تکه هایی از متن پایان نامه به عنوان نمونه :

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

چكیده:

مقدمه:پژوهش حاضر به منظور بررسی عملکرد خانواده با ویژگی های روانشناختی و كمرویی نوجوانان انجام شده است.

روش: پژوهش حاضر یك تحقیق توصیفی از نوع همبستگی است. هدف از پژوهش حاضر بررسی عملکرد خانواده با ویژگی های روانشناختی و كمرویی نوجوانان می باشد.گروه نمونه مورد مطالعه در این پژوهش 240 نفر بود كه تعداد 40 نفر به دلیل نقص در تكمیل مقیاس ها كنار گذاشته شدند و نمونه نهایی به 200 نفر، شامل 200 دختر نوجوان 15 تا 18 ساله شهر تهران تقلیل پیدا كردند.ابزارهایی كه در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفتند عبارتند از پرسش نامه كمرویی،پرسش نامه اضطراب بك،پرسش نامه افسردگی بك،پرسش نامه عملكرد خانواده،پرسش نامه دموگرافیك. با توجه به ماهیت متغیر ها و طرح پژوهش از مدل های همبستگی و تحلیل رگرسیون برای تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد.

یافته ها: جهت بررسی فرضیه‌ها و سوال‌های پژوهش، از شاخص‌های آماری همبستگی پیرسون، تحلیل رگرسیون و آزمونT مستقل استفاده گردید نتایج  حاکی از آن است که کمرویی با اضطراب و افسردگی همبستگی مثبت معنادار و با زیرمقیاس ها و نمره کل عملکرد خانواده رابطه معکوس معنادار دارد. اضطراب و افسردگی نیز با زیرمقیاس ها و نمره کل عملکرد خانواده همبستگی منفی معنادار دارند . برای تعیین سهم عملکرد خانواده در تبیین واریانس کمرویی دانش آموزان از تحلیل رگرسیون چندمتغیری گام به گام استفاده گردید .نمره كل عملکرد خانواده به تنهایی 35% از واریانس کمرویی را تبیین می‌كند، آزمون آماریF برای معنی‌داری ضریب همبستگی برابر با 8/104 است كه در سطح 001/0 معنی‌دار است. نمره كل عملکرد خانواده و نقش ها با هم 41% از واریانس کمرویی را پیش‌بینی می‌كنند، آزمون آماریF برای معنی‌داری ضریب همبستگی برابر با 5/69 است كه در سطح 001/0 معنی‌دار است. به این ترتیب با كم كردن سهم خالص نمره كل عملکرد خانواده در تبیین کمرویی مشخص می‌شود كه زیرمقیاس نقش ها 6 درصد از واریانس كمرویی را تبیین می‌كند. کمرویی می‌تواند 25 درصد از واریانس اضطراب و 31 درصد از واریانس افسردگی را پیش‌بینی نماید.

نتیجه گیری:براساس نتایج به دست آمده عملكرد ضعیف خانواده با كمرویی نوجوانان رابطه مستقیم دارد. بین میزان كمرویی واضطراب رابطه مستقیم وجود دارد. همچنین بین میزان كمرویی و افسردگی رابطه مستقیم وجود دارد.

كلید واژه ها:كمرویی،افسردگی،اضطراب،عملكرد خانواده،ویژگی های روانشناختی.

 

فهرست مطالب

فصل اول:گستره مساله مورد بررسی

1-1-مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………….1

1-2-بیان مساله……………………………………………………………………………………………………………………………………..3

1-3-سوال های پژوهش………………………………………………………………………………………………………………………..6

1-4-ضرورت پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………..6

1-5-اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………….7

1-6-فرضیه های پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………….8

1-7-تعاریف نظری و عملیاتی مفاهیم و متغیرهای پژوهش…………………………………………………………………8

 

فصل دوم: مرروی بر یافته های نظری و پژوهشی در قلمرو مساله مورد بررسی

2-1-خانواده و تعاملات آن…………………………………………………………………………………………………………………..11

2-2-موقعیت های ایجاد كننده آسیب نوجوانان…………………………………………………………………………………14

2-2-1-دوره وجوانی…………………………………………………………………………………………………………………………..16

2-3-كمرویی………………………………………………………………………………………………………………………………………18

2-3-1-تعریف كمرویی……………………………………………………………………………………………………………………….18

2-3-2-شیوع كمرویی…………………………………………………………………………………………………………………………25

2-3-3-پیامدهای‌كمرویی……………………………………………………………………………………………………………………26

2-3-4-پیوستار كمرویی……………………………………………………………………………………………………………………..28

\

2-3-5-علل كمرویی……………………………………………………………………………………………………………………………30

2-3-6-نظریه های كمرویی……………………………………………………………………………………………………………….34

2-3-6-1-نظریه روان تحلیل گری…………………………………………………………………………………………………….34

2-3-6-2-نظریه اریكسون………………………………………………………………………………………………………………….34

2-3-6-3-نظریه اسنادی زیمباردو…………………………………………………………………………………………………….34

2-3-6-4-نظریه شناختی آرنولد باس……………………………………………………………………………………………….35

2-3-7-كمرویی و ویژگی های روانشناختی…………………………………………………………………………………….35

2-3-8-ارتباط خانواده با ویژگی های روانشناختی…………………………………………………………………………..37

فصل سوم:روش تحقیق

3-1-طرح پژوهش……………………………………………………………………………………………………………………………..47

3-2-جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………………………………47

3-3-گروه نمونه…………………………………………………………………………………………………………………………………47

3-4-روش نمونه گیری……………………………………………………………………………………………………………………….47

3-5-ابزارهای پژوهش…………………………………………………………………………. …………………………………………….47

3-5-1-پرسش نامه اطلاعات دموگرافیك…………………………………………………………………………………………..48

3-5-2- پرسشنامه سنجش خانواده مک مستر…. …………………………………………………………………………….48

3-5-3–پرسش نامه کمرویی…………………………………………………………………………………………………………….49

3-5-4-پرسش نامه اضطراب بک……………………………………………………………………………………………………….50

3-5-5-پرسشنامه افسردگی بك…………………………………………………………………………………………………………50

3-6-روش‌اجرای آزمون ها…………………………………………………………………………………………………………………..52

3-7-شیوه‌تجزیه و تحلیل……………………………………………………………………………………………………………………52

فصل چهارم:یافته های پژوهش

4-1-یافته‌های توصیفی………………………………………………………………………………………………………………………..55

4-2-یافته‌های استنباطی……………………………………………………………………………………………………………………..62

3-4-یافته­های انبی………………………………………………………………………………………………………………………………65

فصل پنجم:بحث و نتیجه گیری

5-1-بحث‌درچهارچوب‌قرضیه‌های پژوهش…………………………………………………………………………………………68

5-2-نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………………………. 70

5-3-محدودیتها…………………………………………………………………………………………………………………………………..71

5-5-پیشنهادها……………………………………………………………………………………………………………………………………71

منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………………………………………72

منابع انگلیسی………………………………………………………………………………………………………………………………………73

پیوست ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………. 82

مقدمه:

خانواده به عنوان نهادی که زمینه و بستر آموزش و رشد روانی- اجتماعی فرزندان را فراهم می سازد؛ نقش بسزایی در وضعیت روانی فرزندان دارد و از اعضایی تشکیل شده که به گونه ای پویا و مرتبط، به یکدیگر وابسته اند و به همین دلیل نیز رفتارشان به صورت کاملا مجزا از کل نظام خانواده قابل بررسی نیست( لطفی کاشانی و وزیری، 1383).

از طرفی والدین به عنوان قویترین عامل اثرگذار بر الگوهای تعاملی خانواده به شمار می آیند. آنها با ایجاد روابط عاطفی سالم و سازنده، ابراز محبت و پذیرش تعاملات صحیح و شیوه های برخورد مناسب می توانند بهترین و مؤثرترین شیوه اجتماعی شدن و مبنای یک تربیت صحیح را فراهم آورند (طهماسیان، 1375).

عملكرد خانواده به عنوان واحد اجتماعی، نقش انكارناپذیری در برقراری نحوه تعاملات و واكنش های اجتماعی داشته و عملكرد سالم و سازنده ضامن سلامت اجتماعی است. در چنین محیطی كودك به سلامت روان و شخصیت با ثبات دست یافته و كمتر دچار آسیب پذیری می شود. در واقع فرد تحت تاثیر روابط سالم حاكم بر خانه ارتباط پذیری با جامعه را یاد می گیرد.

برعكس هرچه خانواده دارای عملكرد بد و آشفته باشد به همان نسبت سلامت آن جامعه بیشتر تهدید می شود و كودك در آن محیط دچار تزلزل شخصیت و سوءتحریفات می شود. زیرا اختلال در عملكرد خانواده نشانه اختلال در منظومه خانواده است كه كودك را به سمت آسیب پذیری سوق می دهد (متچیندا[1]، 1999).  این كودكان كه آسیب پذیرند و در معرض عوامل خطرزای گوناگونی قرار دارند و در جامعه دچار مشكلات فراوانی می گردند.

رویكردهای مختلف خانواده روی اثر پویایی خانواده ها، الگوهای تعاملی و عملكرد سازگاری فردی اعضای خانواده تاكید دارند (بیورز[2]، هامیسون[3]،1990؛ نقل از سالیوان،كنتسون،2000). همچنین محققین بیان داشته اند كه عملكرد ضعیف خانواده، بیان كننده گسترش آسیب های روانی در كودكان و نوجوانان اند (كومبرینگ[4] و گراهام[5]، 1994؛ جاكوپ[6]، 1998، پاپرو[7]،2000؛ نقل از سالیوان و كنتسون،2000).

باید توجه داشت كه رابطه نوجوان با محیط یك رابطه یك طرفه نیست كه تنها از محیط تاثیر بپذیرد، بلكه او نیز بر حسب شرایط بر محیط خود تاثیر می گذارد. امروزه با طیف وسیعی از اختلالات و ناهنجاری های رفتاری در دوره رشد از جمله اضطراب،افسردگی و كمرویی[8] مواجه هستیم كه از معیارهای تعریف شده رفتار بهنجار خارج بوده و قابلیت فرد برای برقراری سازگاری با محیط را به پایین ترین سطح تنزل می دهد.

برخی از این رفتارها مخصوص شرایط دوره های رشدی فرد بوده كه پس از گذر از آن دوره، وضعیت فرد دگرگون شده و الگو های رفتاری در قالب هنجارهای تعریف شده، شكل می گیرد. ولیكن در موارد قابل ملاحظه ای نه تنها رفتارهای نابهنجار تداوم پیدا كرده، بلكه با ورود به شرایط جدید از پیچیدگی و شدت بیشتری هم برخوردار می گردد.

