امکان کدگذاری مجوزها و بروز نگهداشتن آنها     امکان پرداخت حقوق و عوارض گمرکی از طریق سیستم الکترونیکی بانکی     امکان اظهار کالا از راه دور      ۱۰- حذف دفاتر سنتی مالی و آماری ۱۱-ارائه گزارش دفتر مالی ۱۲- حسابداری درآمدهای گمرکی و صدور قبض رسید به طور خودکار ۱۳- امکان نگهداری حساب اعتباری و کسر خودکار حقوق و عوارض آنها ۱۴- انتخاب مسیر اظهارنامه بوسیله کامپیوتر (Selectivity) ۱۵- امکان در اختیار داشتن کلیه اطلاعات و اقدامات که در مورد اظهارنامه انجام شده ۱۶- تبدیل اطلاعات اظهارنامه به کدهای EDI [۹] ۱۷- ارائه آمار صحیح و بموقع برای واحدهای مختلف آماری ۱۸- تنظیم اظهارنامه متمم و حفظ ارتباط دو اظهارنامه ۲-۴-۹- قواعد صادرات موفق اصولاً بازارهای جهانی خیلی پیچیده‎تر و بزرگتر از بازارهای منطقه‎ای است. نرخ رشد در بسیاری از بازارهای برون مرزی بسیار سریعتر از رشد بازارهای داخلی می‎باشد. رقابت با رقیبان خارجی می‎تواند به شرکت‎ها کمک کند تا به استاندارد لازم در میهن‎شان دست یابند. ( تیموری، ۱۳۸۵) صادرات می‎تواند بسیار سودآور باشد اما همواره با خطرها و هزینه‎های واقعی روبرو است. ده توصیه مهمی که جهت صادرات موفق باید مورد توجه قرار گیرند عبارتند از: (محترم قلاتی،۱۳۸۱) ۱- مطمئن شوید که مدیرعامل تعهد دهد که بر مشکلات اولیه و نیازهای مالی صادرات چیره شود. گرچه توجیه کردن هزینه‎ی تأخیرات و هزینه‎های اولیه ضمن صادرات در مقایسه با شرکت‎های داخلی تأسیس شده مشکل است، صادرکننده باید دید گسترده‎ای از این فرآیند داشته باشد و با دقت تلاش‎های بازاریابی بین‎المللی را مورد بازبینی قرار دهد. ۲- پایه و زیرساختی برای عملیات سودآور و رشد منظم ایجاد نمایید و تحقیق‎های برون‎ مرزی را نادیده نگیرید. ۳- نپندارید که یک تکنیک بازار و محصول معین به صورت اتوماتیکی در همه کشورها موفق می‎شود، روشی که در ژاپن کارساز است ممکن است در عربستان ناتوان باشد باید به صورت جداگانه‎ای برخورد و رفتار کرد تا حداکثر موفقیت را تضمین کنیم. ۴- شورای مشورتی شایسته و صلاحیت‎دار بگیرید و قبل از صادرات یک برنامه کامل بین‎المللی بازاریابی طراحی کنید. برنامه باید به وضوح اهداف را شرح دهد و مشکلات اجتماعی را مورد توجه قرار دهد. ۵- در هنگام انتخاب توزیع کننده‎های خارجی توجه کافی نمایید. پیچیدگی در ارتباطات و حمل و نقل برون مرزی نیاز دارد که توزیع کننده‎های بین‎المللی نسبت به همتاهای داخلی‎شان با استقلال عمل بیشتری کار کنند. ۶- زمانی که بازار منطقه‎ای رونق می‎یابد توجه مداوم به تجارت و صادرات اختصاص دهید. خیلی از شرکت‎ها زمانی که تجارت افت می‎کند به صادرات روی می‎آورند و زمانی که تجارت داخلی دوباره رونق می‎یابد معاملات صادراتی خود را نادیده می‎گیرند یا آن ‎را در درجه دوم قرار می‎دهند. ۷- با توزیع کننده‎های خارجی و داخلی به طور مساوی و مشابه رفتار نمایید شرکت‎ها معمولاً در بازار داخلی تبلیغات وسیع انجام می‎دهند و با ارائه تخفیف‎های ویژه برنامه‎های فروش مشوق و انگیزه‎زا، برنامه‎های شرایط اعتباری ویژه، ارائه وارانتی می‎نمایند اما معمولاً این خدمات به توزیع کننده‎های برون مرزی ارائه نمی‎گردد. ۸- برای محصول، خدمات آماده و در دسترس مشتری قرار دهید. محصول بدون پشتیبانی خدمات لازم ممکن خیلی سریع بد نام شود. ۹- مشتاقانه در پی آن باشید که محصولات شما برای مورد پسند واقع شدن در فرهنگ‎ها و کشورهای دیگر به حد اعتدال برسد.      پیام‎های خدمات، فروش و ورانتی را به زبان‎های منطقه‎ای چاپ کنید. گرچه ممکن است یک مدیر شعبه توزیع کننده انگلیسی صحبت کند اما بعید به نظر می‎رسد که تمام پرسنل فروشی و خدمات این توانایی را داشته باشند.      مسئول سرویس ارزیابی بانک و اخذ رسید وجه دریافت اطلاعات و چاپ اظهارنامه تطبیق اسناد و … و عهد اظهارنامه ارزیاب کارشناس ارزش آزمایشگاه درب خروج کالا مهر نمودن پروانه و تحویل صندوق و پروانه

