1-2-بیان مسئله………………………………………………………………………………………………………………..3
 
 
1-3-سؤالات تحقیق…………………………………………………………………………………………………………3
 
 
1-4-فرضیات تحقیق ……………………………………………………………………………………………………….4
 
 
1-5-پیشینه تحقیق…………………………………………………………………………………………………………… 4
 
 
1-6-ضرورت و اهمیت تحقیق…………………………………………………………………………………………..5
 
 
1-7-اهداف تحقیق………………………………………………………………………………………………………….6
 
 
1-8-روش تحقیق……………………………………………………………………………………………………………6
 
 
1-9-ساختار تحقیق…………………………………………………………………………………………………………7
 
 
فصل دوم:مبانی نظری وبررسی خانواده ازدیدگاه اسلام.…………………………………………8
 
 
2-1 خانواده و حقوق کودکان از دیدگاه اسلام……………………………………………………………………9
 
 
2-1-1- توجه اسلام به خانواده…………………………………………………………………………………………9
 
 
2-1-2- تعریف کودک………………………………………………………………………………………………..10
 
 
2-1-3- کودکان آسیب پذیرترین گروه جامعه انسانی……………………………………………………….. 11
 
 
2-1-4-والدین مسئول اصلی رعایت حقوق کودک……………………………………………………………12
 
 
2-1-5-اسلام و سفارش به رعایت حقوق کودکان……………………………………………………………..12
 
 
2-2- برخی از حقوق کودکان………………………………………………………………………………………..16
 
2-2-1انتخاب نام نیکو……………………………………………………………………………………………..16
 
2-2-2-تأمین خوراک و تغذیه مناسب برای کودک …………………………………………………….17
 
2-2-3-حق تحصیل………………………………………………………………………………………………..17
 
2-2-4-حق تفریح و بازی………………………………………………………………………………………..18
 
2-2-5-پرهیز از اعمال خشونت جسمی و روحی به کودک……………………………………………19
 
2-2-6-احترام به مقام کودک………………………………………………………………………………….20
 
 
2-3- مشکلات خانواده و مصادیق منجر به فرزند خواندگی…………………………………………………21
 
 
2-3-1- مصادیق کودکان بی سرپرست و بد سرپرست…………………………………………………………….212-4- تاریخچه حمایت از کودکان بی سرپرست……………………………………………………………………..23

2-4-1- تاریخچه حمایت از کودکان بی سرپرست در جهان……………………………………………………..25

2-4-2- تاریخچه حمایت از کودکان بی سرپرست در ایران…………………………………….            ……………….27

2-5- تعاریف و اصطلاحات مربوط به کودکان بی سرپرست…………………………………………………….30

2-5-1- کودکان بی سرپرست…………………………………………………………………………………………….30

2-6- خانواده بی سرپرست…………………………………………………………………………………………………30

2-7-فرزندخواندگی…………………………………………………………………………………………………………31

2-8-محل نگهداری کودکان بی سرپرست…………………………………………………………………………..31

2-8-1-شبانه روزی………………………………………………………………………………………………………….31

2-8-2-خوابگاه………………………………………………………………………………………………………………31

2-8-3-پرورشگاه……………………………………………………………………………………………………………31

2-8-4-مهدکودک………………………………………………………………………………………………………….32

2-8-5-کانون اصلاح و تربیت……………………………………………………………………………………………32

2-8-6-خانه شبانه روزی ، شبه خانواده………………………………………………………………………………..32

2-8-7-شیرخوارگاه…………………………………………………………………………………………………………33

2-8-8-خانه نوباوگان……………………………………………………………………………………………………….33

2-8-9-شبانه روزی مجتمع خدمات حمایتی…………………………………………………………………………33

2-8-10-شبانه روزی مستقل……………………………………………………………………………………………..33

2-9-روند ها و گرایش \ ها………………………………………………………………………………………………..33

2-10- نگاهی نو به معضل کودکان بی سرپرست و بد سرپرست……………………………………………..37

2-10-1-کودکان بد سرپرست…………………………………………………………………………………………39

2-10-2- کودکان بی سرپرست……………………………………………………………………………………….42

2-11- بررسی وضعیت کودکان خیابانی در ایران و جهان……………………………………………………..44
 
 
 