خانواده علیرغم تغییرات گسترده ای كه پیدا كرده است، همچنان به عنوان عامل درجه اول تاثیر گذار در شكل دهی رفتار نوجوانان نقش ایفا می كند. شرایط نامناسب و پرتنش محیط خانواده، عامل تهدیدكننده بهداشت و سلامت روانی فرزندان است.  هیچكدام از نهادهای اجتماعی به اندازه خانواده در این امر موثر نمی باشند.

در بسیاری از متون نظری و عملی روانشناسی، جامعه شناسی و علوم اجتماعی، شرایط نامناسب عاطفی و تنش زای محیط خانواده عامل تهدید كننده ای برای وضعیت بهداشت روانی اعضا آن محسوب می شود. به اعتقاد می یر، منینجر و وایتزمن[9] خانواده مهمترین سهم را در تشكیل شخصیت فرد دارد (احدی و بنی جمالی، 1378).

1-2-بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………..3
 
 
1-3-سؤالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………3
 
 
1-4-فرضیات تحقیق ……………………………………………………………………………………………………….4
 
 
1-5-پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………… 4
 
 
1-6-ضرورت و اهمیت تحقیق…………………………………………………………………………………………..5
 
 
1-7-اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………….6
 
 
1-8-روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………6
 
 
1-9-ساختار تحقیق…………………………………………………………………………………………………………7
 
 
فصل دوم:مبانی نظری وبررسی خانواده ازدیدگاه اسلام.…………………………………………8
 
 
2-1 خانواده و حقوق کودکان از دیدگاه اسلام……………………………………………………………………9
 
 
2-1-1- توجه اسلام به خانواده…………………………………………………………………………………………9
 
 
2-1-2- تعریف کودک………………………………………………………………………………………………..10
 
 
2-1-3- کودکان آسیب پذیرترین گروه جامعه انسانی……………………………………………………….. 11
 
 
2-1-4-والدین مسئول اصلی رعایت حقوق کودک……………………………………………………………12
 
 
2-1-5-اسلام و سفارش به رعایت حقوق کودکان……………………………………………………………..12
 
 
2-2- برخی از حقوق کودکان………………………………………………………………………………………..16
 
2-2-1انتخاب نام نیکو……………………………………………………………………………………………..16
 
2-2-2-تأمین خوراک و تغذیه مناسب برای کودک …………………………………………………….17
 
2-2-3-حق تحصیل………………………………………………………………………………………………..17
 
2-2-4-حق تفریح و بازی………………………………………………………………………………………..18
 
2-2-5-پرهیز از اعمال خشونت جسمی و روحی به کودک……………………………………………19
 
2-2-6-احترام به مقام کودک………………………………………………………………………………….20
 
 
2-3- مشکلات خانواده و مصادیق منجر به فرزند خواندگی…………………………………………………21
 
 
2-3-1- مصادیق کودکان بی سرپرست و بد سرپرست…………………………………………………………….212-4- تاریخچه حمایت از کودکان بی سرپرست……………………………………………………………………..23

2-4-1- تاریخچه حمایت از کودکان بی سرپرست در جهان……………………………………………………..25

2-4-2- تاریخچه حمایت از کودکان بی سرپرست در ایران…………………………………….            ……………….27

2-5- تعاریف و اصطلاحات مربوط به کودکان بی سرپرست…………………………………………………….30

2-5-1- کودکان بی سرپرست…………………………………………………………………………………………….30

2-6- خانواده بی سرپرست…………………………………………………………………………………………………30

2-7-فرزندخواندگی…………………………………………………………………………………………………………31

2-8-محل نگهداری کودکان بی سرپرست…………………………………………………………………………..31

2-8-1-شبانه روزی………………………………………………………………………………………………………….31

2-8-2-خوابگاه………………………………………………………………………………………………………………31

2-8-3-پرورشگاه……………………………………………………………………………………………………………31

2-8-4-مهدکودک………………………………………………………………………………………………………….32

2-8-5-کانون اصلاح و تربیت……………………………………………………………………………………………32

2-8-6-خانه شبانه روزی ، شبه خانواده………………………………………………………………………………..32

2-8-7-شیرخوارگاه…………………………………………………………………………………………………………33

2-8-8-خانه نوباوگان……………………………………………………………………………………………………….33

2-8-9-شبانه روزی مجتمع خدمات حمایتی…………………………………………………………………………33

2-8-10-شبانه روزی مستقل……………………………………………………………………………………………..33

2-9-روند ها و گرایش \ ها………………………………………………………………………………………………..33

2-10- نگاهی نو به معضل کودکان بی سرپرست و بد سرپرست……………………………………………..37

2-10-1-کودکان بد سرپرست…………………………………………………………………………………………39

2-10-2- کودکان بی سرپرست……………………………………………………………………………………….42

2-11- بررسی وضعیت کودکان خیابانی در ایران و جهان……………………………………………………..44
 
 
 
 
 
فصل سوم:تحلیل فقهی فرزندخواندگی و بررسی پیشینه تاریخی آن………………………48
  
 
3-1- فرزندخواندگی قبل از اسلام…………………………………………………………………………………..50
  
 
3-1-1 فرزندخواندگی پس از ظهور اسلام………………………………………………………………………….52
 
 
3-1-2 فرزندخواندگی پس از انقلاب اسلامی……………………………………………………………………..60
 
 
3-2- مبانی فقهی و حقوقی فرزندخواندگی…………………………………………………………………………61
 
 
3-3-معانی فقهی و حقوقی فرزندخواندگی…………………………………………………………………………69
 
 
3-4-نظر فقها در مورد فرزندخواندگی………………………………………………………………………………703-5- جایگاه نسب در شرع اسلام…………………………………………………………………………………….77

3-6- جایگاه کودکان نامشروع در جامعه اسلامی……………………………………………………………….80

3-7- کودکان ناشی از تلقیح مصنوعی……………………………………………………………………………..81
 
 
فصل چهارم- شرایط فرزندخواندگی و تشریفات اخذ فرزند خوانده(از لحاظ حقوقی) در ایران……………………………………………………………………………………..84
 
 
4-1- تشریفات قانونی و شرایط سرپرستی………………………………………………………………………….93
 
 
4-1-1- شرایط زوجین سرپرست…………………………………………………………………………………….94
 
 
4-1-1-1-وجود علقه زوجیت بین زوجین سرپرست…………………………………………………………..94
 
 
4-1-1-2-اقامت داشتن زوجین سرپرست در ایران……………………………………………………………..95
 
 
4-1-1-3-تراضی زوجین سرپرست…………………………………………………………………………………954-1-1-4-فرزند نداشتن زوجین سرپرست: ………………………………………………………………………96

4-1-1-5-داشتن سن لازم: ……………………………………………………………………………………………96

4-1-1-6-صلاحیت اخلاقی زوجین سرپرست: ………………………………………………………………….96

4-1-1-7-اهلیت قانونی زوجین سرپرست: ……………………………………………………………………… 96

4-1-1-8-نداشتن سابقه ی کیفری مؤثر زوجین سرپرست: …………………………………………………97

4-1-1-9-تمکن مالی زوجین سرپرست: ………………………………………………………………………….97

4-1-1-10-مبتلا نبودن زوجین سرپرست به بیماری های صعب العلاج: ………………………………..98

4-1-1-11-عدم اعتیاد زوجین سرپرست: : ……………………………………………………………………….99

4-1-1-12-تدین به اسلام: : …………………………………………………………………………………………..99

4-1-2-شرایط فرزند خوانده: : ……………………………………………………………………………………….99
 
 
4-1-2-1-سن کودک………………………………………………………………………………………………….100
 
 
4-1-2-2-ناشناس بودن خانواده کودک…………………………………………………………………………..100
 
 
4-2- قانون حاکم بر فرزند خواندگی……………………………………………………………………………….102
 
 
4-3- موانع فرزند خواندگی……………………………………………………………………………………………122
 
 
4-4- مرجع صالح و تشریفات واگذاری طفل به فرزند خواندگی…………………………………………..123
 
 
4-4-1- آثار حقوقی حکم سرپرستی………………………………………………………………………………..126
 
 
4-4-1-1-نفقه……………………………………………………………………………………………………………..126
 
 
4-4-1-2-حضانت و تربیت طفل……………………………………………………………………………………..128
 
 
4-4-1-3-اطاعت فرزندخوانده از سرپرست ها……………………………………………………………………130
 
 
4-4-1-4-نام خانوادگی…………………………………………………………………………………………………130
 
 
4-4-1-5-اداره اموال و نمایندگی قانونی فرزندخوانده…………………………………………………………130
 
 
4-4-1-6-حرمت نکاح………………………………………………………………………………………………….131
 
 
4-4-1-7-ولایت فرزندخوانده بعد از فوت پدرخوانده…………………………………………………………133
 
 
4-4-1-8-وصایت…………………………………………………………………………………………………………134
 
 
4-4-1-9-توارث………………………………………………………………………………………………………….135
 
 
4-4-1-10-آثارحکم سرپرستی نسبت به اشخاص ثالث و خانواده حقیقی فرزند خوانده……………..136
 
 
4-5- قطع رابطه فرزند خواندگی………………………………………………………………………………………137
 
 
4-5-1پایان سرپرستی و اعلام بطلان آن…………………………………………………………………………….137
 
 
4-5-2-فسخ فرزندخواندگی…………………………………………………………………………………………..140
 
 
4-6- صدور حکم فسخ سرپرستی……………………………………………………………………………………141
 
 
4-7- بررسی قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست………………………..142
 
 
4-8- وجه تمایز قوانین گذشته با قوانین جدید فرزندخواندگی مصوبه مجلس شورای اسلامی………145
 
 
فصل پنجم:نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………..150
 
 
منابع و مأخذ…………………………………………………………………………………………………………………156الف-کتاب ها
 
 
 
 
ب–مقالات

چکیده:

موضوع فرزندخواندگی وسرپرستی کودکان بی سرپرست وبدسرپرست اززمان های گذشته موردتوجه همه ادیان وحاکمان وقت بوده است.قوانین بسیاری دراین زمینه وضع شدوهرچه می گذشت ،یا قوانین جدید اضافه ویا دربعضی موارد آن نسخ صورت می گرفت که تابع نوع آئین ها ورسوماتی بوده که درهرعصروزمان معمول بوده است.

تحقیقات نشان می دهدباتداوم حوادث گوناگون ازجمله حوادث طبیعی همچون سیل وزلزله یاعوامل اجتماعی مانند طلاق،فوت یا اعتیاد خانواده،سیاسی همچون جنگ های کنونی بالاخص درخاورمیانه،آمارکودکان بی سرپرست وبدسرپرست افزایش یافته است ووظیفه حاکمان وقانونگذاران رادشوارکرده طبق آمار اداره بهزیستی ازسال 93 درایران 1000کودک سراهی وجوددارد که به دلایل مختلف ازجمله فقر واعتیاداین کودکان رها می شوندو همچنین روانشناسان عصر21 میلادی راعصربیماری تمدن جدیدکه همان فشارروان واضطراب نامیدند.بنابراین ضرورت امراین است تا قانونگذار،قوانینی رامطابق با مسائل کنونی وضع کندتا خانواده هادرجهت پذیرش این کودکان توجه بیشتری مبذول داشته ومطابق با شرایط قوانین مدنی وفقهی واسلامی ازناهنجاری های حادی که درآینده دامنگیرجامعه جهانی می شود کاسته شود.   

آنچه در این مجموعه جمع آوری شده،ضمن تعاریف مربوط به هریک ازموضوعات مرتبط با فرزندخواندگی،مدول زمانی وسیرتطورتاریخی به بررسی قوانین جدید مطابق با مسائل ومشکلات وشرایط فرزندخواندگی ازدیدگاه فقهی وحقوقی پرداخته شده است.

 کلمات کلیدی:فرزندخواندگی-کودکان بی سرپرست وبدسرپرست-حضانت-دیدگاه فقهی وحقوقی-ناهنجاری

-1-1مقدمه:

تحقیق حاضر از نوع کاربردی و روش انجام آن توصیفی تحلیلی می‌باشد. اطلاعات و داده‌های مورد نیاز با استفاده از روش‌های اسنادی و مشاهدات میدانی و مصاحبه و تکمیل پرسشنامه جمع‌آوری شده است و با استفاده از روش‌های آماری و بهره‌گیری از نرم‌افزارExcel و SPSSمورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. هدف تحقیق بررسی نقش آژانس‌های مسافرتی در توسعه توریسم شهرستان انزلی است. نتایج بدست آمده نشان می‌دهد که برخورداری از موقعیت ممتاز طبیعی(تالاب و ساحل دریا)، بهره‌مندی از تالاب با انواع پوشش گیاهی، جانوری، جزایر متعدد و امكان بهره‌برداری از طبیعت و حیات وحش آن برای اجرای تورهای علمی، گردشگری و شكار، وجود چهار منطقه ویژه به عنوان زیستگاه‌های طبیعی و حفاظت شده در شهرستان، وجود زیستگاه‌های بومی در سرتاسر تالاب انزلی، اراضی حاشیه تالاب و كرانه‌های دریای خزر و همچنین زیستگاه ویژه قرقاول(جزیره قلم‌گوده)، و همچنین وجود آداب و سنن، صنایع دستی و وجود بازارهای محلی، هفتگی و دائمی برای مبادله محصولات و فرهنگ‌ها از پتانسیل‌های گردشگری بندر انزلی به شمار می‌آیند. غنی‌كردن زیرساخت‌ها و حمایت و تقویت مراكز خدمات توریستی، همینطور آژانس‌های مسافرتی از طریق توسعه فعالیت‌های گردشگری و در نهایت، توسعه و تجهیز این منطقه به عنوان عرضه‌كننده‌ی خدمات جهانگردی نیز پیامدهای ایده‌آلی را می‌تواند به دنبال داشته باشد و می‌تواند منجر به توسعه گردشگری شود و این محدوده را به یکی از خط‌های مهم گردشگری در شمال کشور تبدیل کند. آن‌چه مهم بنظر می‌رسد این است که به همان اندازه که آژانس‌ها برای توسعه گردشگری فعالیت می‌کنند، لازم است تا زیرساخت‌های بخش گردشگری نیز بهبود یابد.

 واژگان كلیدی: توریسم،آژانس‌های خدمات مسافرتی، توسعه توریسم، شهرستان بندر انزلی

مقدمه:

گیلان سرزمینی است که در آن همه چیز نشان از حیات دارد. طبیعت همیشه زنده با جنگل‌های سوزنی‌برگ و ششماد، باران و برنج، ساحل و جلگه، کوهپایه و کوهستان که هریک به عنوان سمبلی از مظاهر طبیعت کنار یکدیگر جمع شده‌اند و مجموعه به هم‌پیوسته‌ای از آمیزه‌های طبیعی را بوجود آورده‌اند.

تنها طبیعت نیست که زیباست، بخش دیگر زیبایی‌های گیلان در نظمی است که انسان به طبیعت می‌بخشد. مرزبندی برنجزارها، ردیف‌کاری بوته‌های چای، دسته‌بندی ساقه‌های برنج، پوشش سفالین و گالی، مجموعه دیدنی‌های گیلان از همبستگی میان انسان و طبیعت است. تقریباً در گیلان جایی را نمی‌یابید که برای یک مسافر خالی از جذابیت باشد. شهرستان بندر انزلی با دارابودن اقلیم، خاک، پوشش گیاهی، کوهستان، تالاب‌ها، همیشه مقصد خوبی برای مسافرین بومی استان و غیربومی می‌باشد. در کنار جاذبه‌های یک منطقه، آژانس‌ها نقش بسیار مهمی در توسعه توریسم ایفا می‌کنند این پایان‌نامه در نظر دارد تا به بررسی نقش آژانس‌ها در توسعه توریسم بپردازد. به همین جهت در پنج فصل به ترتیب زیر تقسیم شده است:

فصل اول: کلیات تحقیق که شامل بیان مسأله، اهداف تحقیق، فرضیه تحقیق، روش کار، سوابق تحقیق.

فصل دوم: مبانی نظری تحقیق می‌باشد.

فصل سوم: به ویژگی‌های جغرافیایی، شهرستان پرداخته شده است.

فصل چهارم: به یافته‌های تحقیق پرداخته شده است.

فصل پنجم: نتایج و پیشنهادها بوده و در نهایت منابع و مآخذ و پیوست می‌باشد.

 «فهرست مطالب»

عنوان                                                                                                          صفحه

چکیده-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———— ج

مقدمه -بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———— د

فصل اول. کلیات تحقیق—————- 1

1-1- بیان مسأله-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 2

1-2- اهمیت و ضرورت—————- 3

1-3- اهداف تحقیق-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 4

1-4- فرضیه های تحقیق—————- 4

1-5- سؤال‌های تحقیق-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 4

1-6- تعاریف واژه ها و مفاهیم———— 4

فصل دوم. ادبیات تحقیق————— 6

2-1- پیشینه تحقیق-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 7

2-2- گردشگری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 9

2-2-1- گردشگری از نظر لغوی———- 9

2-2-2- واژه توریسم-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 9

2-3- تعریف و مفاهیم گردشگری———- 10

2-3-1- گردشگری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 10

2-3-2- گردشگری داخلی (یا بومی)——- 11

2-3-3- گردشگری خارجی(یا بین‌المللی)—- 11

2-3-4- گردشگری از بعد جغرافیایی——- 11

2-3-5- گردشگری از بعد اجتماعی——– 11

2-4- فواید گردشگری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 11

2-4-1- فرهنگی و اجتماعی————- 11

2-4-2- اقتصادی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 12

2-5- گردشگری در جهان————— 12

2-5-1- آغاز جهانگردی در دوران باستان—- 12

2-6- گردشگری در جهان————— 13

2-6-1- آغاز جهانگردی در دوران باستان—- 13

2-6-2- گردشگری در دوران قرون وسطی— 14

2-6-3- گردشگری در دوران رنسانس—— 15

\

2-6-4- گردشگری در دوران انقلاب صنعتی و بعد از آن——— 15

2-6-5- گردشگری در ایران————- 16

2-6-6- روند توسعه گردشگری در ایران قبل و بعد از انقلاب—— 16

2-7- روند شکل‌گیری گردشگری در گیلان— 18

2-8- رابطه‌ی جغرافیا و فعالیت‌های گردشگری—————- 18

2-9- اشکال عمده توریسم————– 19

2-10- انواع توریسم-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 19

2-11- مفهوم توسعه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 20

2-12- تئوری قطب رشد—————- 20

2-13- توسعه پایدار-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 21

2-14-تاریخچه سیستم توزیع محصولات و خدمات گردشگرى—– 22

2-15- تاریخچه شركت‌هاى خدمات مسافرتى در ایران———– 23

2-16- فدارسیون بین‌المللى اتحادیه آژانس‌هاى مسافرتى(UFTAA)- 24

2-17- سازمان میراث فرهنگى و گردشگرى و شوراى عالى میراث فرهنگى و گردشگرىبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 25

2-18- انواع فعالیت شركت‌هاى خدمات مسافرتى————– 25

2-18-1- فعالیت شركت‌هاى خدمات مسافرتى برحسب نوع مجوز– 25

2-18-2- فعالیت شركت‌هاى خدمات مسافرتى بر حسب بعد سازمانىبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 26

2-18-3- فعالیت شركت‌هاى خدمات مسافرتى برحسب سطح فعالیتبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————— 28

2-18-4- كارگزاران مسافرتى(آژانس‌ها یا سفرگذارى‌ها)———- 29

2-19- ساختار شركت‌هاى خدمات مسافرتى– 29

2-19-1- واحد فروش و بازاریابى——— 29

2-19-2- واحد عملیات—————- 30

2-19-3- واحد ذخیره‌ی جا————- 30

2-19-4- واحد ادارى و اجرایى———– 30

2-19-5- واحد محاسبات و امور مالى—— 30

2-19- كاركنان شاغل در واحدهاى خدمات مسافرتى———— 31

2-19-1- مدیرعامل-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 31

2-19-2- مدیر فنى-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 31

2-19-3- مدیر تور-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 32

2-20- تور و اجزاى آن-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 32

2-21- راهنمای تور-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 34

2-22- اهمیت راهنمایان در تورهاى گردشگرى—————- 34

2-23- مسئولیت‌ها و وظایف راهنما——– 34

2-24- فرایند اجراى تور—————- 35

2-25- انواع سفرهاى گروهى كه در داخل كشور برگزار مى‌شود—– 36

2-25-1- سفرهاى طبیعت‌گرا———— 36

2-25-2- طبیعت‌گردى و راهنماى كویر—– 37

2-26- دستورالعمل‌هاى ویژه برگزاركنندگان تور طبیعت———- 38

فصل سوم. روش اجرای تحقیق———– 40

3-1- روش تحقیق و مراحل آن———– 41

3-2- مراحل تحقیق-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 41

3-2-1- مرحله جمع‌آوری تحقیق———- 41

3-2-2- مرحله سازماندهی و طبقه‌بندی تحقیق- 41

3-2-3- روش تجزیه و تحلیل اطلاعات—— 41

3-2-4- جامعه آماری و حجم نمونه——- 41

3-3- مواد-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 42

3-4- موقعیت جغرافیایی شهرستان بندر انزلی—————- 43

3-5- نامواژه انزلی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 46

3-6- ساختار كالبدی شهرستان بندر انزلی—- 46

3-7- زمین‌شناسى بندر انزلى————- 47

3-8- توپوگرافى-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 48

3-9- اقلیم-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——— 50

3-9-1- بررسی ایستگاه هواشناسی ناحیه مورد مطالعه———– 50

3-10- منابع آب-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 58

3-11- پوشش گیاهى و جانورى———– 60

3-12- رابطه ویژگی‌های طبیعی با قابلیت‌های گردشگری———- 61

3-13- ویژگی‌های اجتماعی جمعیتی——- 63

3-13-1- ساختار جنسی و سنی جمعیت —- 63

3-13-2- تعداد، توزیع و تحولات خانوار و جمعیت————- 63

3-14- ویژگی‌های اقتصادی————– 64

3-14-1- فعالیت و اشتغال————– 64

3-14-2- صنعت گردشگری————- 65

3-15- جاذبه‌هاى گردشگرى شهرستان بندر انزلی————– 65

3-15-1- موزه نیروى دریایى————- 65

3-15-2- برج ساعت انزلى————– 66

3-15-3- برج موزیك-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 66

3-15-4- بناى شهردارى انزلى———— 66

3-15-5- عمارت معتمدى————– 66

3-15-6- كاخ سردارى-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 67

3-15-7- بنای تاریخی كلیسای مریم مقدس— 67

3-15-8- خانه داوودزاده————— 67

3-15-9- ساختمان دادگستری———— 67

3-15-10- مناره مسجد قائمیه انزلی——– 68

3-15-11- تالاب انزلى-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 68

3-15-12- جزیره قلم‌گوده————– 69

3-15-13- پناهگاه حیات وحش سرخانگل— 69

3-15-14- منطقه شكار ممنوع حسین‌بكنده — 69

3-16- منابع و جاذبه‌های طبیعی———– 70

3-16-1- سواحل انزلی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 70

3-16-2- رودخانه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 72

3-16-3- تالاب و رودگاها————– 74

3-16-4- رویش گیاهی در تالاب انزلی—— 75

3-16-5- جزایر نی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 75

3-16-6- قایقرانی تفریحی————– 76

3-16-7- ماهیگیری تفریحی————- 77

3-16-8- شکار تفریحی—————- 77

3-17- جاذبه‌های تاریخی شهرستان انزلی—- 80

3-17-1- مناره-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—– 80

3-17-2- کاخ موزه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 80

3-17-3- پل غازیان-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 81

3-17-4- پل میان‌پشته-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 81

3-17-5- بلوار ساحلی انزلی————- 81

3-17-6- موج شکن-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 81

3-17-7- حافظیه-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 82

3-17-8- ساختمان شهرداری———— 82

3-17-9- ساختمان چهارطبقه———— 82

3- 18- جاذبه‌های فرهنگی- مذهبی——– 83

3-18-1- شنبه‌بازار-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 83

3-18-2- مساجد قدیمی—————- 83

3-18-3- فرهنگسراها، سینماها و نمایشگاه‌ها– 84

3-18-4- مراکز خرید اصلی————- 84

3-18-5- هتل‌ها و مهمانپذیرها———— 86

3-18-6- پانسیون های خانگی———— 87

3-18-7- آرامگاه بی‌بی‌حوریه———— 87

3-18-8- امام‌زاده صالح—————- 87

3-18-9- آرامگاه آقاپیر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 87

3-18-10- آرامگاه آقا سیدنجفی———- 88

3-18-11- بقعه آقاپیر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 88

فصل چهارم. یافته‌های تحقیق———— 90

4-1- بررسی نقش آژانس‌های مسافرتی در توسعه گردشگری شهرستان بندر انزلیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 91

4-1-1- فعالیت در تورهای داخلی و خارجی آژانس‌های مسافرتی شهرستان بندر انزلیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد— 95

4-1-2- فعالیت‌های گسترده دفاتر خدمات مسافرتی شهرستان بندر انزلیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————- 95

4-1-3- فعالیت‌های اكوتوریستی، آژانس‌های خدمات مسافرتی شهرستان بندر انزلیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—— 95

4-1-4- دلایل ضعف آژانس‌های خدمات مسافرتی شهرستان بندر انزلی در توسعه اكوتوریسم————— 96

4-1-5- تأثیر فصول سال در اجرای گشت‌های طبیعت‌گردی توسط آژانس‌های خدمات مسافرتی————- 97

4-1-6- گروه‌های سنی استقبال‌كننده از تورهای طبیعت‌گردی—— 97

4-1-7- خدمات ارائه شده توسط آژانس‌های خدمات مسافرتی جهت تورهای طبیعت‌گردیبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 97

4-1-8- خدماتی كه در صورت عدم محدودیت‌های توسط آژانس‌های خدمات مسافرتی برای توسعه اكوتوریسم قابل

اجراست-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 98

4-1-9- دلایل برتری یك آژانس خدمات مسافرتی نسبت به رقبا—- 98

4-2- یافته‌های توصیفی-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد 99

4-2-1- جنسیت-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 99

4-2-2- سن-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 100

4-2-3- سطح تحصیلات————— 101

4-2-4- شغل-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد——- 102

4-2-5- مبدأ سفر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 103

4-2-6- وسیله سفر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 104

4-2-7- اهداف سفر-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 105

4-2-8- نحوه آشنایی با مكان سفر——— 106

4-2-9- مسافت محل زندگی گردشگران تا انزلی————— 107

4-2-10- نقش دفاتر خدماتی در علاقمندی گردشگران به بازدید مجددبلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد————– 108

4-2-11- نقش دفاتر خدمات گردشگری در رضایتمندی———- 109

4-2-12- میزان عملکرد آژانس‌های مسافرتی نسبت به گذشته—— 110

4-2-13- میزان مراجعات گردشگران در طول فصول———— 111

4-2-14- جایگاه توریسم در شهرستان انزلی– 112

4-2-15- استفاده از خدمات آژانس‌های گردشگری————- 113

4-2-16- نقش آژانس‌های خدمات مسافرتی در خدمات‌رسانی به توریست‌هابلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد———- 114

4-2-17- نقش امكانات آژانس‌ها در توسعه توریسم————- 115

4-2-18- نقش آژانس‌ها در معرفی جاذبه‌های گردشگری——— 116

4-2-19- رابطه بین آژانس‌های مسافرتی و تورهای توریسم——– 117

4-2-20- آسیب رساندن تورهای طبیعت گردی بر محیط زیست—- 118

4-2-21- نقش تورها در ایجاد انگیزه برای سفر به انزلی———- 119

4-2-22- نقش آژانس‌ها در افزایش گردشگر– 120

4-2-23- نقش آژانس‌های گردشگری در توسعه توریسم———- 121

فصل پنجم. نتیجه‌گیری —————- 122

5-1- نتیجه گیری-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد—- 123

5-2- بررسی فرضیه‌ها-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد- 125

5-2-1- فرضیه اول-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 125

5-2-2- فرضیه دوم-بلافاصله پس از پرداخت لینک دانلود فایل در اختیار شما قرار می گیرد– 126

5-3- ارائه راهكار  127

– بیان مسأله

صنعت گردشگری به عنوان بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین صنعت دنیا به شمار می‌آید. بسیاری از كشورها این صنعت پویا را به عنوان اساس درآمد، اشتغال، رشد بخش خصوصی و توسعه ساختار زیربنایی می‌دانند. در سراسر كره زمین؛ بویژه در كشورهای در حال توسعه، به توسعه صنعت گردشگری توجه فراوانی معطوف می‌شود. از طرف دیگر، این صنعت تعاملات میان فرهنگی جوامع مختلف را تسهیل نموده و شیوه‌های برقراری تعاملات رفتاری بر اساس گفتمان صلح‌آمیز را برقرار می‌كند(قرخلو، 1386: 3). ا مروزه اهمیت گردشگری و جهانگردی و لزوم بررسی و تحقیق در مورد آن با توجه به نقش‌های مهم اقتصادی، اجتماعی، و فرهنگی‌اش بر هیچ كسی پوشیده نیست(مشبكی و ملك اخلاق، 1382: 7). این فعالیت در دنیای كنونی به صورت یكی از مهم‌ترین عوامل تولید ثروت، كار، ایجاد پویایی، جابجایی انسان‌ها و ثروت ملت‌ها درآمده است. انسان امروزین در راستای دسترسی به اهدافی چون آشنایی با حقایق تاریخی گذشتگان، بهره‌گیری از مواهب طبیعی، فرار از آشفتگی‌ها و روزمرگی‌های زندگی شهری و… توریسم را وسیله‌ی منفرد و مناسبی برای نیل بدآن‌ها می‌داند(آمار، 1382، 55). امروزه گردشگری بزرگ‌ترین و متنوع‌ترین صنعت دنیا محسوب می‌شود. بسیاری از كشورهای جهان به دنبال دستیابی به توسعه پایدار بوده و از این صنعت به عنوان یك صنعت پویا، جهت كسب درآمد و اشتغال‌زایی و تعامل فرهنگ خود استفاده می‌نمایند. در جهان امروز استفاده از منابع و جاذبه‌های گردشگری یك منطقه اعم از طبیعی یا انسان ساخت در توسعه آن اثرگذار نقش بسزایی دارد.