۱- ارائه نتایج پژوهش حاضر به تمامی مراکز مخابرات در استان به منظور مطالعه مدیران و کارکنان و همچنین ارتقا سطح آگاهی آنان از موضوع مورد پژوهش و پیشگیری از چالشهای مرتبط با این موضوع.
۲- اعمال مدیریت مؤثر و کارآمد در قبال مدیریت کیفیت جامع به ویژه در امور برنامه‌ریزی، تصمیم گیری و مدیریت زمان.
۳- تلاش در جهت ارتقا سطح پاسخگویی، اعتماد محوری در ارائه خدمات و صحت در ارائه خدمات کارکنان توسط مدیران و برنامه ریزان سازمان.
۴- ارتقا سطح خود آگاهی کارکنان و آموزش به آنان در خصوص چگونگی راههای افزایش رضایت مشتری.
۵- ایجاد زمینههای شکوفایی و بسترسازی توانمندیهای مدیران در زمینه توجه به نظام مدیریت کیفیت جامع.
۵-۵-۲- پینشهادهای پژوهشی
پیشنهاد می شود از دیدگاه مدیران و کارکنان در پژوهش های آتی استفاده شود. همچنین توصیه می شود پژوهش حاضر در سایر استان ها و دیگر سازمان ها و مقایسه آنها صورت گیرد. ارزیابی و تحلیل وضعیت مدیریت کیفیت جامع و رضایت مشتریان به طور متناوب در شرکت مخابرات انجام شود تا از نقاط قوت و ضعف آگاهی یابیم. همچنین به ارزیابی رابطه مدیریت کیفیت جامع با دیگر عوامل سازمانی پرداخته شود تا مشخص شود به چه میزان با دیگر عوامل مرتبط است. ارزیابی تاثیرپذیری رضایت مشتریان از ساختار، فرهنگ و جو سازمانی و سبکهای مدیریت و نگرشهای رفتاری نیز صورت گیرد و سهم هر یک مشخص گردد. همچنین توصیه می شود تحلیل وضعیت سازمان مورد پژوهش از نظر وضعیت موجود و مطلوب و ارزیابی محیطی آن جهت بستر سازی انجام چنین پژوهشی صورت گیرد.
منابع وماخذ
منابع فارسی
ابوالحسنی، رضا، (۱۳۸۷)، مدیریت کیفیت جامع و نوآوری، ماهنامه کنترل کیفیت، شماره ۲۸، ص ۶۲- ۷۴٫
آقایی، عبداله، (۱۳۷۹)، مدیریت کیفیت جامع: تعاریف ومفاهیم….، ماهنامه استاندارد، شماره ۱۱۲، ص ۳۵-۲۶٫
ایران نژاد پاریزی، مهدی، (۱۳۸۴)، تکریم مشتری و ارائه خدمت با کیفیت برتر(تحول بنیادی در نظام اداری کشور)، فصلنامه تحول اداری، دوره هشتم، شماره ۴۹، ص ۳۶-۲۶٫
تهامی، محمد، (۱۳۹۰)، اندازه گیری رضایتمندی مشتریان با استفاده از روشcsm در شرکت نساجی نمونه، ماهنامه کنترل کیفیت، شماره ۴۵، ص ۱۵-۸٫
جعفری، مصطفی؛ اصولی، حسین؛ شهریاری، حسام؛ شیرازی منش، مژده و فهیمی، امیر حسین، (۱۳۸۳)، ابزارهای استراتژیک و فرهنگی مدیریت کیفیت فراگیر (جلد اول)، چاپ سوم، مؤسسه خدمات فرهنگی رسا.
حاجی شریف، محمود ،(۱۳۷۶)، طراحی سیستم مدیریت کیفیت فراگیر: سیستم جامع اجرایی مدیریت کیفیت فراگیر ISO 9000، چاپ دوم، مرکز آموزش مجتمع صنعتی سیمان آبیک.
حاجی شریف، محمود ،(۱۳۷۶)، طراحی سیستم مدیریت کیفیت فراگیر: سیستم جامع اجرایی مدیریت کیفیت فراگیر ISO 9000، چاپ دوم، مرکز آموزش مجتمع صنعتی سیمان آبیک.
حسینی هاشم زاده، داود، (۱۳۸۸)، بررسی عوامل موثربررضایت مندی مشتریان بانک صنعت ومعدن نشریه ،مدیریت بازرگانی، شماره ۲،ص۶۳-۸۲٫
حقیقت، حمیدرضا، (۱۳۸۵)، چگونگی ارتقای سطح خدمات در نمایندگیهای مجاز، مجله فرهنگ خدمت، شماره ۸، ص ۴۵-۵۵٫
خنیفر، حسین و حیدرنیا، زهرا ،(۱۳۸۵)، رابطه بین مدیریت کیفیت جامع و رضایت مشتریان در بخش خدمات فرهنگ مدیریت، سال چهارم، شماره چهاردهم، ص ۱۱۶-۸۷٫
داﻧﻴﺎﻟﻲ ده ﺣﻮض، ﻣﺤﻤﻮد؛ ﻣﺮداﻧﻲ، اﻳﻮب؛ اﻧﺼﺎری ﻣﻨﻮﭼﻬﺮ و رﺣﻤﺎﻧﻲ ﻳﻮﺷﺎﻧﻠﻮیی، حسین، (۱۳۹۰)، راﺑﻄﻪ ﻣﺆﻟﻔﻪ ﻣﺸﺘﺮی ﻣﺪاری ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻛﻴﻔﻴﺖ فراگیرباتعهدسازمانی می یر-آلن دردانشگاه آزاداسلامی واحدایذه ، نشریه ﻓﺮاﺳﻮی ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ، ﺳﺎل ﭘﻨﺠﻢ ، ﺷﻤﺎره ۱۸، ص۵۳ -۷۶٫
رجب بیگی مجتبی، سلیمی محمد حسین (۱۳۷۴)، مدیریت کیفیت فراگیر (TQM)، چاپ اول،مرکز اطلاع رسانی وزارت جهاد سازندگی و مرکز نشر دانشگاه صنعتی امیرکبیر.
رحیمی غلامرضا و فقیهی ابوالحسن (۱۳۸۴)، بررسی پاسخگویی در سازمانهای دولتی ایران، مجله مدیریت و توسعه، شماره ۲۷٫
رضایی، فرزین و احمدپور، مهدی، (۱۳۸۹)، تاثیر مدیریت کیفیت فراگیر بر متغیرهای حسابداری.
رهنورد، فرج الله (۱۳۷۹)، توانمند سازی کارکنان ؛ جزء بحرانی در مدیریت کیفیت، پیام تحول اداری، هفته نامه سازمان مدیریت وبرنامه ریزی کشور، شماره ۵۲٫
ریاحی بهروز، الوانی مهدی، (۱۳۸۲)، آموزههایی برای استقرار مدیریت کیفیت جامع در بخش عمومی، چاپ اول، انتشارات مرکز آموزش وتحقیقات صنعتی ایران.
ریاحی، بهروز و الوانی، مهدی، (۱۳۸۲)، آموزههایی برای استقرار مدیریت کیفیت جامع در بخش عمومی، چاپ اول، انتشارات مرکز آموزش و تحقیقات صنعتی ایران.
زاهدی، شمس السادات و گرجی ، محمدباقر، (۱۳۸۸)، مدیریت کیفیت جامع در صنعت بیمه ایران و ارائه یک الگوی مطلوب، دو ماهنامه علمی پژوهشی دانشور، سال شانزدهم، شماره ۳۵، ص۱۰۶-۸۹٫
زاهدی، شمس السادات و گرجی، محمدباقر، (۱۳۸۸)، مدیریت کیفیت جامع در صنعت بیمه ایران و ارائه یک الگوی مطلوب، دوماهنامه علمی- پژوهشی دانشور رفتار، سال شانزدهم، شماره ۳۵، ۱۰۶-۸۹٫