 
 
فصل سوم:تحلیل فقهی فرزندخواندگی و بررسی پیشینه تاریخی آن………………………48
  
 
3-1- فرزندخواندگی قبل از اسلام…………………………………………………………………………………..50
  
 
3-1-1 فرزندخواندگی پس از ظهور اسلام………………………………………………………………………….52
 
 
3-1-2 فرزندخواندگی پس از انقلاب اسلامی……………………………………………………………………..60
 
 
3-2- مبانی فقهی و حقوقی فرزندخواندگی…………………………………………………………………………61
 
 
3-3-معانی فقهی و حقوقی فرزندخواندگی…………………………………………………………………………69
 
 
3-4-نظر فقها در مورد فرزندخواندگی………………………………………………………………………………703-5- جایگاه نسب در شرع اسلام…………………………………………………………………………………….77

3-6- جایگاه کودکان نامشروع در جامعه اسلامی……………………………………………………………….80

3-7- کودکان ناشی از تلقیح مصنوعی……………………………………………………………………………..81
 
 
فصل چهارم- شرایط فرزندخواندگی و تشریفات اخذ فرزند خوانده(از لحاظ حقوقی) در ایران……………………………………………………………………………………..84
 
 
4-1- تشریفات قانونی و شرایط سرپرستی………………………………………………………………………….93
 
 
4-1-1- شرایط زوجین سرپرست…………………………………………………………………………………….94
 
 
4-1-1-1-وجود علقه زوجیت بین زوجین سرپرست…………………………………………………………..94
 
 
4-1-1-2-اقامت داشتن زوجین سرپرست در ایران……………………………………………………………..95
 
 
4-1-1-3-تراضی زوجین سرپرست…………………………………………………………………………………954-1-1-4-فرزند نداشتن زوجین سرپرست: ………………………………………………………………………96