مطالعات نشان داده‌اند كه بین رشد و توسعه صنعت گردشگری با رشد و توسعه اقتصادی كشورها رابطه‌ی مثبت و معناداری وجود دارد. هزاره سوم، پیشرفت روزافزون تكنولوژی و فناوری را با خود به همراه دارد. صنعتی‌شدن زندگی در جهان امروز اوقات فراغتی را برای انسان در شهرهای مدرن فراهم ساخته كه می‌تواند فرصتی مناسب برای فاصله گرفتن از محیط خشك و بی‌روح توأم با سروصدای شهرهای شلوغ، مناسب تلقی شود. امروزه آژانس‌های خدمات مسافرتی ارائه‌دهنده‌ی انواع خدمات گردشگری در زمینه‌های داخلی، خارجی و طبیعت‌گردی می‌باشند. این آژانس‌ها با توجه به فعالیتشان مورد تقسیم‌بندی قرار گرفته‌اند كه تعدادی از آن‌ها مسئول فروش بلیط و تعدادی دیگر خدمات تورگردانی را بر عهده دارند و تعدادی دیگر نیز ارائه‌دهنده‌ی هر دو خدمات به طور همزمان می‌باشند. این تورها نقش بسیار مهمی در جابجایی و نقل و انتقال گردشگران دارند؛ بطوری‌ که برخی از گردشگران مشتری دائم این آژانس‌ها در تمامی سفرها می‌باشند. بنابراین می‌توان گفت آژانس‌های گردشگری رابطه مستقیمی با توسعه گردشگری دارند. بندر انزلی به عنوان یكی از شهرستان‌های مهم استان گیلان از موقعیتی مناسب برای توریسم و استراحت برخوردار است. این شهرستان به دلیل شرایط ویژه آب و هوایی و طبیعت بكر و چشم‌اندازهای زیبا مانند دریا، منطقه آزاد، بازارهای تجاری، مکان‌های زیارتی، توجه اكثر مردم چه در داخل و چه در خارج از آن را به خود معطوف نموده است . این ویژگی باعث توسعه گردشگری در طبیعت این منطقه شده است؛ بطوری که هر روزه بر تعداد گردشگران و هم بر تعداد تورهای گردشگری افزوده می‌‌شود. لذا تحقیق به دنبال بررسی و ارزیابی عملكرد آژانس‌های خدماتی و مسافرتی در توسعه توریسم شهرستان بندر انزلی می‌باشد و تحقیق بدنبال پاسخگویی به این سؤال است که آژانس‌های مسافرتی در توسعه توریسم شهرستان بندر انزلی تا چه حد نقش داشته است؟

با افزایش آگاهی مردم از عوارض خطرناك آنتی بیوتیک های سنتزی، میزان تقاضا برای جایگزین های طبیعی و نوین این داروها افزایش پیدا کرده است. فناوری ترکیبی عصاره­های گیاهی، وارد عرصه شده و با عصاره­های مختلف گیاهی به مبارزه با مقاومت­های میکروبی می­پردازد. هدف اصلی در این مطالعه بررسی اثرات ضد میکروبی و بررسی فیتوشیمیایی کیفی و کمی چند گونه گیاهی بومی ایران علیه باکتری­های بیماری­زا و معرفی آن­ها به عنوان جایگزین مناسب برای داروهای انتخابی علیه این باکتری­ها می­باشد.

در این مطالعه از گیاهان بادام کوهی (Amygdalus scoparia)، بومادران (Achillea millefolium)، کلپوره (Teucrium polium)، گلپر (Heracleum persicum) و مریم گلی (Salvia officinalis) استفاده شد. ابتدا گیاهان مورد نظر جمع­آوری و تعیین نام علمی گردیدند و پس از تهیه عصاره متانولی با رقت­های 500، 250، 125، 5/62، 25/31، 62/15 و 9/3 میلی­گرم بر میلی­لیتر، تاثیر آن­ها در مهار رشد میکروارگانیسم­های استافیلوکوکوس اورئوس، باسیلوس سرئوس، اشرشیا کلی و سالمونلا انتریتیدیس مورد بررسی قرار گرفت. سپس، عصاره­های بادام کوهی و بومادران با هم ترکیب شد و علیه باکتری­های منتخب استفاده گردید. تمام آزمایش­های ضد میکروبی با استفاده از روش انتشار در آگار و تعیین MIC و MBC بر روی باکتری­های گرم مثبت و منفی مورد مطالعه انجام پذیرفت. در مرحله آخر، اثرات آزمایش­های فیتوشیمیایی نیز بر روی عصاره­های تهیه شده  به منظور بررسی وجود آلکالوئید، تانن، ساپونین و آنتوسیانین و اندازه­گیری میزان فنل و اثر آنتی­اکسیدانی به روش DPPH و خاصیت احیاکنندگی انجام گرفت.

یافته­ها نشان دادند که عصاره بادام کوهی در مقایسه با سایر عصاره­ها خاصیت ضد میکروبی بیشتری دارد. تاثیر ترکیب عصاره بادام کوهی و بومادران بسیار بیشتر از تاثیر هر کدام از آن­ها بود به طوری که این ترکیب بیشترین تاثیر را بر روی باکتری باسیوس سرئوس داشت. نتایج فیتوشیمیایی نشان داد که محتوی ترکیبات فنلی موجود در هر یک از عصاره­ها، نقش مهمی در تعیین قدرت آنتی­اکسیدانی و فعالیت ضد میکروبی عصاره­ها دارند. از اثرات هم­افزایی عصاره­های ترکیبی که به وجود ترکیبات فنلی آن­ها مربوط می­شود می­توان برای مبارزه با عفونت­های بیمارستانی استفاده شود.

 

واژگان کلیدی: فعالیت ضد میکروبی، باکتری­های بیماری­زا، فعالیت آنتی­اکسیدانی، عصاره ترکیبی.

 

فهرست مطالب

 

 

عنوان………………………………………………………………………………………………………………………………صفحه

 

فصل اول: مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………………………1

1-1 گیاهان دارویی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….2

1-1-1 صفات گیاهان دارویی……………………………………………………………………………………………………………………………….2

1-1-2 تاریخچه گیاهان دارویی در جهان……………………………………………………………………………………………………………2

1-1-3 تاریخچه گیاهان دارویی در ایران…………………………………………………………………………………………………………….3

1-1-4 علل توجه و اهمیت گیاهان دارویی…………………………………………………………………………………………………………3

1-2 طبقه­بندی گیاهان مورد بررسی…………………………………………………………………………………………………………………..4

1-2-1 بادام کوهی……………………………………………………………………………………………………………………………………………….4

1-2-2 بومادران……………………………………………………………………………………………………………………………………………………4

1-2-3 کلپوره……………………………………………………………………………………………………………………………………………………….4

1-2-4 گلپر…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..5

1-2-5 مریم گلی………………………………………………………………………………………………………………………………………………….5

1-3 معرفی و خصوصیات گونه­های مورد بررسی………………………………………………………………………………………………..5

1-3-1 گیاه بادام کوهی……………………………………………………………………………………………………………………………………….5

\

1-3-1-1 سیستماتیک بادام کوهی…………………………………………………………………………………………………………………….5

1-3-1-2 پراکنش جغرافیایی بادام کوهی………………………………………………………………………………………………………….6

1-3-1-3 خواص ضد میکروبی بادام کوهی……………………………………………………………………………………………………….6

1-3-1-4 خواص درمانی بادام کوهی…………………………………………………………………………………………………………………..6

1-3-2 گیاه بومادران…………………………………………………………………………………………………………………………………………….6

1-3-2-1 سیستماتیک بومادران………………………………………………………………………………………………………………………….7

1-3-2-2 پراکنش جغرافیایی بومادران……………………………………………………………………………………………………………….7

1-3-2-3 خواص ضد میکروبی بومادران……………………………………………………………………………………………………………..7

1-3-2-4 خواص درمانی بومادران……………………………………………………………………………………………………………………….7

1-3-3 گیاه گلپر……………………………………………………………………………………………………………………………………………………8

1-3-3-1 سیستماتیک گلپر………………………………………………………………………………………………………………………………..8

1-3-3-2 پراکنش جغرافیایی گلپر………………………………………………………………………………………………………………………8

1-3-3-3 خواص ضد میکروبی گلپر…………………………………………………………………………………………………………………….9

1-3-3-4 خواص درمانی گلپر………………………………………………………………………………………………………………………………9

1-3-4 گیاه کلپوره………………………………………………………………………………………………………………………………………………..9

 

عنوان………………………………………………………………………………………………………………………………صفحه

 

1-3-4-1 سیستماتیک کلپوره……………………………………………………………………………………………………………………………..9

1-3-4-2 پراکندگی جغرافیایی کلپوره……………………………………………………………………………………………………………..10

1-3-4-3 خواص ضد میکروبی کلپوره……………………………………………………………………………………………………………..10

1-3-4-4 خواص درمانی کلپوره………………………………………………………………………………………………………………………..10

1-3-5 گیاه مریم گلی………………………………………………………………………………………………………………………………………..11

1-3-5-1 سیستماتیک مریم گلی……………………………………………………………………………………………………………………..11

1-3-5-2 پراکنش جغرافیایی مریم گلی……………………………………………………………………………………………………………11

1-3-5-3 خواص ضد میکروبی مریم گلی………………………………………………………………………………………………………..12

1-3-5-4 خواص درمانی مریم گلی…………………………………………………………………………………………………………………..12

1-4- عصاره­گیری……………………………………………………………………………………………………………………………………………….12

1-4-1 عصاره………………………………………………………………………………………………………………………………………………………12

1-4-2- انتخاب ماده گیاهی و نوع حلال…………………………………………………………………………………………………………..12

1-4-3 روش­های مختلف عصاره­گیری……………………………………………………………………………………………………………….13

1-4-3-1 روش ماسراسیون……………………………………………………………………………………………………………………………….13

1-4-3-2روش پرکولاسیون……………………………………………………………………………………………………………………………….13

1-4-3-3 روش سوکسله…………………………………………………………………………………………………………………………………….14

1-4-3-4 امواج فراصوت…………………………………………………………………………………………………………………………………….14

1-5 روش­های اندازه­گیری و بررسی اثرات ضد میکروبی…………………………………………………………………………………..15

1-5-1 روش­های نفوذی…………………………………………………………………………………………………………………………………….15

1-5-1-1 روش چاهک……………………………………………………………………………………………………………………………………….15

1-5-1-2 سیلندر پلیت………………………………………………………………………………………………………………………………………15

1-5-1-3 دیسک……………………………………………………………………………………………………………………………………………….16

1-5-2 روش­های رقیق­سازی………………………………………………………………………………………………………………………………16

1-5-2-1 روش رقت آگار…………………………………………………………………………………………………………………………………..16

1-5-2-2 روش لوله یا رقت مایع……………………………………………………………………………………………………………………….16

1-6 بررسی میکروارگانیسم­های مورد استفاده……………………………………………………………………………………………………17

1-6-1 تاریخچه میکروب­شناسی………………………………………………………………………………………………………………………..17

1-6-2 مورفولوژی باکتری­ها………………………………………………………………………………………………………………………………17

1-6-3 استافیلوکک­ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………17

1-6-3-1 استافیلوکوکوس اورئوس…………………………………………………………………………………………………………………….18

1-6-4 باسیلوس­ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………18

1-6-4-1 باسیلوس سرئوس……………………………………………………………………………………………………………………………….19

1-6-5 سالمونلاها……………………………………………………………………………………………………………………………………………….19

1-6-5-1 سالمونلا انتریتیدیس………………………………………………………………………………………………………………………….20

عنوان ……………………………………………………………………………………………………………………………..صفحه

 