زمردیان، اصغر (۱۳۷۳)، مدیریت کیفیت جامع: مفاهیم، اصول، فنون و روشهای اجرایی، مؤسسه مطالعات و برنامهریزی آموزشی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران.
زمردیان، اصغر، (۱۳۷۳)، مدیریت کیفیت جامع: مفاهیم، اصول، فنون و روشهای اجرایی، چاپ اول، مؤسسه مطالعات و برنامهریزی آموزشی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران.
شرجی شریفی، آزیتا ،(۱۳۹۰)، بررسی رابطه بین خدمات پس از فروش شرکت های خودرو سازی (سایپا و ایران خودرو) و رضایت مشتریان، فصلنامه مدیریت، سال هشتم، ص ۱۰-۱۸٫
صادقی، علی منصور؛ حسن زاده، علی، باقری، قدرت اله و امیری، غلی نقی، (۱۳۹۱شناسایی عوامل درون و برون سازمانی موثر بر جلب رضایت مشتریان در موسسه مالی و اعتباری صالحین، جهارمین کنفرانس بین المللی بازارابی خدمات بانکی، تهران ۲۳ و ۲۴ مهرماه، مرکز همایش های بین االمللی صدا و سیما.
ﺻﻤﺪی، ﻋﺒﺎس و اﺳﻜﻨﺪری، ﺳﻬﻴﻼ، (۱۳۹۰)، ﺑﺮرﺳﻲ ﺗﺎﺛﻴﺮ ﻛﻴﻔﻴﺖ ﺧﺪﻣﺎت ﺑﺮ رﺿﺎﻳﺖ ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن ﺑﺎﻧﻚ ﻣﻠﻲ ﺷﻬﺮﺳﺘﺎنﺗﻮﻳﺴﺮﻛﺎن (ﺑﺮاﺳﺎس ﻣﺪل سروکوال)،فصلنامه مدیریت،سال هشتم بهار۱۳۹۰،شماره ۲۱ص ۴۰-۳۱٫
صیادی تورانلو، حسین؛ جمالی، رضا؛ جلال پور، مهدیه و صدربافقی؛ مهدی، (۱۳۸۷)، تحلیل شکاف مولفه های مدیریت کیفیت فراگیر در موسسات خدمات درمانی در محیط فازی (مطالعه موردی: بیمارستان خورشید اصفهان)، مجله دانشگاه علوم پژکی و خدمات بهداشتی، دوره شانزدهم، شماره چهارم، ص ۷۶-۵۷٫
عالی، صمد، (۱۳۸۱)، رضایت مشتری، تدبیر، شماره ۱۳۰٫
مجیبی میکلائی، تورج؛ زاده اشرفی، علی مهدی و امامیفر، محسن،(۱۳۹۱)، ارزیابی میزان آمادگی اجرای سیستم مدیریت کیفیت جامع در تعاونیهای فعال تولیدی بخش صنعت استان مازندران، فصلنامه مدیریت، سال نهم، شماره ۲۶، ص ۶۹-۸۵٫
محمدی، محمد (۱۳۸۰)،ارزیابی راههای توانمندسازی کارکنان دانشگاه بیرجند، پایان نامه کارشناسی ارشد مدیریت دولتی، دانشگاه تربیت مدرس.
منصوریان، محمدرضا، (۱۳۸۲)، مدیریت کیفیت جامع (T.Q.M) خدمات آموزشی و دانشجویی دانشکده علوم پزشکی گناباد و انطباق آن با رضایت دانشجویان ، ماهنامه افق، سال نهم، شماره اول، ص ۶۵-۵۶٫
ﻣﻮﺳﻮی، ﺳﻴﺪ ﻋﻠﻴﺮﺿﺎ؛ ﻧﻮﻧﮋاد، ﺳﻴﺪ ﻣﺴﻌﻮد و ﻗﺎﺋﺪی، ﻣﻬﻨﻮش، (۱۳۸۸)، ﺑﺮرﺳﻲ ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺆﺛﺮ ﺑﺮ رﺿﺎﻳﺖﻣﻨﺪی ﻣﺸﺘﺮﻳﺎن (اﻟﮕﻮی ﺟﺪﻳﺪ) (ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﻣﻮردی: ﺻﻨﺎﻳﻊ اﻟﻜﺘﺮوﻧﻴﻚ ومخابرات –گوشی تلفن همراه نوکیا)، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ، ﺳﺎل ﺷﺸﻢ، ، ﺷﻤﺎره ۱۳، ص ۴۶-۳۹٫
میرابی، وحیدرضا، وظیفه دوست، حسین و کهترپور فریمانی، زهرا، (۱۳۸۷)، بررسی اندازه گیری رضایت مشتری ازخدمانت بانکداری الکترونیک بااستفاده ازمدل اصلاح شده کانو، فصلنامه بازرگانی ،،شماره ۳۱،ص۳۵-۲۷٫
نیکزاد زیدی، محمود و طیبی، محمد جعفر، (۱۳۹۱)، تاثیر استقرار سیستم مدیریت کیفیت جامع TQM بر رضایت مشتریان با هدف دستیابی به توسعه پایدار، فصلنامه اقتصاد شهر، شماره ۱۳،  ص ۹۹-۷۵٫
ﻳﺤﻴﺎﻳﻲ اﻳﻠﻪای، احمد،(۱۳۸۵)، اﺻﻮل ﻣﺸﺘﺮی ﻣﺪاری، ﺗﻬﺮان: اﻧﺘﺸﺎرات ﻣﺤﻤﺪ.
منابع لاتین
Agus, A. (2004). TQM as a focus for improving overall service performance and customer satisfaction: an empirical study on a public service sector in Malaysia, Total Quality Management and Business Excellence, 15 (5), 615-628.
Anderson, E.W., & Fornell, C. (2000), “Foundation of the American Customer Satisfaction Index”, Total Quality Management, Vol.11, No.7, pp. 869-882.
Armistead, C. (2002). An exploration of managerial issues in call centers, Marketing Service Quality, 12(4), 246-256.
Aydin, S.& Ozer, G. (2005). National customer satisfaction indices: An implementation in the Turkish mobile telephone market”, Marketing Intelligence & Planning, .23,.5, 486-504.
Balle, M. & Balle, F.(2009).The Lean services, Lean Enterprise Institute.
Bedics, T. (2006). Operational challenges in the call center industry, Managing Service Quality, 16(5), 477-500.
Besterfield,D. H. (1999). Total qulity management. 2ed. ,London,Prentice Hall International.
Bruhn, M., & Grund ,M.A., (2000). Theory, Development and Implementation of National Customer Satisfaction Indices; The Swiss Index of Customer Satisfaction (SWICS, , Total Quality Management , Vol.11, No.7, pp. 869- 882.
Center for the Study of Social Policy. (2007). Customer satisfaction: improving quality and access to services and supports in vulnerable neighborhoods. Washington: center for the study of social policy.
Chamchong, A & Wonglorsaichon, P. (2010). the relationship between customer satisfaction and total quality management: a case study in the thai convenience store