4-1-1-5-داشتن سن لازم: ……………………………………………………………………………………………96

4-1-1-6-صلاحیت اخلاقی زوجین سرپرست: ………………………………………………………………….96

4-1-1-7-اهلیت قانونی زوجین سرپرست: ……………………………………………………………………… 96

4-1-1-8-نداشتن سابقه ی کیفری مؤثر زوجین سرپرست: …………………………………………………97

4-1-1-9-تمکن مالی زوجین سرپرست: ………………………………………………………………………….97

4-1-1-10-مبتلا نبودن زوجین سرپرست به بیماری های صعب العلاج: ………………………………..98

4-1-1-11-عدم اعتیاد زوجین سرپرست: : ……………………………………………………………………….99

4-1-1-12-تدین به اسلام: : …………………………………………………………………………………………..99

4-1-2-شرایط فرزند خوانده: : ……………………………………………………………………………………….99
 
 
4-1-2-1-سن کودک………………………………………………………………………………………………….100
 
 
4-1-2-2-ناشناس بودن خانواده کودک…………………………………………………………………………..100
 
 
4-2- قانون حاکم بر فرزند خواندگی……………………………………………………………………………….102
 
 
4-3- موانع فرزند خواندگی……………………………………………………………………………………………122
 
 
4-4- مرجع صالح و تشریفات واگذاری طفل به فرزند خواندگی…………………………………………..123
 
 
4-4-1- آثار حقوقی حکم سرپرستی………………………………………………………………………………..126
 
 
4-4-1-1-نفقه……………………………………………………………………………………………………………..126
 
 
4-4-1-2-حضانت و تربیت طفل……………………………………………………………………………………..128
 
 
4-4-1-3-اطاعت فرزندخوانده از سرپرست ها……………………………………………………………………130
 
 
4-4-1-4-نام خانوادگی…………………………………………………………………………………………………130
 
 
4-4-1-5-اداره اموال و نمایندگی قانونی فرزندخوانده…………………………………………………………130
 
 
4-4-1-6-حرمت نکاح………………………………………………………………………………………………….131
 
 
4-4-1-7-ولایت فرزندخوانده بعد از فوت پدرخوانده…………………………………………………………133
 
 
4-4-1-8-وصایت…………………………………………………………………………………………………………134
 
 
4-4-1-9-توارث………………………………………………………………………………………………………….135
 
 
4-4-1-10-آثارحکم سرپرستی نسبت به اشخاص ثالث و خانواده حقیقی فرزند خوانده……………..136
 
 
4-5- قطع رابطه فرزند خواندگی………………………………………………………………………………………137
 
 
4-5-1پایان سرپرستی و اعلام بطلان آن…………………………………………………………………………….137
 
 
4-5-2-فسخ فرزندخواندگی…………………………………………………………………………………………..140
 
 
4-6- صدور حکم فسخ سرپرستی……………………………………………………………………………………141
 
 
4-7- بررسی قانون حمایت از کودکان و نوجوانان بی سرپرست و بد سرپرست………………………..142
 
 
4-8- وجه تمایز قوانین گذشته با قوانین جدید فرزندخواندگی مصوبه مجلس شورای اسلامی………145
 
 
فصل پنجم:نتیجه گیری……………………………………………………………………………………………..150
 
 
منابع و مأخذ…………………………………………………………………………………………………………………156الف-کتاب ها
 
 
 
 
ب–مقالات

چکیده:

موضوع فرزندخواندگی وسرپرستی کودکان بی سرپرست وبدسرپرست اززمان های گذشته موردتوجه همه ادیان وحاکمان وقت بوده است.قوانین بسیاری دراین زمینه وضع شدوهرچه می گذشت ،یا قوانین جدید اضافه ویا دربعضی موارد آن نسخ صورت می گرفت که تابع نوع آئین ها ورسوماتی بوده که درهرعصروزمان معمول بوده است.

تحقیقات نشان می دهدباتداوم حوادث گوناگون ازجمله حوادث طبیعی همچون سیل وزلزله یاعوامل اجتماعی مانند طلاق،فوت یا اعتیاد خانواده،سیاسی همچون جنگ های کنونی بالاخص درخاورمیانه،آمارکودکان بی سرپرست وبدسرپرست افزایش یافته است ووظیفه حاکمان وقانونگذاران رادشوارکرده طبق آمار اداره بهزیستی ازسال 93 درایران 1000کودک سراهی وجوددارد که به دلایل مختلف ازجمله فقر واعتیاداین کودکان رها می شوندو همچنین روانشناسان عصر21 میلادی راعصربیماری تمدن جدیدکه همان فشارروان واضطراب نامیدند.بنابراین ضرورت امراین است تا قانونگذار،قوانینی رامطابق با مسائل کنونی وضع کندتا خانواده هادرجهت پذیرش این کودکان توجه بیشتری مبذول داشته ومطابق با شرایط قوانین مدنی وفقهی واسلامی ازناهنجاری های حادی که درآینده دامنگیرجامعه جهانی می شود کاسته شود.   

آنچه در این مجموعه جمع آوری شده،ضمن تعاریف مربوط به هریک ازموضوعات مرتبط با فرزندخواندگی،مدول زمانی وسیرتطورتاریخی به بررسی قوانین جدید مطابق با مسائل ومشکلات وشرایط فرزندخواندگی ازدیدگاه فقهی وحقوقی پرداخته شده است.

 کلمات کلیدی:فرزندخواندگی-کودکان بی سرپرست وبدسرپرست-حضانت-دیدگاه فقهی وحقوقی-ناهنجاری

-1-1مقدمه: