسوب موادی مثل صمغ­ها،­ تشکیل تایلوز و­ وجود حباب­های هوا در سیستم آوندی بوده که با شکاف انتهای شاخه این مشکل برطرف می­ شود.