هزینه های نیروی انسانی
هزینه های غیر مستقیم
کاهش اثرات مخرب زیست محیطی :
کارخانه های تولید انرژی
سیستم های انتقال و توزیع
کاهش مصرف سوخت های فسیلی (گازطبیعی –نفت –ذغال سنگ )[۱۶] .
۳-۲-۴-آنالیز ROI:
(Enrenreich,2005)  ضریب بازگشت سرمایه می باشد در این آنالیز جهت سیستم های SCADA موارد زیر مورد توجه قرار می گیرد:
هزینه سرمایه یا Capital Cost که در آن نرخ بهره سرمایه گزاری مد نظر است .
استهلاک سالانه Annual Depreciation که در آن استهلاک سالانه زیر ساخت و تجهیزات سیستم SCADA مورد توجه قرار می گیرد .
هزینه های عملیاتی Operating Cost که شامل کلیه هزینه های عملیاتی مانند دستمزد نیروی انسانی مورد نیاز جهت اجراء و نصب سیستم و هزینه آموزش کاربران و هزینه حمل ونقل و نگهداری می گردد .
اطمینان به تامین Supply Reliability این عامل هردو موضوع فواید عملیاتی و اقتصادی سیستم های SCADA را به طور همزمان مورد توجه قرار می دهد [۱۷].
۳-۳-مراحل و روش های مدیریت مصرف انرژی با بهره گرفتن از سیستم های SCADA
۳-۳-۱-آنالیز و بررسی دقیق میزان مصرف انرژی و اوج بار مصرفی :
Pricket et.al ,2011 ) ) [18] اندازه گیری و ثبت میزان مصرف انرژی و اوج بار به وسیله سیستم های SCADA را به عنوان یکی از موارد مهم در مدیریت مصرف انرژی بیان می کند.یکی از مسائل بسیار مهم در مدیریت مصرف انرژی کاهش اوج بار مصرفی یا Demand می باشد.در محاسبه تعرفه برق مصرفی برای مشترکین عبور از حد مشخص مصرفی مجاز که از قبل تعریف شده می تواند هزینه انرژی مصرفی را تا حد زیادی افزایش دهد. سیستم های SCADA در مدیریت اوج بار مصرفی در موارد زیر به کار گرفته می شود :

کنترل مداوم اوج بار مصرفی :با بهره گرفتن از سیستم های SCADA و آنالایزر های انرژی می توان مقدار مصرف انرژی را تحت پایش و اندازه گیری مداوم قرارداد .در سیستم های SCADA می توان یک سقف معین برای اوج بار تعریف نمود .هنگامی که میزان مصرف انرژی به حدکثر مقدار مجاز نزدیک شود با اجرا نمودن فرامین کنترلی و از مدار خارج کردن سیستم های غیر ضروری می توان مقدار حداکثر مصرف را کاهش داد که این عمل باعث خارج شدن سیستم از اوج مصرف بار و کاهش هزینه انرژی مصرفی می گردد (شکل ۳) . همچنین از دیگر راه حل های موجود استفاده از سیستم های ژنراتور STAND BY می باشد که در مواقع ضروری وارد مدار می شود و با کاهش بار مصرف ازشبکه باعث کاهش Demand می گردد [۱۸,۱۶].
شکل ۳-۱-کاربرد سیستم های SCADA در کنترل اوج بار مصرفی Demand [16]
برنامه زمانی برای کاهش مصرف در هنگام لزوم :با توجه به اینکه با توجه به شرایط زمانی کم باری و میان باری و اوج بار تعرفه برق مصرفی متغیر است با بهره گیری از سیستم های SCADA می توان برنامه کاری تجهیزات مختلف در مراکز مصرف کننده را با توجه به این شرایط تعیین نمود .به عنوان مثال با بهره گرفتن از سیستم SCADA زمان روشن بودن تجهیزات پر مصرف را می توان به گونه ای تنظیم نمود که از کارکرد همزمان آنها جلوگیری و در نتیجه اوج بار مصرف کاهش یابد[۱۸].
۳-۳-۲- آنالیز و اندازه گیری سایر داده های مورد نیاز در مدیریت مصرف انرژی:
Pechmann et.al ,2012 ) ) [19] اندازه گیری مداوم پارامترهای مرتبط با مصرف انرژی را به عنوان یک اصل در مدیریت انرژی بیان می کند .دومین مرحله از کاربرد سیستم های SCADA اندازه گیری و پایش سایر پارامترهای موثر در مصرف انرژی می باشد مانند ولتاژ و شدت جریان و بار راکتیو .اندازه گیری و پایش این پارامترها باعث می شود مشکلات احتمالی در سیستم که باعث هدر رفتن مصرف انرژی است به سرعت شناسایی و رفع گردد.به طور مثال مشکل افزایش بار راکتیو که می تواند ناشی از عدم کارکرد صحیح سیستم های کنترل بار راکتیو باشد به وسیله سیستم های پایش SCADA این مسئله تشخیص داده می شود و در رفع مشکل به وجود آمده در سیستم کمک بسیاری می نماید [۱۹].
۳-۴-کاربرد سیستم های SCADA در افزایش راندمان
(Enrenreich,2005)  در مدیریت مصرف انرژی را بیان می کند و تاثیر به کارگیری سیستم های SCADA در کاهش مصرف انرژی در پمپ های آبرسان را مورد بررسی قرار می دهد.
یکی از پارامترهای تاثیر گذار بر مدیریت مصرف انرژِی پایش و اندازه گیری راندمان مصرف انرژی بر روی سیستم های SCADA می باشد.راندمان انرژی نسبت خروجی سیستم به مصرف انرژی می باشد .
Energy efficiency=(System output / Energy consumption) (3-1)
محاسبه راندمان مصرف انرژی با بهره گرفتن از پایش پارامترهای میزان خروجی و میزان انرژی مصرفی میسر می شود و به ما کمک می کند بهترین شرایط کارکرد سیستم را تشخیص دهیم .در مدیریت انرژی بهترین شرایط کارکرد سیستم حالتی است که به ازای هر واحد از انرژی مصرفی سیستم بیشترین خروجی را داشته باشد.اندازه گیری راندمان به دو روش صورت می گیرد .
اندازه گیری راندمان سیستم به صورت لحظه ای : این اطلاعات در انتخاب بهترین شرایط کارکرد سیستم مورد استفاده قرار می گیرد.
اندازه گیری راندمان دستگاه به صورت دوره ای :این اطلاعات در بازشناسی مشکلانی که باعث کاهش راندمان شده اند و برنامه ریزی برای نگهداری و تعمیرات دوره ای سیستم کمک بسیاری می نماید [۱۷] .
یکی از جنبه های کاربردی سیستم های SCADA افزایش راندمان کار کرد تجهیزات می باشد راندمان یه مصرف کننده انرژی عبارتست از نسبت خروجی سیستم به مصرف انرژی آن به طور مثال اگر قسمت تاسیسات یک سازمان را مورد توجه قرار دهیم راندمان پمپ های آبرسان عبارتست از نسبت دبی آب خروجی به میزان مصرف انرژی در مورد این مثال با بهره گرفتن از سیستم های SCADA بعد از پایش انرژی مصرفی و دبی آب مصرفی با بهره گرفتن از الگوریتم های کنترلی می توان فرامین لازم را به سیستم های کنترل دور پمپ ها ارسال نمود و راندمان سیستم را در شرایط بهینه قرار داد قرار گرفتن راندمان در شرایط بهینه به معنی افزایش خروجی به ازای مصرف انرژی می باشد که باعث کاهش انرژی مصرفی و استهلاک تجهیزات می گردد.کنترل راندمان در سیستم های SCADA به صورت گروهی انجام می شود مثلا هنگامی که در سیستم چندین پمپ وجود داشته باشد با بهره گرفتن از سیستم های کنترل دور ظرفیت پمپ بر اساس راندمان بهینه تنظیم می گردد و افت در دبی مورد نیاز با وارد کردن سایر پمپ ها در مدار جبران می گردد [۱۷] (شکل ۳-۲-).
شکل۳-۲-افزایش راندمان پمپ های آبرسان با استفاده ازاطلاعات حاصل از سیستم های SCADA [17]
همانظور که در جدول مشاهده می شود کارکرد پمپ در فرکانس ۵۴ هرتز بیشترین راندمان خروجی را در بر دارد . افزایش راندمان باعث کاهش مصرف انرژی و هزینه های آن می گردد در نمودار شکل ۳-۳- تاثیر کاهش در پمپ ها بر کاهش هزینه مصرف انرژی نمایش داده شده است. .
شکل ۳-۳-کاهش هزینه انرژی ماهیانه در اثر افزایش راندمان پمپ ها به وسیله سیستم های SCADA [17]
۳-۵-زمان بندی کارکرد مصرف کننده ها به وسیله سیستم های SCADA
(Fisher,2010) [16] بر نقش زمانبندی کارکرد مصرف کننده ها بر کاهش مصرف انرژی تاکید می کند. پایش و اندازه گیری اطلاعات مربوط به مصرف انرژی راندمان و سایر پارامترها می تواند بستر مناسبی را جهت برنامه ریزی کارکرد مصرف کننده های مختلف فراهم نماید به طور مثال در هنگام اوج مصرف می توان مصرف کننده های با راندمان بالاتر را وارد چرخه مصرف نمود و مصرف کننده های با راندمان کمتر را ازمدار خارج نمود که این امر باعث کاهش بیشینه مصرف و کاهش هزینه های مصرف انرژی می گردد [۱۶].
۳-۶-کاربرد سیستم های SCADA در مدیریت سیستم های روشنایی
(Figueiredoa et.al, 2012)  و سیستم های روشنایی مورد بررسی قرار داده است یکی از مصرف کننده های مهم انرژی الکتریکی در سازمانها سیستم های روشنایی می باشد.در مورد سیستم کنترل روشنایی در بخش های مختلف یک سازمان را میتوان به سه دسته مختلف تقسیم بندی نمود :
بخش هایی که باید با توجه به میزان نور روشنایی آنها تنظیم گردد مانند راهرو ها ی عمومی در این قسمت ها به وسیله سنسورهای فتوالکتریک که حساس به نور هستند سیستم روشنایی کنترل می گردد.همچنین در قسمت هایی که رفت و آمد کمی به آنها وجود دارد و همچنین راه پله ها می توان از سنسورهای مادون قرمز حساس به حرارت بدن انسان استفاده نمود که در هنگام عبور یا حضور یک شخص آن قسمت را روشن می کنند.
بخش هایی که با توجه به ساعت کاری روزانه باید روشنایی آنها تامین شود مانند بخش های اداری که با توجه به بازه زمانی روشنایی آنها تامین می گردد.
بخش هایی که هم به وسیله سنسورهای نوری و هم با بهره گرفتن از برنامه زمانی روشنایی آنها تامین می گردد در سازمان ها برخی از قسمت ها ساعات کاری مشخصی دارند ولی با توجه به اینکه در قسمتی از ساعات کاری می توانند از روشنایی طبیعی بهره ببرند بنابراین برای کنترل روشنایی در این قسمت ها استفاده توام از برنامه زمانی و سنسورهای فتوالکتریک مناسب می باشد [۲۰] .
با بهره گرفتن از سیستم های SCADA در این مراکز می توان جهت کارکرد سیستم های روشنایی برنامه ریزی نمود که با توجه به کاهش زمان کلی روشن بودن سیستم های روشنایی مصرف انرژی کاهش می یابد (شکل۳-۴-).
شکل۳-۴-کاربرد سیستم های SCADA در کنترل سیستم روشنایی [۲۰]
۳-۷-کاربرد سیستم های SCADA در مدیریت وکنترل تجهیزات
(Nicolic et.al ,2010) .
۳-۸-کاربرد سیستم های SCADA در سازماندهی پرسنل فنی
ارائه برنامه زمان بندی برای سرویس تجهیزات :با بررسی نمودارهای انرژی مصرفی و راندمان برای تجهیزات مختلف می توان یک برنامه زمانبندی برای نگهداری و سرویس این تجهیزات تعیین نمود.به طور مثال هنگامی که مصرف انرژی یک دستگاه از میانگین مصرف قبلی به طور ناگهانی یا تدریجی افزایش می یابد می توان به علت بروز یک مشکل در کارکرد دستگاه باشد سیستم هایSCADA با پایش مداوم انرژی مصرفی دستگا ه ها مختلف می تواند این موارد را به طور خودکار تشخیص دهد و پرسنل فنی را در مورد وقوع مشکل و یا نزدیک شدن زمان سرویس یک دستگاه قبلا از اینکه آن دستگاه کاملا از کار بیفتد مطلع سازد.با اجرای برنامه نگهداری منظم به کمک سیستم SCADA می توان از افزایش و هدر رفتن انرژی که به علت خرابی دستگاه ها به وجود می آید جلوگیری نمود[۲۱[.(شکل ۳-۵-)
شکل ۳-۵-کاربرد سیستم های SCADA در پایش مداوم انرژی و اعلام هشدار به اپراتور [۲۱ ]
(Ozdemir&Karacor,2006) [22] در رابطه با امکان ایجاد یک سیستم SCADA بر مبنای تلفن همراه و ارسال هشدار در هنگام بروز مشکل همراه با اعلام نوع آن روش هایی را ارائه نموده اند یکی از قابلیت های مهم سیستم های SCADA امکان اعلام هشدار به اپراتور در هنگام بروز مشکل در سیستم است که این اعلام هشدار می تواند به صورت آلارم های صوتی و یا نوری و یا به وسیله ارسالپیام کوتاه به پرسنل فنی در هنگام بروز مشکل باشد[۲۲] بر اساس شرایط کاری سیستم می توان در سیستم SCADA این آلارم ها را تعریف نمود.
۳-۹-کاربرد سیستم های SCADA در کاهش استهلاک تجهیزات
(Fisher,2010) [16] کاربرد سیستم های SCADA در کاهش استهلاک تجهیزات را مورد بررسی قرار داده است .