1-6-6 اشرشیا کلی……………………………………………………………………………………………………………………………………………..20

1-7 بررسی آنتی­بیوتیک­های مورد استفاده……………………………………………………………………………………………………….21

1-7-1 تاریخچه آنتی­بیوتیک……………………………………………………………………………………………………………………………..21

1-7-2 پنی­سیلین……………………………………………………………………………………………………………………………………………….21

1-7-3 جنتامایسین……………………………………………………………………………………………………………………………………………22

1-7-4 تتراسایکلین…………………………………………………………………………………………………………………………………………….22

1-7-5 اریترومایسین………………………………………………………………………………………………………………………………………….23

1-7-6 تری متوپریم و سولفامتاکسازول…………………………………………………………………………………………………………….23

1-7-7 استرپتومایسین……………………………………………………………………………………………………………………………………….23

1-8 بررسی فیتوشیمیایی گیاهان مورد بررسی…………………………………………………………………………………………………24

1-8-1 آلکالوئیدها………………………………………………………………………………………………………………………………………………25

1-8-2 آنتوسیانین­ها…………………………………………………………………………………………………………………………………………..25

1-8-3 تانن­ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………26

1-8-4 ساپونین­ها……………………………………………………………………………………………………………………………………………….26

1-8-5 فنل­ها………………………………………………………………………………………………………………………………………………………26

1-8-6 فعالیت آنتی­اکسیدانی…………………………………………………………………………………………………………………………….27

1-9 اهداف پژوهش…………………………………………………………………………………………………………………………………………….28

فصل دوم : مواد و روش­ها………………………………………………………………………………………………………………………………29

2-1 مواد اولیه و تجهیزات مورد نیاز…………………………………………………………………………………………………………………..30

2-2 تهیه گیاهان مورد بررسی و تعیین نام علمی آن­ها…………………………………………………………………………………….31

2-3 استخراج عصاره متانولی………………………………………………………………………………………………………………………………31

2-4 روش تهیه محیط­های کشت………………………………………………………………………………………………………………………32

2-5 استریلیزاسیون محیط­های کشت میکروبی، ظروف و مواد مصرفی……………………………………………………………32

2-6 احیاء باکتری……………………………………………………………………………………………………………………………………………….32

2-7 تهیه کشت تازه (در فاز لگاریتمی) از میکروارگانیسم­ها…………………………………………………………………………….33

2-8 تهیه استاندارد نیم مک­فارلند……………………………………………………………………………………………………………………..33

2-9 تهیه سوسپانسیون میکروبی……………………………………………………………………………………………………………………….34

2-10 آزمون­های میکروبی………………………………………………………………………………………………………………………………….34

2-10-1 تست دیسک دیفیوژن………………………………………………………………………………………………………………………….34

2-10-2 تست آنتی­بیوگرام…………………………………………………………………………………………………………………………………35

2-10-3 تعیین حداقل غلظت بازدارندگی و تعیین حداقل غلظت کشندگی……………………………………………………35

2-10-3-1 تعیین MIC عصاره…………………………………………………………………………………………………………………………36

2-10-3-2 تعیین MBC عصاره……………………………………………………………………………………………………………………….37

2-11 بررسی خواص فیتوشیمیایی اولیه……………………………………………………………………………………………………………37

2-11-1 آلکالوئید……………………………………………………………………………………………………………………………………………….37

عنوان …………………………………………………………………………………………………………………………….صفحه

 

2-11-1-1 معرف مایر………………………………………………………………………………………………………………………………………..37

2-11-1-2 معرف بوشاردا…………………………………………………………………………………………………………………………………..38

2-11-2 آنتوسیانین……………………………………………………………………………………………………………………………………………38

2-11-3 تانن………………………………………………………………………………………………………………………………………………………38

2-11-4 ساپونین………………………………………………………………………………………………………………………………………………..38

2-11-5 اندازه­گیری میزان فنل عصاره­های گیاهی……………………………………………………………………………………………39

2-11-5-1 رسم منحنی استاندارد اسید گالیک………………………………………………………………………………………………..39

2-11-6 بررسی فعالیت آنتی­اکسیدانی………………………………………………………………………………………………………………39

2-11-6-1 توانایی به­دام اندازی DPPH…………………………………………………………………………………………………………..39

2-11-6-2 تعیین قدرت احیاکنندگی……………………………………………………………………………………………………………….40

2-12 تجزیه و تحلیل آماری………………………………………………………………………………………………………………………………41

فصل سوم : نتایج……………………………………………………………………………………………………………………………………………..42

3-1 ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره­ها………………………………………………………………………………………………………..43

3-1-1 نتایج ضد میکروبی حاصل از تست دیسک دیفیوژن……………………………………………………………………………..43

3-1-1-1 ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره بادام کوهی……………………………………………………………………………….44

3-1-1-2 ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره بومادران……………………………………………………………………………………45

3-1-1-3 ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره کلپوره……………………………………………………………………………………….46

3-1-1-4 ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره گلپر………………………………………………………………………………………….47

3-1-1-5 ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره مریم گلی…………………………………………………………………………………48

3-1-1-6 ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره ترکیبی……………………………………………………………………………………..49

3-1-2 نتایج ضد میکروبی حاصل از تست آنتی­بیوگرام…………………………………………………………………………………….50

3-1-2-1 حساسیت سویه­های باکتریایی به آنتی­بیوتیک­های انتخابی……………………………………………………………..50

3-1-2-2 ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره­ها و آنتی­بیوتیک­های مورد مطالعه علیه باکتری استافیلوکوکوس اورئوس…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………51

 

3-1-2-3 ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره­ها و آنتی­بیوتیک­های مورد مطالعه علیه باکتری باسیلوس سرئوس………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..52

3-1-2-4 ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره­ها و آنتی­بیوتیک­های مورد مطالعه علیه باکتری اشرشیاکلی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..53

3-1-2-5 ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره­ها و آنتی­بیوتیک­های مورد مطالعه علیه باکتری سالمونلا انتریتیدیس………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….54

3-1-3 تعیین حداقل غلظت مهارکنندگی (MIC) عصاره­ها…………………………………………………………………………….55

3-1-4 تعیین حداقل غلظت مهارکنندگی (MBC) عصاره­ها…………………………………………………………………………..56

3-2 ارزیابی خواص فیتوشیمیایی عصاره­ها………………………………………………………………………………………………………..57

3-2-1 تشخیص آلکالوئید………………………………………………………………………………………………………………………………….57

عنوان………………………………………………………………………………………………………………………………صفحه

 

3-2-2 تشخیص آنتوسیانین………………………………………………………………………………………………………………………………57

3-2-3 تانن………………………………………………………………………………………………………………………………………………………..58

3-2-4 ساپونین…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..58

3-2-5 ارزیابی میزان فنل…………………………………………………………………………………………………………………………………..59

3-2-5-1 نتایج میزان فنل عصاره بادام کوهی………………………………………………………………………………………………….60

3-2-5-2 نتایج میزان فنل عصاره بومادران……………………………………………………………………………………………………….61

3-2-5-3 نتایج میزان فنل عصاره کلپوره………………………………………………………………………………………………………….62

3-2-5-4 نتایج میزان فنل عصاره گلپر……………………………………………………………………………………………………………..63

3-2-5-5 نتایج میزان فنل عصاره مریم گلی…………………………………………………………………………………………………….64

3-2-5-6 نتایج مقایسه­ای میزان فنل عصاره­ها و اسید گالیک………………………………………………………………………….65

3-2-6 ارزیابی فعالیت آنتی­اکسیدانی…………………………………………………………………………………………………………………66

3-2-6-1 توانایی مهار رادیکال­های آزاد DPPH عصاره­ها………………………………………………………………………………..66

3-2-6-1-1 نتایج مهار رادیکال­های آزاد عصاره بادام کوهی…………………………………………………………………………….67

3-2-6-1-2 نتایج مهار رادیکال­های آزاد عصاره بومادران………. ………………………………………………………………………68

3-2-6-1-3 نتایج مهار رادیکال­های آزاد عصاره کلپوره……………………………………………………………………………………69

3-2-6-1-4 نتایج مهار رادیکال­های آزاد عصاره گلپر……………………………………………………………………………………….70

3-2-6-1-5 نتایج مهار رادیکال­های آزاد عصاره مریم گلی………………………………………………………………………………71

3-2-6-1-6 نتایج مقایسه­ای درصد مهار عصاره­ها و اسیدآسکوربیک………………………………………………………………72

3-2-6-2 قدرت احیاکنندگی عصاره­ها………………………………………………………………………………………………………………74

3-2-6-2-1 نتایج تعیین قدرت احیاکنندگی عصاره بادام کوهی……………………………………………………………………..74

3-2-6-2-2 نتایج تعیین قدرت احیاکنندگی عصاره بومادران………………………………………………………………………….75

3-2-6-2-3 نتایج تعیین قدرت احیاکنندگی عصاره کلپوره…………………………………………………………………………….76

3-2-6-2-4 نتایج تعیین قدرت احیاکنندگی عصاره گلپر………………………………………………………………………………..77

3-2-6-2-5 نتایج تعیین قدرت احیاکنندگی عصاره مریم گلی……………………………………………………………………….78

3-2-6-2-6 نتایج مقایسه­ای قدرت احیاکنندگی عصاره­ها و اسیدآسکوربیک………………………………………………….79

فصل چهارم: بحث و نتیجه گیری.……………………………………………………………………………………………………………….80

4-1 فعالیت ضد میکروبی عصاره­های مورد بررسی……………………………………………………………………………………………81

4-1-1 فعالیت ضد میکروبی حاصل از تست دیسک دیفیوژن………………………………………………………………………….81

4-1-2 فعالیت ضد میکروبی حاصل از تست آنتی­بیوگرام…………………………………………………………………………………85

4-1-3 حداقل غلظت مهارکنندگی (MIC) و حداقل غلظت کشندگی (MBC)……………………………………………86

4-2 خواص فیتوشیمیایی عصاره­های مورد بررسی……………………………………………………………………………………………89

4-2-1 فیتوشیمیایی کمی…………………………………………………………………………………………………………………………………89

4-2-2 ارزیابی محتوی فنل………………………………………………………………………………………………………………………………..90

4-2-3 ارزیابی فعالیت آنتی­اکسیدانی………………………………………………………………………………………………………………..92

4-2-3-1 رادیکال­های آزاد DPPH…………………………………………………………………………………………………………………..93

عنوان………………………………………………………………………………………………………………………………صفحه

 

4-2-3-2 قدرت احیاکنندگی…………………………………………………………………………………………………………………………….95

نتیجه گیری کلی…………………………………………………………………………………………………………………………………………………98

پیشنهادات……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………99

منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………100

فهرست شکل­ها و تصاویر

 

 

شماره و عنوان شکل­ها……………………………………………………………………………………………………..صفحه

 