• • توفیق طلبی: تمایل به برتری یا موفقیت و تلاش برای پیشرفت و نیل به مجموعه ای از استانداردها (صمدآقایی، ۱۳۸۵)

• تمایل به ریسک و مخاطره: تمایل به مقدار متوسطی از مخاطره برای تغییر احتمالات در جهت منافع خود (همان منبع)

• گرایش به خلاقیت: توانایی تلفیق ایده ها به شیوه ای منحصر به فرد برای برقراری ارتباط غیرمعمول بین
  ایده های مختلف (همان منبع)

• کنترل درونی: افرادی که دارای مرکز کنترل درونی اند، حوادث مرتبط با زندگی خود را کنترل می کنند و صفات مشخص درونی آنان تعیین می کند که در یک موقعیت، چه اتفاقی خواهد افتاد. (همان منبع)

نیاز به استقلال: کاری را برای خود انجام دادن و آزادی عمل داشتن (مک کرین و فلانینگان، به نقل از احمد پور داریانی، ۱۳۸۰)

• تحمل ابهام: پذیرفتن عدم قطعیت به عنوان بخشی از زندگی، توانایی ادامه حیات با دانشی ناقص درباره محیط و تمایل به آغاز یک فعالیت مستقل بی آنکه شخص بداند آیا موفق خواهد شد یا خیر؟ (Fry, 1993)

تعاریف عملیاتی
برای اندازه گیری قابلیت های کارآفرینی معلمان از پرسشنامه ای محقق ساخته استفاده شده که تعریف عملیاتی آنها به شرح زیر می باشد:

• توفیق طلبی: توفیق طلبی در این پژوهش بوسیله سؤال های ۱ الی ۶ پرسشنامه مشخص می شود.

• نیاز به استقلال: نیاز به استقلال در این پژوهش بوسیله سؤال های ۷ الی ۹ پرسشنامه مشخص می شود.

• گرایش به خلاقیت: گرایش به خلاقیت در این پژوهش بوسیله سؤال های ۱۰ الی ۱۳ پرسشنامه مشخص می شود.

• تمایل به ریسک و مخاطره: تمایل به ریسک و مخاطره در این پژوهش بوسیله سؤال های ۱۴ الی ۱۹ پرسشنامه مشخص می شود.

• کنترل درونی: کنترل درونی در این پژوهش بوسیله سؤال های ۲۰ الی ۲۵ پرسشنامه مشخص می شود.

• تحمل ابهام: تحمل ابهام در این پژوهش بوسیله سؤال های ۲۶ الی ۳۱ پرسشنامه مشخص می شود.

۶-۲- عملکرد آموزشی

تعریف نظری
منظور از عملکرد آموزشی، کلیه فعالیت هایی است که معلم در راستای ارتقا و پیشرفت تحصیلی
دانش آموزان، از خود بروز می دهد. (شعبانی، ۱۳۸۲)
عملکرد آموزشی را به معنای کارایی یا بازده آموزشی نیز تعریف کرده اند. منظور از عملکرد آموزشی معلم تاثیر او در به وجود آوردن بعضی رفتارها در شاگرد است که به صورت هدف های تربیتی درآمده اند. (گروسی،۱۳۷۷)
عملکرد آموزشی به فعالیت هایی گفته می شود که با هدف آسان ساختن یاد گیری از سوی معلم
طرح ریزی می شود و بین آموزگار و یک یا چند یادگیرنده بصورت کنش متقابل جریان می یابد.
(سیف، ۱۳۸۰)
تعریف عملیاتی
در پژوهش حاضر برای اندازه گیری عملکرد آموزشی از آزمون معلم ساخته که برای دبیران طراحی و ساخته شده است، استفاده می گردد. البته این پرسشنامه هم توسط دبیر و هم توسط مدیر یا معاون مدرسه تکمیل می گردد.

فصل دوم:

ادبیات و پیشینه پژوهش

۱- مقدمه

کارآفرینی از ابتدای خلقت بشر و همراه با او در تمام شئون زندگی حضور داشته و مبنای تحولات و پیشرفت های بشری بوده است.
کارآفرینی عبارتست از فرایند ایجاد ارزش از راه تشکیل مجموعه منحصر به فردی از منابع برای بهره گیری از فرصت ها که به ایجاد رضایتمندی یا تقاضای جدید منجر می شود. (احمد پور داریانی، ۱۳۸۱)
کارآفرینی، فرایند خلق چیزی نو و قبول مخاطرات و منافع آن است. (Hisrich & et al., 2005)
کارآفرینی یک فرایند است، نه هدف و تنها در کسب و کار مطرح نیست بلکه یک شیوه زندگی است و در کلیه ابعاد زندگی فردی، خانوادگی، اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و فرهنگی تجلی می یابد.
واژه کارآفرینی که ترجمه گمراه کننده ای برای کلمه Entrepreneurship است نباید سبب گردد که کارآفرینی به معنای ایجاد کار یا اشتغال زایی تعبیر شود. اشتغال زایی خود مفهوم دیگری است که در ارتباط با کارآفرینی است، اما مترادف آن نیست.
کارآفرینی، دارای مفهوم بسیار وسیعی است که هسته آن ارزش آفرینی و ایجاد ارزش از هیچ است، اما خلق ارزش تنها از طریق نوآوری، مخاطره پذیری، توفیق طلبی و دارا بودن سایر ویژگی های شخصیتی میسر است و به جرأت می توان اظهار داشت که بین دارا بودن ویژگی های کارآفرینانه و موفقیت کارآفرینان و پایداری آنها در شغل کارآفرینی رابطه مثبت وجود دارد و این دو لازم و ملزوم یکدیگرند. لذا کارآفرینی فرایندی است که فرد کارآفرین، از طریق ایجاد کسب و کار که توام با مخاطره مالی و اجتماعی است، محصول و خدمت جدید را به بازار معرفی و ارائه می کند. (رستمی، ۱۳۸۶)
انگیزه‌های مختلفی در کارآفرین شدن مؤثر می‌باشند که از جمله آنها: نیاز به موفقیت، نیاز به کسب درآمد و ثروت، نیاز به داشتن شهرت، و مهمتر از همه نیازمندی به احساس مفید بودن و استقلال طلبی را می‌توان
نام برد.
در مورد تعریف کارآفرینی دیدگاه های مختلفی وجود دارد و درک کامل مفهوم و موضوع کارآفرینی، نیازمند اطلاع از دیدگاه های بین رشته ای می باشد. کارآفرینی برحسب ماهیت خود و توجه محققان
رشته های مختلف از نظر روانشناسی، جامعه شناسی، اقتصاد، صنعت و حتی تاریخی تعریف شده است.
مروری بر ادبیات کارآفرینی نشان می‌دهد که مفهوم کارآفرینی برای اولین بار مورد توجه اقتصاددانان
قرار گرفته و تمامی مکاتب اقتصادی از قرن ۱۶ میلادی تا کنون به نحوی کارآفرینی را در نظریه های اقتصادی خویش تشریح نموده اند.
در این فصل به رویکردها، تعاریف، مفاهیم و انواع کارآفرینی پرداخته شده و با ارائه تعریفی جامع از کارآفرینی، ویژگی های اصلی کارآفرینان برشمرده می شود. همچنین در معرفی انواع کارآفرینی،
به کارآفرینی فردی و کارآفرینی گروهی اشاره می‌گردد. در ادامه، مقوله هایی از قبیل ویژگی های سازمان کارآفرین، کارآفرینی در مدیریت آموزشی و اصول توسعه کارآفرینی در نظام مدیریت آموزشی نیز ارائه
می گردد.

۲- مروری بر ادبیات کارآفرینی

۲-۱- مفاهیم و تعاریف کارآفرینی

تعریف کارآفرینی کار ساده ای نیست. تقریباً به اندازه کتب دانشگاهی موجود در این زمینه، تعاریفی از این واژه به عمل آمده است. برای برخی کارآفرینی به معنای یک نوآوری، برای برخی به معنای مخاطره کردن، از نقطه نظر جمعی دیگر به معنای یک نیروی ثبات دهنده بازار و برای شمار دیگری از افراد هنوز به معنای شروع، مالکیت و مدیریت یک فعالیت کوچک اقتصادی است. به این ترتیب کارآفرین به عنوان شخصی معرفی می گردد که به طور همزمان از عوامل تولید ترکیبات جدیدی همچون روش های جدید تولید، تولیدات جدید و بازارهای جدید می سازد و در همان حال منابع عرضه کالا و نیز ساختارهای سازمانی مناسب کار را می یابد. (Baron & Ensley, 2006)