شکل (1-1): مشخصات سیستماتیکی گیاه بادام کوهی………………………………………………………………………………………5

شکل (1-2): مشخصات سیستماتیکی گیاه بومادران……………………………………………………………………………………………6

شکل (1-3): مشخصات سیستماتیکی گیاه گلپر………………………………………………………………………………………………….8

شکل (1-4): مشخصات سیستماتیکی گیاه کلپوره ……………………………………………………………………………………………..9

شکل (1-5): مشخصات سیستماتیکی گیاه مریم گلی……………………………………………………………………………………….11

شکل (2-1): اندازه­گیری قطر هاله عدم رشد با خط کش…………………………………………………………………………………35

شکل (3-1): ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره بادام کوهی………………………………………………………………………….44

شکل (3-2): ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره بومادران……………………………………………………………………………….45

شکل (3-3): ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره کلپوره…………………………………………………………………………………..46

شکل (3-4): ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره گلپر……………………………………………………………………………………..47

شکل (3-5): ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره مریم گلی…………………………………………………………………………….48

شکل (3-6): ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره ترکیبی…………………………………………………………………………………49

شکل (3-7): ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره­ها و آنتی­بیوتیک­های مورد مطالعه علیه استافیلوکوکوس اورئوس…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………51

شکل (3-8): ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره­ها و آنتی­بیوتیک­های مورد مطالعه علیه باسیلوس سرئوس…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………52

شکل (3-9): ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره­ها و آنتی­بیوتیک­های مورد مطالعه علیه اشرشیا کلی………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………53

شکل (3-10): ارزیابی فعالیت ضد میکروبی عصاره­ها و آنتی­بیوتیک­های مورد مطالعه علیه سالمونلا انتریتیدیس………………………………………………………………………………………………………………………………………………………….54

شکل (3-11): نتایج میزان فنل عصاره بادام کوهی…………………………………………………………………………………………..60

شکل (3-12): نتایج میزان فنل عصاره بومادران………………………………………………………………………………………………..61

شکل (3-13): نتایج میزان فنل عصاره کلپوره……………………………………………………………………………………………………62

شکل (3-14): نتایج میزان فنل عصاره گلپر………………………………………………………………………………………………………63

شکل (3-15): نتایج میزان فنل عصاره مریم گلی………………………………………………………………………………………………64

شکل (3-16): نتایج مقایسه­ای میزان فنل عصاره­ها و اسیدگالیک……………………………………………………………………65

شکل (3-17): نتایج مهار رادیکال­های آزاد عصاره بادام کوهی…………………………………………………………………………67

شماره و عنوان شکل­ها……………………………………………………………………………………………………..صفحه

 

شکل (3-18): نتایج مهار رادیکال­های آزاد عصاره بومادران………………………………………………………………………………68

شکل (3-19): نتایج مهار رادیکال­های آزاد عصاره کلپوره…………………………………………………………………………………69

شکل (3-20): نتایج مهار رادیکال­های آزاد عصاره گلپر…………………………………………………………………………………….70

شکل (3-21): نتایج مهار رادیکال­های آزاد عصاره مریم گلی……………………………………………………………………………71

شکل (3-22): نتایج مقایسه­ای درصد مهار عصاره­ها و اسیدآسکوربیک……………………………………………………………72

شکل (3-23): نتایج مقایسه­ای میانگین IC50……………………………………………………………………………………………………73

شکل (3-24): نتایج تعیین قدرت احیاکنندگی عصاره بادام کوهی…………………………………………………………………..74

شکل (3-25): نتایج تعیین قدرت احیاکنندگی عصاره بومادران……………………………………………………………………….75

شکل (3-26): نتایج تعیین قدرت احیاکنندگی عصاره کلپوره…………………………………………………………………………..76

شکل (3-27): نتایج تعیین قدرت احیاکنندگی عصاره گلپر……………………………………………………………………………..77

شکل (3-28): نتایج تعیین قدرت احیاکنندگی عصاره مریم گلی…………………………………………………………………….78

شکل (3-29): نتایج مقایسه­ای قدرت احیاکنندگی عصاره­ها و اسیدآسکوربیک………………………………………………79

فهرست جدول­ها

 

 

شماره و عنوان جدول­ها……………………………………………………………………………………………………صفحه

 

جدول (3-1): حساسیت سویه­های باکتریایی به آنتی­بیوتیک انتخابی……………………………………………………………..50

جدول (3-2): تعیین حداقل غلظت مهارکنندگی (MIC) عصاره­ها………………………………………………………………….55

جدول (3-3): تعیین حداقل غلظت مهارکنندگی (MBC) عصاره­ها………………………………………………………………..56

جدول (3-4): تشخیص آلکالوئید………………………………………………………………………………………………………………………..57

جدول (3-5): تشخیص آنتوسیانین……………………………………………………………………………………………………………………57

جدول (3-6): تشخیص تانن……………………………………………………………………………………………………………………………….58

جدول (3-7): تشخیص ساپونین………………………………………………………………………………………………………………………..58

(ممکن است هنگام انتقال از فایل اصلی به داخل سایت بعضی متون به هم بریزد یا بعضی نمادها و اشکال درج نشود ولی در فایل دانلودی همه چیز مرتب و کامل است)

فهرست مطالب

عنوان                                                                                                                                        صفحه

چکیده…………………………………………………………………………………………………………………1

فصل اول: کلیات تحقیق

1- مقدمه……………………………………………………………………………………………………………………..2

1-1- مبداء و تاریخچه سیب زمینی……………………………………………………………………………………….4

1-2- خصوصیات گیاهی……………………………………………………………………………………..5

مورفولوژی…………………………………………………………………………………………………..5
1-2-2- مراحل رشد و نمو…………………………………………………………………………………………8

1-2-2-1- رشد جوانه غده (مرحله رشدی I)……………………………………………………………………..9

1-2-2-2- استقرار گیاه (مرحله رشدی II)………………………………………………………………………….9

1-2-2-3- شروع غده دهی (مرحله رشدی III)………………………………………………………………..9

1-2-2-4- حجیم شدن غده ها (مرحله ی رشد IV)…………………………………………………………..10

1-2-2-5- رسیدگی غده (مرحله رشد V)……………………………………………………………………10

1-3- بیماری های ویروسی سیب زمینی…………………………………………………………………….10

1-4- تاریخچه کشت بافت……………………………………………………………………………………12

1-5- ریزازدیادی سیب زمینی…………………………………………………………………………………………16

1-6- عوامل موثر در ریز ازدیادی سیب زمینی……………………………………………………………….17

1-6-1- ترکیبات محیط کشت…………………………………………………………………………18

1-6-1-1- قند…………………………………………………………………………………………………..18

1-6-1-2- مواد معدنی……………………………………………………………………………………..18

1-6-1-3- عامل ژلی……………………………………………………………………………………..21

1-6-1-4- ویتامین ها…………………………………………………………………………………..21

1-6-1-5- تنظیم کننده های رشد گیاهی………………………………………………………………….21

1-7-1- عوامل فیزیکی موثر بر کشت بافت…………………………………………………………………….22

1-8-1- تاثیر مواد گیاهی بر کشت بافت………………………………………………………………………….23

1-9-1- تولید غده……………………………………………………………………………………………..24

فصل دوم: مروری بر تحقیقات انجام شده

2-1- مروری بر تحقیقات انجام شده…………………………………………………………………..26

فصل سوم: مواد و روش ها

3-1- محل انجام آزمایش…………………………………………………………………………………….37

3-2- تهیه مواد گیاهی……………………………………………………………………………………………37

3-3- کشت غده های سیب زمینی…………………………………………………………….39

3-4-تهیه محیط کشت و نحوه استریل آن…………………………………………………40

3-4-1- محیط کشت تکثیر قلمه تک جوانه (جامد)…………………………………………………………..40

3-4-2- محیط کشت تعلیقی تکثیر ساقه (مایع)…………………………………………………………………41

3-4-3- محیط کشت غده زایی………………………………………………………………………………………….41

3-5- کشت اولیه و تولید گیاهچه…………………………………………………………………….43

3-6- زیر کشت و تکثیر گیاهچه………………………………………………………………………..43

3-7- آزمایش های انجام شده……………………………………………………………………….44

3-7-1- آزمایش 1: تعیین پروتکل ضدعفونی سطحی مواد گیاهی………………………………………………………………………………45

3-7-2- آزمایش 2: بررسی اثر 2iP بر روی رشد و نمو گیاهچه………………………………………………………………………………..45

3-7-3- آزمایش 3: بررسی اثر BAP بر روی رشد و نمو گیاهچه­…………………………………………………………………………….45

3-7-4- آزمایش 4: بررسی اثر CCC بر روی رشد و نمو گیاهچه­…………………………………………………………………………….46

3-7-5- آزمایش 5: بررسی اثر GA3 بر روی رشد و نمو گیاهچه­……………………………………………………………………………..46

3-7-2-5- آزمایش 6: بررسی اثر Picholoram بر روی رشد و نمو گیاهچه…………………………………………………………….47

3-7-2-6- آزمایش 7: بررسی اثر NAA بر روی رشد و نمو گیاهچه­………………………………………………………………………..47

3-7-2-7- آزمایش 8: بررسی اثر متقابل هورمون­های برتر بر روی رشد و نمو گیاهچه­………………………………………………..47

3-7-3- آزمایش­های مرحله تولید ریز­غده……………………………………………………………………….48

3-7-3-1- آزمایش 9: بررسی اثر 2iP بر روی تولید ریز­غده­\ …………………………………………………………………………………….48

3-7-3-2- آزمایش 10: بررسی اثر BAP بر روی تولید ریز­غده­……………………………………………………………………………….49

3-7-3-3- آزمایش 11: بررسی اثر CCC بر روی تولید ریز­غده­……………………………………………………………………………….49

3-7-3-4- آزمایش 12: بررسی اثر GA3 بر روی تولید ریز­غده­………………………………………………………………………………..50

3-7-3-5- آزمایش 13: بررسی اثر NAA بر روی تولید ریز­غده………………………………………………………………………………50

3-7-3-6- آزمایش 14: بررسی اثر متقابل هورمون­های برتر بر روی تولید ریزغده……………………………………………………….50

3-8- تجزیه و تحلیل داده­ها…………………………………………………………………………………….51

فصل چهارم: نتایج

4-1- نتایج آزمایش­ها………………………………………………………………………………53

4-1-1- آزمایش 1: تعیین بهترین پروتکل ضدعفونی سطحی مواد گیاهی……………………………………………………………………53

4-1-2- آزمایش 2: بررسی اثر 2iP بر روی رشد و نمو گیاهچه­………………………………………………………………………………..55

4-1-3- آزمایش 3: بررسی اثر BAP بر روی رشد و نمو گیاهچه­…………………………………………………………………………….57

4-1-4- آزمایش 4: بررسی اثر CCC بر روی رشد و نمو گیاهچه­…………………………………………………………………………….60

4-1-5- آزمایش 5: بررسی اثر GA3 بر روی رشد و نمو گیاهچه­…………………………………………………………………………….62

4-1-6- آزمایش 6: بررسی اثر Picholoram بر روی رشد و نمو گیاهچه­………………………………………………………………..65

4-1-7- آزمایش 7: بررسی اثر NAA بر روی رشد و نمو گیاهچه­……………………………………………………………………………65

4-1-8-آزمایش 8: بررسی اثر متقابل هورمون­های برتر بر روی رشد و نمو گیاهچه­……………………………………………………..69

4-1-9-آزمایش 9: بررسی اثر 2iP بر روی تولید ریز­غده­…………………………………………………………………………………..80

4-1-10-آزمایش 10: بررسی اثر BAP بر روی تولید ریز­غده­…………………………………………………………………………….83

4-1-11-آزمایش 11: بررسی اثر CCC بر روی تولید ریز­غده­…………………………………………………………………………….86

4-1-12-آزمایش 12: بررسی اثر GA3 بر روی تولید ریز­غده­………………………………………………………………………90

4-1-13-آزمایش 13: بررسی اثر NAA بر روی تولید ریز­غده­………………………………………………………………………90

4-1-14-آزمایش 14: بررسی اثر متقابل هورمون­های برتر بر روی تولید ریزغده­………………………………………………………….93

فصل پنجم: بحث و نتیجه گیری

5-1- آزمایش 1: تعیین بهترین پروتکل ضدعفونی سطحی مواد گیاهی…………………………………………………………..102

5-2- آزمایش 2: بررسی اثر 2iP بر روی رشد و نمو گیاهچه­………………………………………………………………………103

5-3- آزمایش 3: بررسی اثر BAP بر روی رشد و نمو گیاهچه……………………………………………………………………………….103

5-4- آزمایش 4: بررسی اثر CCC بر روی رشد و نمو گیاهچه­………………………………………………………………………………104

5-5- آزمایش 5: بررسی اثر GA3 بر روی رشد و نمو گیاهچه­……………………………………………………………………………….105

5-6- آزمایش 6: بررسی اثر Picoloram بر روی رشد و نمو گیاهچه­…………………………………………………………………….106

5-7- آزمایش 7: بررسی اثر NAA بر روی رشد و نمو گیاهچه………………………………………………………………………………107

5-8-آزمایش 8: بررسی اثر متقابل هورمون­های برتر بر روی رشد و نمو گیاهچه­……………………………………………………….108

5-9- آزمایش 9: بررسی اثر 2iP بر روی تولید ریز­غده­………………………………………………………………………………….113

5-10- آزمایش 10: بررسی اثر BAP بر روی تولید ریز­غده­……………………………………………………………………………………113

5-11- آزمایش 11: بررسی اثر CCC بر روی تولید ریز­غده……………………………………………………………………………………114

5-12- آزمایش 12: بررسی اثر GA3 بر روی تولید ریز­غده­……………………………………………………………………………………115

5-13- آزمایش 13: بررسی اثر NAA بر روی تولید ریز­غده­…………………………………………………………………………………..116

5-14-آزمایش 14: بررسی اثر متقابل هورمون­های برتر بر روی تولید ریزغده…………………………………………………………….117

جمع­بندی و پیشنهادات………………………………………………………………………………………………………..122

مرحله ضدعفونی………………………………………………………………………………………………………….122

تعیین پروتکل مناسب تولید گیاهچه…………………………………………………………………………………..123

تعیین پروتکل مناسب تولید ریزغده…………………………………………………………………………………………..124

فهرست منابع…………………………………………………………………………………………………………………………………125

چکیده:

سیب­زمینی (Solanum tuberosum L.) مهم­ترین گیاه مغذی بعد از غلات است و پس از گندم، برنج و ذرت چهارمین محصول عمده­ی دنیا به شمار می­رود. محصول سیب­زمینی به علت دارا بودن تکثیر رویشی، مستعد آلودگی به وسیله­ی باکتری­ها، قارچ­ها، ویروس­ها و ویروئیدها می­باشد که این عوامل بیماری­زا در اثر تکثیر به نسل­های رویشی بعد منتقل می­گردند. در سال­های اخیر، یك سیستم تولید غده بذری سیب­زمینی در شرایط كشت درون شیشه با بهره­گیری از گیاهچه یا ریز­غده سیب­زمینی طراحی و بهره­برداری شده است. چنین شیوه­هایی امكان تكثیر سریع­تر و تأمین حجم انبوهی از غده­های بذری سالم و عاری از عوامل بیماری­زا در فاصله زمانی كوتاه را فراهم می­نمایند. هدف از انجام این پژوهش شناسایی اثر هورمون­های رشد در شرایط درون شیشه بر روی تولید گیاهچه­های سیب­زمینی و به دنبال آن تولید ریزغده سیب­زمینی به منظور افزایش تعداد، اندازه و وزن ریزغده­ها است. بهینه نمودن شرایط کشت جهت بهبود عملکرد گیاهچه­های سیب­زمینی در شرایط درون شیشه هدف دیگر از انجام این پژوهش می­باشد. برای مطالعه­ی اثر تیمارهای هورمونی از 14 آزمایش مستقل بر روی رقم­های ساوالان، سانته، آگریا و مارکیز استفاده گردید. ابتدا اثر شش هورمون 2iP، BAP، CCC، GA3، Picholoram و NAA در مقایسه با محیط کشت فاقد هورمون به منظور رشد و نمو گیاهچه و ریزغده­زایی مطالعه گردید. در مرحله­ی دوم هورمون­های برتر با غلظت­های مطلوب­تر جهت بررسی اثر متقابل آن­ها بر روی رشد و نمو گیاهچه و در نهایت تولید ریزغده به روش رویه پاسخ در محیط کشت MS مورد مطالعه قرار گرفتند. با توجه به نتایج بهینه­سازی تیمارهای آزمایش، محیط کشت مناسب برای تولید گیاهچه از ریزنمونه­های گره­ای برای رقم ساوالان محیط کشت MS همراه با غلظت 19/1 میلی گرم در لیتر GA3 و 06/0 میلی­گرم در لیتر NAA، برای رقم سانته محیط کشت MS همراه با غلظت 20/1 میلی گرم در لیتر GA3 و 06/0 میلی­گرم در لیتر NAA، برای رقم آگریا محیط کشت MS همراه با غلظت 20/1 میلی گرم در لیتر GA3 و 06/0 میلی­گرم در لیتر NAA و برای رقم مارکیز محیط کشت MS همراه با غلظت 06/0 میلی­گرم در لیتر NAA پیشنهاد می­گردد. هم­چنین با توجه به نتایج بهینه­سازی تیمارهای آزمایش، محیط کشت مناسب برای تولید ریزغده و سایر صفات موثر بر آن (اندازه و وزن ریزغده و تعداد چشم در آن) برای رقم­های ساوالان، سانته و مارکیز محیط کشت MS همراه با غلظت 1000 میلی­گرم در لیتر CCC و برای رقم آگریا محیط کشت MS همراه با غلظت 95/999 میلی­گرم در لیتر CCC پیشنهاد می­گردد. مقایسه رشد گیاهچه برای هر رقم در محیط کشت مطلوب نشان داد بیشترین میزان رشد مربوط به رقم ساوالان و بیشترین میزان تولید ریزغده مربوط به رقم سانته بوده است. بزرگترین غده­های تولیدی مربوط به رقم مارکیز بود.

واژگان کلیدی: سیب­زمینی، گیاهچه، ریزغده، کشت­بافت و هورمون.

 

1- مقدمه:

در مقیاس جهانی، سیب­زمینی (Solanum tuberosum L.) یکی از با ارزش­ترین مواد غذایی محسوب شده و از جمله محصولاتی است که قسمت عمده­ای از نیازهای غذایی بشر را تأمین می­کند. سیب­زمینی مهم­ترین گیاه مغذی بعد از غلات است و پس از گندم، برنج و ذرت چهارمین محصول عمده­ی دنیا به شمار می­رود (اسپونر[1] و همکاران، 2005).

به علت قدرت تولید بالا و سازگاری با دامنه بسیار وسیعی از اقلیم­ها، تولید سیب­زمینی به عنوان یک منبع غذایی رو به افزایش است، به طوری که هر ساله حدود 320 میلیون تن سیب­زمینی در سراسر جهان تولید می­شود (فائو[2]، 2009). این محصول در 140 کشور کشت می­شود که بیش از 100 کشور آن در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری واقع شده­اند. با این وجود، هنوز بیشترین تولید در مناطق دارای شرایط آب و هوایی معتدل و در کشورهای صنعتی متمرکز است. تقریبا یک سوم این محصول در کشورهای در حال توسعه و عمدتا در کشورهای آسیایی تولید می­شود (رضایی و سلطانی، 1996).

محصول سیب­زمینی عملکرد بالایی داشته و در واحد سطح و زمان، انرژی و پروتئین بیشتری نسبت به سایر محصولات غذایی تولید می کند. سیب زمینی منبع غذایی مهمی برای جمعیت در حال افزایش بوده، بصورت تازه، فرآوری شده، در تغذیه دام و صنعت مورد استفاده قرار می­گیرد و به لحاظ محتوای پروتئین، کلسیم، ویتامین C و پتاسیم غنی می­باشد (بوون[3]، 2003). تولید سالیانه بیش از 5/3 میلیون تن در کشور، این محصول را در ردیف مهم­ترین ماده غذایی قابل مصرف بعد از گندم قرار داده است (خزاعی و ارشدی، 2008).

متوسط مصرف سرانه در کشور بیش از 35 کیلوگرم بوده و مصرف آن روز به روز در حال افزایش است و با توجه به روند رو به رشد جمعیت و گرانی سایر منابع غذایی، نیاز به تولید بیشتر این محصول اجتناب ناپذیر است (خزاعی و ارشدی، 2008).

با وجود مزایای بی­شمار، محصول سیب­زمینی به علت دارا بودن تکثیر رویشی، مستعد آلودگی به وسیله­ی باکتری­ها، قارچ­ها، ویروس­ها و ویروئیدها می­باشد که این عوامل بیماری­زا در اثر تکثیر به نسل­های رویشی بعد منتقل می­گردند. این آلودگی­ها می­توانند عملکرد و کیفیت بازار پسندی محصول را بطور موثری تحت تاثیر قرار دهند (تاور[4] و همکاران، 1985).