راقم گوید: سرّش این است که شهود ملکوتى با عقول اکتسابى حاصل نمى‏شود. فافهم.^[۳۷]
به طور خلاصه می‌توان اساتید مرحوم فاضل تونی را به شرح ذیل دانست:
شیخ محمدحسن: صرف (تون)
ملا محمدباقر تونی: سیوطی (تون)
آقا میرزا حسین: مغنی و مقداری از مطول (تون)
ادیب نیشابوری: مطول (مشهد)
آقا میرزا عبدالرحمن شیرازی: خلاصه الحساب، هیئت، نجوم، تحریر اقلیدس، و بخشی از مطوّل (مشهد)
حجت‌الاسلام بجنوردی: فقه و اصول (مشهد)
شیخ اسماعیل قائنی: معالم (مشهد)
جهانگیرخان قشقایی: منظومه حکیم سبزواری، بخش زیادی از اسفار، و فصوص ابن عربی (اصفهان)
آقا سید محمدصادق خاتون‌آبادی: خارج فقه (اصفهان)
آخوند فشارکی: خارج فقه (اصفهان)
آقا سید علی نجف‌آبادی: خارج فقه (اصفهان)
آخوند ملا محمد کاشانی (آخوند کاشی): فصوص ابن عربی (اصفهان)
حاج شیخ عبدالله گلپایگانی: خارج اصول (اصفهان)
آقا میرزا هاشم اشکوری: شرح مفتاح الغیب، یک دوره اسفار، فصوص الحکم، و تمهید القواعد (تهران)^[۳۸]
در این میان، مرحوم جهانگیرخان قشقایی [بارزترین استاد حکمت فاضل تونی]، و دیگری آقا میرزا هاشم اشکوری [بارزترین استاد عرفان]، ممتاز از بقیه بودند و فاضل تونی بسیار از این دو تن نام می‌بُرد.^[۳۹]
پس از فوت مرحوم آقا میرزا هاشم اشکوری، مرحوم فاضل به مدرسه دارالشفا^[۴۰] رفت و در آنجا حوزه درسی دایر فرمود و طلاب فاضل و مستعد را از معلومات وسیع خود بهره‌مند ساخت.
در سال ۱۳۳۳ قمری در مدرسه سیاسی^[۴۱] به تدریس عربی پرداخت و پس از چندی تدریس فقه و منطق نیز به ایشان محول شد. چندی هم در دارالفنون^[۴۲] و مؤسسه وعظ و خطابه^[۴۳] افاضه فرمود.
همچنین در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، فلسفه و زبان و ادبیات عرب تدریس می‌کرد.^[۴۴]
در سال ۱۳۱۳ ش ـ که قانون تأسیس دانشگاه تهران در مجلس شورا می‌گذشت ـ تصویب شد که اگر استادان مدارس عالیه، رساله‌ای (پایان‌نامه‌ای) فارسی در رشته‌ خود تألیف کنند که در شورای دانشگاه قبول شود، به اخذ درجه‌ی دکترا و استادی نائل می‌شوند. مرحوم فاضل «تعلیقه بر مقدمه‌ی شرح فصوص قیصری»^[۴۵] را که به زبان فارسی نگاشته بود، به عنوان رساله‌ی خویش، به دانشگاه ارائه کرد. از آن پس ـ که با تأسیس دانشکده معقول و منقول تهران همزمان بود ـ به عنوان استاد، مشغول به تدریس فلسفه و زبان و ادبیات عرب شد.^[۴۶]
در همین سال، تدریس عربی دارالمعلمین عالی^[۴۷] ـ که تازه افتتاح شده بود ـ ‌به ایشان محوّل گشت و سپس تدریس منطق و فلسفه نیز بدان اضافه شد و به این ترتیب صدها نفر از مجالس درس ایشان کسب فیض کرده‌اند.^[۴۸]
مرحوم دکتر محمد خوانساری درباره سیره‌ی علمی و نحوه‌ی تدریس ایشان فرموده:
استاد بزرگوار از کسانی بود که علم و دانش را غایت و مطلوب بالذات می‌دانند، نه وسیله و افزار؛ بدین معنی که به راستی هم از اوان کودکی تشنه‌ی دریافت حقیقت و کسب دانش و فضیلت بود و از یادگرفتن و یاددادن لذت می‌برد. بهتر بگوییم شیفته‌ی حقیقت و عاشق حقیقت بود. علم و دانش را پر ارزش‌ترین و جدی‌ترین امور می‌دانست. این بود که چون درباره امور عادی زندگی سخن می‌گفت، گاه کلمات و جملات را به درستی ادا نمی‌کرد و حتی بعضی کلمات را شکسته بسته ادا می‌فرمود؛ ولی هنگام درس به کلی لحن تکلمش عوض می‌شد و مطالب را شمرده و با طمأنینه شرح می‌داد و مشکل‌ترین و پیچیده‌ترین مطالب را با قوت بیان ساده و روشن می‌ساخت. و درس خود را به آیات قرآنی و اشعار مولانا و حافظ و شیخ محمود شبستری می‌آراست.
ضمن تدریس برای رفع ملال دانشجویان غالباً مطالبی شیرین و مفرح بیان می‌کرد و کمتر جلسه‌ی درس ایشان بدون خنده و طیبت به پایان می‌رسید. خود آن مرحوم را نیز گاه چنان خنده می‌گرفت که مدتی سخنش قطع می‌شد. مجلس درس و بیان شیوایش به قدری جالب بود که غالباً دانشجویان رشته‌های دیگر نیز در مواقع فراغت، حضور در جلسه‌ی درس او را مغتنم می‌دانستند و مجذوب احاطه‌ی علمی و حضور ذهن و حافظه شگرف و حسن بیان و ذوق و ظرافت و نیروی ایمان و صفا و سادگی مخصوص او می‌شدند و سخنان او را در محافل و مجالس نقل می‌کردند.

هر کس چند جلسه به درس آن مرحوم حضور می‏یافت، از وسعت علم و دانش و احاطه‌ی آن مرحوم در شعب مختلف علوم اسلامی، خاصه در ادبیات عرب و حکمت‏ قدیم، دستخوش اعجاب و حیرت می‌شد و مجذوب صفای قلب و بی‌آلایشی و بی‌پیرایگی و صدق و صفا و اخلاص ایشان می‏گشت و در سلک مریدان آن وجود عزیز درمی‏آمد.^[۴۹]
هوش و حافظه عجیب، شور و اشتیاق کامل نسبت به علم و معرفت، ملازمت اساتید طراز اول، ممارست خستگی‌ناپذیر، همه موجب شد که وی استادی کامل و محیط، و عالمی کارآمد و مسلط شود، که «اذا أراد الله شیئاً هیّأ أسبابه»^[۵۰] (وقتی که اراده خداوند بر چیزی تعلق گیرد، اسبابش را فراهم می‌کند).^[۵۱]
در این سال‌های اخیر، تدریس ایشان منحصراً در دانشکده‌ی ادبیات و دانشکده‌ی معقول و منقول بود و در هر دو دانشکده، اولیای مؤسسه و اساتید و همکاران و دانشجویان، نهایت تبجیل و تکریم را نسبت به آن بزرگ مراعات می‌کردند و همواره با نظر احترام آمیخته با محبت به ایشان می‌نگریستند.^[۵۲]
ایشان در ۱۳۳۳ ش بازنشسته شد.^[۵۳]
۱ـ ۲ـ ۵٫ اشتغالات علمی
همان‌گونه که قبلاً گفته شد، تحصیلات، و تدریس‌های مرحوم فاضل تونی، در زمینه‌ی ادبیات، فقه، اصول، حکمت، و عرفان بوده است. سخن شاگردان برجسته‌ی ایشان نیز گواه این مدعا است.
آیت‌الله حسن‌زاده آملی چنین استادش را وصف می کند:
حضرت استاد علامه فاضل تونى جامع معقول و منقول بود و به حق از ذخایر عصر ما و از نوادر روزگار ما بود و حافظه‏اى بسیار سرشار و قوى داشت و در ادبیات تازى و پارسى ادیبى بارع و متضلّع بود و از فقهاى بزرگى مدارک اجتهاد داشت. …

یک دهان خواهم به پهناى فلک
ور دهان یابم چنین و صد چنین
این قدر هم گر نگویم اى سند

تا بگویم وصف آن رشک ملک
تنگ آید در بیان آن امین
شیشه‌ی دل از ضعیفى بشکند^[۵۴]